Küçülürken büyür gibi olduk, pek mutlu olduk!
Yılın ilk iki çeyreği için daha önce yüzde 2.4 ve yüzde 1.5 düzeyinde açıklanan küçülme sırasıyla yüzde 2.3 ve yüzde 1.6 olarak revize edildi. Önemli bir değişim söz konusu değil. Önemli değişiklik üçüncü çeyrekte...
İlk iki çeyrekte küçülen, geçen yılın son çeyreğiyle birlikte üç çeyrektir küçülmekte olan Türkiye ekonomisi nihayet nefes aldı. Küçülme, üçüncü çeyrekte yerini yüzde 0.9 gibi düşük bir oranda da olsa büyümeye bıraktı.
Üçüncü çeyrekte büyüme sağlanmasının nedenleri ne mi, en özet haliyle belirtelim:
Vatandaş biraz olsun para harcamaya başlamış, devlet ise hiç hız kesmeden harcamasını sürdürmüş.
Diğer yandan yatırımların azalması olumsuz etki yaratmaya devam etmiş, ihracatın katkısı azalarak devam etmekle birlikte ithalat yeniden olumsuz etki etmeye başlamış.
Dokuz aylık küçülme yüzde 0.9
İlk iki çeyrekteki küçülmeden sonra üçüncü çeyrekte büyüme sağlandı ancak bu durum yılın ilk dokuz ayı için negatif orandan kurtulmamıza yetmedi.
Türkiye ekonomisi yılın ilk dokuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0.9 küçülmüş durumda.
Son yirmi yıllık döneme bakıldığında ilk dokuz ay toplamında bir önceki yıla göre yalnızca üç kez küçülme yaşandığı görülüyor. Bu yıllardan biri, biraz önce de belirttik, 2019. İlk dokuz aylık dönem itibarıyla daha önceki küçülmeler yüzde 4.5 ile 2001'de ve yüzde 7.3 ile 2009'da yaşanmıştı.
Yıllık oran da negatif
GSYH verileri ağırlıkla takvim yılı bazında değerlendirilir. Ancak GSYH büyüklüğünü, eğilimi ve gidişatı görmek için takvim yılı dışında dört çeyrek toplamı bazında yıllığa getirerek izlemek de elbette mümkün.
İşte biz de son yirmi yılı üçüncü çeyrek itibarıyla son bir yıl bazında izlemek istedik. Yani bu yıl için söylersek son dört çeyrek toplamını (geçen yılın son çeyreği ile
bu yılın ilk üç çeyreğinin toplamı) aynı şekilde bulunan önceki dört çeyrek toplamıyla kıyasladık.
Buna göre bu yılın üçüncü çeyreği itibarıyla yıllık GSYH, aynı şekilde bulunan bir önceki yıllık GSYH’nin yüzde 1.4 altında.
Yani Türkiye ekonomisi son çeyrekte bir miktar büyümüş olmakla birlikte, biraz önce de belirttiğimiz gibi ne son üç çeyrek toplamı itibarıyla ne de son dört çeyrek toplamını gösteren yıl itibarıyla küçülmekten kurtulabilmiş durumda.
Üç çeyrektir daralmakta olan ekonomi, bu yılın üçüncü çeyreğinde nihayet büyüdü. Ancak yılın ilk dokuz ayında da, son dört çeyrek toplamında da hala artıya geçilebilmiş değil.
Yılın tümü için yeni ekonomi programında öngörülen yüzde 0.5'lik büyümeye ulaşmak için son çeyrekte yüzde 4.5'lik bir oran gerekiyor. Şu meşhur baz etkisi devreye girecek ve geçen yılın son çeyreğindeki düşük GSYH sayesinde yüzde 4.5'e ulaşmak mümkün olabilecek.