Üç çeyreğin ardından yeniden büyüme:% 0,9
Türkiye ekonomisi tüketimdeki ılımlı canlanma ve kamu harcamalarındaki artışın katkısıyla üçüncü çeyrekte yüzde 0,9 büyüdü. Yatırımlarda daralma ise sürüyor
Bu yılın üçüncü çeyreğinde negatif bölgeden çıkan Türkiye ekonomisi, 0,9 ile beklentilere yakın bir büyüme kaydetti. Büyümeye, sınırlı düzeydeki tüketim ile ihracat pozitif katkı verirken, yatırımlardaki gerileme büyümeyi 3,2 puan aşağı çekti. Üçüncü çeyrekte inşaat yatırımları yüzde 18, makine-teçhizat yatırımları yüzde 7,5 küçüldü. İthalatın artmasına paralel olarak net dış denge de büyümeye negatif katkı verdi. ŞEBNEM TURHAN/ 02
Türkiye ekonomisi 3 çeyrektir yaşadığı küçülmenin ardından 2019 yılının üçüncü çeyreğinde yeniden büyüme yoluna girdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ekonomi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,9 büyüdü. Beklentiler de yüzde 1 seviyesinde büyüme yaşanmasına yönelikti. Yeniden büyüme patikasına girilmesinde vatandaşın ve devletin tüketimi etkili olurken ithalattaki artışla dış ticaret dengesi büyümeye negatif katkı verdi. İnşaatta olumsuz seyir sürerken turizm sektörünün etkisiyle hizmetler kaleminden büyümeye olumlu katkı geldi. Kredi faizlerindeki indirim kampanyaları gayrimenkul sektöründe kıpırdanma yarattı. Uzun dönemden bu yana büyümeye yüksek oranlı pozitif katkı veren dış denge ise, ithalatın artmaya başlamasıyla birlikte yeniden negatife döndü.
TÜİK verilerine göre üçüncü çeyrekte ekonomi 4,1 trilyon lira, 734,3 milyar dolar büyüklüğe ulaştı. Kişi başı gelir ise yıllıklandırılmış rakamla 8 bin 954 dolar oldu. Ekonomistler son çeyreğin de katkısıyla yılsonunda pozitif büyüme beklentisi içinde. TÜİK üçüncü çeyrek verilerini açıklarken bu yılın ilk iki çeyreğine ilişkin büyüme rakamlarını da revize etti. Birinci çeyrek küçülmesi yüzde 2,4’ten yüzde 2,3’e, ikinci çeyrek küçülmesi de yüzde 1,5’dan yüzde 1,6’ya çıkarıldı.
SANAYİDE TOPARLANMA İŞARETİ
Üretim tarafında tarım ve kamu yönetimi verdiği katkılarla öne çıktı. Sanayi üretimi ise ikinci çeyrekteki olumsuz katkısını pozitife döndürdü. Sanayide üçüncü çeyrekte yaşanan yüzde 1,6 büyüme 0,29 puanlık katkı yarattı. Bu katkının 0,22 puanı imalat sanayiden geldi. Sanayi üçüncü çeyrekte dalgalı bir görünüm izlemişti. Bu yapının son çeyrekte de sürmesi muhtemel. Ama imalat sanayi PMI (satın alma yöneticileri endeksi) verileri sanayide olumlu seyre işaret ediyor.
İNŞAATTA SIKINTI SÜRÜYOR
Hizmetler sektörü turizmdeki olumlu gidişin etkisiyle üçüncü çeyrekte yüzde 0,6 büyüdü ve 0,22 puanlık katkı verdi. Son çeyrekte biraz hız kesmesi olasılık dahilinde. İnşaatta ise küçülme az da olsa hız kesti ve üçüncü çeyrekteki daralma yüzde 7,8 oldu. Bu daralma, sektörlerin toplam büyümesini 0,57 puan aşağı çekti. Finans sektörü ikinci çeyrekte oldukça olumlu bir seyir göstermişti, üçüncü çeyrekte ise faiz indirimi kampanyalarına rağmen büyümesi yüzde 2’de kaldı ve katkısı 0,08 puan olarak ölçüldü. Kredi faizlerindeki indirimin de katkısıyla canlanma belirtisi gösteren gayrimenkul sektörü ise yüzde 2,4 büyüdü ve 0,18 puan katkı verdi.
VATANDAŞIN VE DEVLETİN KATKISI
Harcamalarda ılımlı bir artış gözlendi. Bu yılın ilk ve ikinci çeyreğinde daralan hanehalkının tüketimi üçüncü çeyrekte yüzde 1,5 arttı. Vatandaşın tüketimindeki artışından büyümeye katkısı 0,88 puanlık bir katkı geldi. Devletin tüketim harcamaları da aynı dönemde yüzde 7 arttı, toplam büyümeye katkısı 0,88 olarak ölçüldü.
Toplam yatırımlarda ise olumsuz tablonun sürdüğü gözlendi. Üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12,6 daralan yatırımlar, toplam büyümeyi 3,42 puan aşağı çekti.
NET DIŞ DENGE NEGATİFE DÖNDÜ
Son iki çeyrekte büyümenin en önemli kaleminden olan dış ticaret, ithalattaki hareketlenme paralelinde üçüncü çeyrekte büyümeye olumsuz katkı verdi. İhracat üçüncü çeyrekte yüzde 5,1 arttı büyümeyi 1,22 puan yukarı çekti.
Yüzde 7,6 artan ithalattan ise -1,41 puanlık negatif katkı geldi. Böylece net dış denge büyümeyi 0,19 puan düşüş yönünde etkiledi. Dış dengenin önümüzdeki dönemde de büyümeyi negatif yönde etkilemesi bekleniyor.
YATIRIMLAR KÜÇÜLDÜ
TÜİK verilerine göre yatırımlarda hem inşaatta hem de makine-teçhizatta daralma devam ediyor. Üçüncü çeyrekte inşaat yatırımları yüzde 18, makine-teçhizat yatırımları yüzde 7,5 küçüldü. Bu ekonomi için en olumsuz veri olarak öne çıkıyor. Son çeyrekte makine-teçhizat yatırımlarında daralmanın hız kesmesi bekleniyor.
VATANDAŞ FAİZ İNDİRİMİ FIRSAT BİLDİ
Son üç çeyrekten bu yana daralmanın yaşandığı tüketim harcamaları, üçüncü çeyrekle birlikte ılımlı bir artış kaydetti. Taşıt ve konut kredi faizlerindeki kampanyalar vatandaşın harcamalarını da şekillendirdi. Üçüncü çeyrekte dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcama yüzde 7,6 arttı. Dayanıksız tüketim mallarına harcamalardaki artış ise yüzde 17 oldu. Turizm harcamalarını da barındıran hizmetler kalemindeki harcamalardaki büyüme de yüzde 17,1 olarak belirlendi.
ÜRETİMİN ÖNEMLİ BİR BÖLÜMÜ STOKLARA GİTTİ
Üçünce çeyrekte büyümeye en yüksek pozitif katkıyı doğrudan ölçülmeyen ancak hesaplardaki dengeleme farkını ifade eden stok değişimi verdi. Buna göre, üretimin önemli bir bölümü stoklara gitti ve stok değişiminin büyümeye katkısı 2,8 puan gibi yüksek bir seviyede gerçekleşti.