KISA ÇALIŞMA YÜKSELİŞE GEÇTİ, FİRMALAR İŞKUR’UN KAPISINDA

Geçtiğimiz aralık ‘kısa çalışma’ talepleri yeniden yükseldi. Son yılların en yüksek aralık oranına ulaşılırken, çok sayıda firmanın kısa çalışma ödeneğine yönelik başvurusunun İŞKUR’da değerlendirmede olduğu belirtiliyor. Başvuruları değerlendiren uzmanla

Ekonomideki daralma iş gücü piyasasını etkiledi. İşçi çıkarmak istemeyen firmalar ‘kısa çalışma’ için İŞKUR’un kapısını yeniden çalmaya başladı. Son senelerde düşen başvurular geçtiğimiz Aralık ayında döneminin rekorunu kırdı. ‘Kısa çalışma’dan yararlanmak için çok sayıda firmanın müracaatının İŞKUR’da değerlendirilmek üzere beklediği belirtiliyor. Bu nedenle ‘kısa çalışma’dan faydalananların artacağına dikkat çekiliyor. Kısa çalışma öde- neği, işçinin son 12 aylık prime esas kazanç ortalamasının yüzde 60’ı kadar veriliyor ancak brüt asgari ücretin yüzde 150’sini geçemiyor. Dolayısıyla alınabilecek en yüksek ücret damga vergisi kesintisi sonrası 3 bin 808 TL düzeyine geliyor. Öte yandan İNTES’in geleneksel toplantısına katılan Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, en fazla ölümlü kaza yaşanan sektör inşaatta, iş güvenliği için protokol imzaladı.

Büyüme ve ekonomik aktivitenin yavaşlamasının ardından işsizlikle birlikte firmaların işçi çıkarmadan alternatif yollara yönelik eğilimleri de artıyor. İŞKUR verilerine göre 2018’in son ayı olan Aralık’ta kısa çalışma ödeneğinden yararlanan kişi sayısı bin 663 kişi ile son yılların en yüksek aralık ayı düzeyine erişti. Çok sayıda firmanın kısa çalışma ödeneğine yönelik başvurusunun İŞKUR’da değerlendirmede olduğu, 2019 yılının tamamında bu ödenekten yararlanmanın önceki yıllardan daha yüksek seviyede gerçekleşeceği belirtildi.

Kısa çalışma ödeneği, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki, çalışma saatlerinin azaltılması, faaliyetin durdurulması hallerinde işçi ücretinin bir kısmının üç ay süreyle İşsizlik Sigortası tarafından karşılanması anlamına geliyor. Bu ödenekten yararlanma ekonominin sıkıntılı olduğu dönemlerde artış gösteriyor.

İŞKUR verilerine göre Aralık 2018’de kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçi sayısı önceki yıllarda görülmeyen bir yükseliş gösterdi. Sadece Aralık ayında ödemeden yararlanan kişi sayısı bin 663 kişiye ulaştı. Firmaların değerlendirme aşamasında olan çok sayıda kısa çalışma başvurusu olduğu belirtiliyor. Uzmanlar, 2019 içinde de bu ödenekten yararlanan kişi sayısının önceki yılın çok üstünde olacağını öngörüyor.

Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşulları küresel kriz döneminde kolaylaştırılmıştı. Bunun üzerine 2009 Haziran ayında yararlanan kişi sayısı 82 bin 439 kişiye kadar yükseldi. 2009’da bu ödenek istihdamı korumak amaçlı olarak da kullanılmış ve yılsonunda toplam 190 bin kişi ödenekten yararlanmıştı. Kısa çalışma ödeneğinden 2005’ten bu yana 229 bin 930 kişi yararlandı ve bu kapsamda 213 milyon 861 bin TL ödendi.

İşyeri işçisini, işçi de işini kaybetmiyor

Kısa çalışma ödeneği, zorlayıcı şartlar, genel ekonomik kriz ve bölgesel kriz hallerinde işverenlerce kullanılabilen bir araç iken Kasım ayındaki değişiklikle zorlayıcı şartlar içine “dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar” da eklendi. Böylece, dışsal etkilerden kaynaklı olarak geçici bir süre olacağı kesin olan nakit zorlukları, ödeme güçlükleri, pazar daralması durumları ödeneğe başvurulabilecek haller arasına girdi.

Kısa çalışma; işyerinde haftalık çalışma saatinin en az üçte bir oranında azalması veya sürekli olmasa da işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen dört hafta süreyle durdurulması şeklinde tanımlanıyor. Böyle bir durum ortaya çıktığında işveren sorunlarını çözünceye kadar işçi ücret ve sağlık sigortası prim yükü olmadan ve işçilerini kaybetmeden sorunlarını çözme fırsatı yakalıyor. İşçiler de öncelikle işini kaybetmemiş, kıdem ve işsizlik sigortası gibi süreye bağlı haklarını korumuş ve genel ücretinden az olsa da ücret alabilme fırsatı buluyor.