Mevduat faizi de tırmanıyor, kredi faizi de
Geçtiğimiz günlerde mevduat faizlerini ele almış; önce en yüksek oranları, ardından en yüksek ve ortalama oranları tüm bankalar ve kamu bankaları bazında para cinslerine ve vadelere göre sıralamıştık. Gelin bugün faiz konusuna farklı bir pencereden bakıp mevduatın yanı sıra kredi faizlerine de göz atalım.
Merkez Bankası verilerine göre geçen yıl boyunca TL, dolar ve euro cinsi mevduata uygulanan ortalama faizler hep artış yönünde bir seyir izledi. Aynı şekilde TL cinsinden açılan ticari kredi faizleri de, taşıt ve konut kredisi faizleri de arttı.
Merkez Bankası’nın açıkladığı son veriler 2 Şubat günündeki durumu gösteriyor. Buna göre, geçen yıl sonuna kıyasla TL ve dolar cinsi mevduat faizinde çok az da olsa bir gerileme var, euro cinsi mevduat faizinde ise artış kaydedildi.
Kredide ise geçen yılın sonundaki düzeye göre artış devam ediyor. Ticari kredi faizi 2018’e girilmesiyle birlikte yüzde 18’i aştı. Geçen yıl sonunda yüzde 17.65 olan ticari kredi faizi bir hafta sonra, 5 Ocak’ta yüzde 18.04’e fırladı. Sonraki iki hafta yüzde 17.75 ve yüzde 17.78 düzeyinde oluşan ticari kredi faizi, 26 Ocak’ta yüzde 15.18’e geriledi, ancak bu düzeyde kalamadı. Ticari kredide faiz 2 Şubat itibarıyla yüzde 18.02 düzeyinde.
Taşıt kredisi faizinde ise 2018’e çok hızlı bir giriş yaşandı. 29 Aralık’ta yüzde 13.95 olan taşıt kredisi faizi 5 Ocak’ta yüzde 16.04’e, 12 Ocak’ta yüzde 17.75’e, 19 Ocak’ta yüzde 18.02’ye, 26 Ocak’ta ise yüzde 18.07’ye tırmandı. Taşıt kredisi faizi son hafta biraz geriledi ve 2 Şubat’ta yüzde 17.96 oldu.
Konut kredisi faizi ise ticari kredi ve taşıt kredisi faizine göre daha ılımlı bir artış gösterdi. Ge- çen yıl sonunda yüzde 13.78 olan konut kredisi faizi aşama aşama yükselerek 2 Şubat’ta yüzde 14.55’e çıktı. Ancak konut kredisi faizinde bir yıl önce yüzde 11’lerde bulunulduğu dikkate alınırsa aslında artışın çok yüksek olduğunu kabul etmek gerekiyor. Bir yılda ortaya çıkan 3 puanlık artış hiç de yabana atılacak, küçümsenecek bir oran değil.
Bunlar ortalama oranlar
Her ne kadar yazımızın girişinde belirtiyorsak ve tablo başlığında vurguluyorsak da, aktardığımız mevduat ve kredi faiz oranlarının herhangi bir bankanın uyguladığı oranlar olmadığının altını bir kez daha çizelim. Gerek mevduat, gerekse kredideki faizler, tüm bankaların uyguladıkları oranların tutarla ağırlıklandırılmış ortalamasını gösteriyor.
Dolayısıyla örneğin TL mevduatta tabii ki yüzde 12.40’ın üstünde faiz bulmak mümkün. Kaldı ki zaten geçtiğimiz günlerde vadelere göre en yüksek oranları aktardık. Aynı durum dolar ve euro cinsi mevduat için de geçerli, kredi faizleri için de... Ama ortalama oran yüzde 12.40 olduğuna ve daha yüksek oranlar da uygulandığına göre, bazı mudilere de daha düşük faiz veriliyor demektir.
Gidiş nereye?
İster TL, ister döviz olsun; para giderek pahalanıyor, bu açık. TL edinmek istediğimizde de, döviz bulmaya çabaladığımızda da daha yüksek fiyat, yani daha yüksek faiz ödemek durumunda kalıyoruz.
Bankacılık sistemi parayı pahalı edinince, haliyle pahalı satıyor.
Bu bir kısır döngü, adeta bir girdap... Mevduat faizi yükseldiği sürece kredi faizinin düşmesi söz konusu bile olamaz elbette. Hem bankalar faizi artırarak niye mevduat toplama yarışına giriyor sanıyoruz ki...
Kuşkusuz yurtdışından eskisi kadar rahat borç bulunamıyor olması da içeriye daha fazla ağırlık verilmesini zorunlu kılıyor.
Yüksek mevduat faizi yüksek kredi faizi demek. Bankacılık kesimi ucuz borçlanabildiğinde hiç kuşku yok ki kredi faizleri de gerileme eğilimine girecektir. Tabii ki faizlerin tek belirleyicisi parayı edinme maliyeti ya da kredi talebi değil, bir dizi başka etkenin varlığını da göz ardı edemeyiz.
Ama şurası kesin; kredi faizlerinin yüksek olması ve giderek de artma eğilimi göstermesi 2018 için ticari faaliyetlerin ve tüketimin yavaşlamasına yol açacak en büyük etken. Konut satışlarında geçen yılın son çeyreğinde ortaya çıkan gerilemenin, taşıt satışlarındaki yavaşlamanın en büyük nedeni de bu değil mi zaten...
Kredi faizleri bu yıla çok hızlı bir giriş yaptı. 2017 sonundan 2 Şubat’a kadar olan dönemde TL cinsi ticari kredi faizleri de, konut ve taşıt kredisi faizleri de artış gösterdi. Kredi faizlerindeki bu artış 2018’de konut ve taşıt satışlarının pek iyi seyretmeyeceğinin işareti gibi...