Kamu büyüdü, gerisi yerinde saydı

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hesaplamasına göre ekonomi üç çeyrek üst üste daraldıktan sonra bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0.95’lik bir büyüme kaydetti. Bu kadar düşük büyümeye bile güzellemeler yapılırken, bir yandan da ekonominin krizi alt edip artık yoluna girdiği yorumları bile yapılıyor. Büyüme verilerine biraz yakından bakınca gördüklerimiz hiç de moral pompalamaya elverecek durumda değil:

Bu yılın 9 aylık döneminde ekonomi yüzde 0.88 küçüldü. 4 çeyreğin toplamından oluşan verilere göre ise yıllık GSYH düşüşü yüzde 1.39 düzeyinde.

Dolar bazında yıllık GSYH 734.3 milyar dolar ve bir yıl öncesine göre 103.8 milyar dolarlık kayıp var.

Kişi başına yıllık GSYİH, bizim hesaplamamıza göre 8.942 dolar ile bir yıl öncesinin 1.394 dolar altında.

Ekonomide durumun düzelip düzelmediğinin en önemli işareti olan yatırımlardaki daralma 5 çeyrektir sürüyor, hem de yüksek hızlarla. Yatırımlar bu yılın 3. çeyreğinde de yüzde 12.56 küçüldü. Bu, hala ekonomiye ve ekonomiye güven yok, başta işsizlik olmak üzere sıkıntılar sürecek demek.

Özel tüketimde üç çeyreklik küçülmeden sonra yüzde 1.51’lik bir büyüme var. Ancak nüfus artışını dikkate alırsak burada da gerçek bir büyüme olmadığını söyleyebiliriz. Özel tüketimin ayrıntısı da sorunlu. Dayanıklı mallarda geçen yılın yüzde 24’lük küçülmesinin sağladığı baz etkisi desteğini rağmen büyüme yok. Dayanıksız tüketim mallarında yüzde 3.57 daralma varken hizmetler tüketimi yüzde 6.45 artmış. Vatandaşlar gıda başta olmak üzere gündelik tüketim harcamalarını kısmak zorunda kalırken hizmetlerde tüketimi nasıl bu kadar artırdıkları ise açıklamaya muhtaç bir durum.

İhracattaki büyüme hızı yüzde 5.05’e gerilerken, ithalattaki küçülmenin sona ermesi ve yüzde 7.63 ile ihracattaki büyümeyi geçmesi, sıkıntılı bir durum. Yüzde 1’i dahi bulmayan bir büyümede bile ithalat artış hızı ihracatın hızını geçmiş.

Sektörler cephesinde inşaattaki yüksek oranlı küçülme 5 çeyrektir sürerken, en hızlı büyüyen sektör yüzde 4.84 ile kamu yönetimi, eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler. Yüzde 0.95’lik büyümenin 0.51 puan ile yarıdan fazlası tek başına bu sektörlerden geliyor. Kamu ağırlıklı bu sektörler hariç büyüme ise yüzde 0.49’da kalıyor.

Harcamalar cephesinde bu durum daha çarpıcı olarak karşımıza çıkıyor. Devletin nihai tüketim harcamaları, 3. çeyrekte yüzde 6.98 ile en hızlı büyüyen kalem oldu. Büyümenin 0.91 puanı, yani neredeyse tamamı kamu tüketimindeki artıştan geldi. Kamu tüketimini hariç tutarsak büyüme hızı sadece yüzde 0.04 düzeyinde. Yani kamu hariç ortada bir büyüme de yok.