Hedef enzimde bölgenin PETKİM’i olmak!

Pandemide Tuzla’da Afrika, Rusya, Ortadoğu ve Orta Asya’nın tek enzim fabrikasını kuran Dr. Serdar Uysal, bölgedeki 2 milyar dolarlık ihtiyacın yarısına talip. Şirketi Livzym Biyoteknoloji’nin yılda 3 bin toz enzim üretme kapasitesi olduğunu söyleyen Dr. Uysal, “Enzimde bölgenin PETKİM’i olacak büyüklükte yeni bir fabrika kuracağız” diyor.

Enzimler, her canlının kimyasal tepkime yapabilmesi için ihtiyaç duyduğu biyomoleküller olarak tanımlanıyor. Görevleri, hücrelerdeki tepkimeyi hızlandırmak. Gıdadan kağıt sanayiine, kozmetikten ilaca, tekstile kadar akla gelebilecek her alanda kullanılan enzimler, dünyada 10 milyar dolarlık bir pazar oluşturuyor. Bunun 8 miyar dolarlık kısmı ise endüstriyel enzimlerden geliyor. Biyoteknolojinin birçok alanında olduğu gibi geniş çaplı üretim kolay değil ve dünyada belli üreticiler var. Harvard’da araştırmalar yaparken tası-tarağı toplayıp Türkiye’ye dönen Dr. Serdar Uysal’ın da aklında tek bir amaç vardı: Türkiye’yi dünyanın sayılı enzim üreticileri arasına katmak. 2014’te Bezmialem Üniversitesi’nde akademisyen olmak üzere ülkesine gelen Dr. Uysal, üniversite yönetimine enzim üretimiyle ilgili planlarını anlattı. Kendisine kampüs içinde bir yer verildi; “Hadi burada çalış” denildi. Yanına aldığı üç İTÜ’lü mühendis ile bodrum kattaki bir laboratuvarda çalışmalara başladığını anlatan Uysal, “Şirketim Livzym’i 600 bin dolarlık tohum yatırımla kurdum. İki yatırımcı hayallerime inandı, beni fonladı. Üç yıl o laboratuvarda enzimlerin geliştirildiği mikroorganizmalar üzerinde çalıştık. İşimizin temeli rekombinant yollarla protein üretimi. Bunu yapan mikroorganizmaları fabrika haline getirdik” diyor.

İhracat da başladı

Bu söylemesi kolay süreci fabrikaya dönüştürmek, Dr. Serdar Uysal ve ekibinin tam altı yılını aldı. Kurulumuna Şubat 2019’da başlanan ve Tuzla Deri Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yer alan fabrikanın resmi açılışı, 26 Haziran 2020’de Sanayi ve Teknoloji Bakanı Sayın Mustafa Varank ve Tarım ve Orman Bakanı Sayın Dr. Bekir Pakdemirli’nin katılımıyla gerçekleşti. O güne kadar 10 milyon dolarlık fon aldıklarını söyleyen Dr. Serdar Uysal, fabrikanın ne yaptığını şöyle anlatıyor: “Mikroorganizmaları tankerlerde fabrika haline getiriyoruz. Üç adet 20 tonluk ve iki adet de 50 tonluk reaktör tankerimiz var. Endüstriyel enzim üretiyoruz. İlk müşterimiz Bursa’dan bir un firması oldu. İlk ihracatımızı ise Özbekistan’a yaptık. Bu işe başladığım tarihten 6 yıl dört gün sonra ilk faturamı kestim. Şu anda yılda 3 bin ton toz enzim üretebiliriz.”

Sıfır ithalat yapıyoruz

Dr. Serdar Uysal, Amerika’dan gelirken kafasına koyduğunu yaptı ama bu, hayallerinin küçük bir bölümü. Enzim’in stratejik bir ürün olarak kabul edildiğini söyleyen Uysal, Türkiye’nin her yıl 150 milyon dolarlık enzim ithal ettiğine dikkat çekiyor. Diyor ki, “Afrika, Ortadoğu, Rusya ve Orta Asya’ya kadar olan bölgede enzim üretimi yok. Bölgenin yıllık 2 milyar dolarlık enzim ithalatı var. Ben Türkiye’yi bölgenin enzim üretim üssüne dönüştürmek istiyorum. Yıllık 1 milyar dolarlık enzim üreten bir yapıya dönüşmeyi amaçlıyorum. Yani Türkiye’nin enzimde PETKİM’i olmak istiyorum.”

Bu hayal Tuzla’daki mevcut fabrikayı oldukça aşıyor. Dr. Serdar Uysal’ın planı Ege Bölgesi’nde daha büyük bir fabrika kurmak. Şu anda 65 kişilik bir ekiple çalışan Livzym, emek yoğun bir iş yapmıyor. Uysal, “Üç yılda Türkiye’nin ihtiyacının dörtte birini karşılar hale geleceğiz. Hedefim üretimin yüzde 30’unu ihraç etmek. Ekibi 120 kişiye kadar çıkarmayı planlıyorum. Un sektörünün dışında şekerleme, yem ve deterjan alanlarına da girme hazırlığı yapıyoruz” diyor. Uysal’a göre şu anda global enzim üreticileri henüz Livzym’i fark etmedi. Ancak yakın zamanda yeni sektörlere de girildiğinde dikkat çekmeye başlayacaklarına inanıyor Uysal.