Protestolu senetlerde rekor üstüne rekor kırılıyor
Piyasada işler iyi mi gidiyor, yoksa sıkıntı mı var; para akışında bir darboğaz yaşanıyor mu, yaşanmıyor mu; bütün bunları anlamak için bakılacak en önemli göstergelerden biri de senet protestolarındaki durum.
İşler sorunsuz gidiyorsa kim verdiği senedin protesto edilmesini ister. Herhalde kimse “Senedim protesto edildi” diye el ovuşturacak değil. Her şey bir yana bir itibar kaybı senedin protesto edilmesi.
Dolayısıyla dürüst iş insanları için senetlerinin protesto edilmesi en istenmeyecek durumlardan biri. Ne var ki senet protestosunu sıfıra indirmek de mümkün değil. Bu yüzden bakılması gereken eğilim nasıl; protestolar artıyor mu, azalıyor mu, önemli olan bu.
Gidişat hiç iyi değil
Senet protestolarıyla ilgili olarak elimizde 2018’in ilk on bir ayına ilişkin veriler var. Verilerin kaynağı Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi. Dikkat çeken detayları sıralayalım:
XGeçen yılın ilk dokuz ayında protesto edilen senetlerin tutarı, 2017’nin tümündeki tutarı aştı.
X2018’ in ilk on bir ayında 16.8 milyar liralık senet protesto edildi. 2017’nin aynı dönemindeki 11.5 milyar liralık düzeye göre tam yüzde 45 artış var.
XSenet tutarındaki bu hızlı artış, senet sayısı artmadığı, hatta az da olsa gerilediği halde gerçekleşti. 2017’nin ocak-kasım döneminde 862 bin olan protestolu senet sayısı geçen yılın aynı döneminde 846 binde kaldı.
XSenet sayısı azalırken tutarın yüzde 45 büyümesi ortalama senet tutarındaki artıştan kaynaklandı. Geçen yılın ocak-kasım döneminde protesto edilen senetlerin ortalama tutarı 19 bin 820 lira. 2017’nin tümü için ortalama tutar 13 bin 499 liraydı. Yani ortalama tutarda yüzde 47’lik bir artış oldu.
XGeçen yılki enflasyonun yüksek olduğu, dolayısıyla nominal yüzde 47 artışın fazla önem taşımadığı görüşü dile getirilebilir. Reel artışta da yön belirgin olarak yukarı. 2017’nin tümünde protesto edilen senetlerin ortalama tutarı TÜFE artışından arındırılmış halde 2016’ya göre yüzde 0.18 düşmüştü. Geçen yıl ise protesto edilen senetlerin ortalama tutarında 2017’ye göre yüzde 22’lik reel artış oldu.
XProtestolu senetlere ilişkin verilerde 2011’e kadar geri gidebiliyoruz. 2011’den bu yana olan dönemde ortalama senet tutarında daha önce en yüksek reel artış yüzde 14 ile 2012’de görülmüştü. Dolayısıyla 2018, reel artış yönüyle de rekor kırılan yıl durumunda.
Piyasada işlerin nasıl gittiğinin önemli göstergelerinden biri de senet protestolarının seyri. Birkaç not aktaralım. Geçen yılın dokuz ayında protesto edilen senetlerin tutarı 2017’nin tümünü aştı. Geçen yıl on bir ayda protesto edilen senetlerin ortalama tutarı 2017’ye göre nominal yüzde 47, reel yüzde 22 artış gösterdi.