Faiz artışı + döviz girişi=Enflasyon düşüşü
Seçim yapıldı ve varsayalım sandıktan Millet ittifakı galip çıktı. Merkez Bankası’nın bağımsız hareket edebilir hale gelmesinin ilk etkileri neler mi olur?
■ Faizin piyasa koşullarına uygun bir şekilde belirleneceği anlaşılır anlaşılmaz kur gerilemeye eğilimine girer.
■ Kurdaki gerileme eğilimiyle birlikte portföy yatırımı için döviz akmaya başlar. Elini çabuk tutup yüksek kurdan girmek isteyen yabancı adeta yarışır ve kurdaki gerileme iyice hızlanır.
■ Kurun olması gerekenden hızlı yükselmesi kadar, aynı şekilde hızla düşmesi de bir dizi sorun doğurur. Merkez Bankası’nın dış ticaret dengesini gözeterek kurun çok hızlı düşmesini önlemek için döviz alımı yapması gerekir. Hem böylece swap gibi anlaşmalarla bulunan dövizle göstermelik bir şekilde oluşan rezerv negatiften sıfıra yaklaşır ve artıya geçebilir. Merkez Bankası bu dövizi emmediği takdirde Türkiye bu sefer ucuz dövizin yol açtığı ithalat patlamasıyla başka bir ödemeler dengesi krizine girer.
■ Enflasyon, seçime kadarki politikalara bağlı olarak, Merkez Bankası’nın faizi artıracağı yılın ikinci yarısında yüzde 35’ler civarına düşebilir. Dolayısıyla faiz-enflasyon makası şimdikine göre çok daralmış olacak ve faizi yüklü bir şekilde artırmak bile gerekmeyecektir. Hem zaten faiz kısa sürede öyle çok hızlı bir şekilde artırılamaz. Bankalar son dönemde almak zorunda bırakıldıkları çok düşük faizli kağıtlar yüzünden (faiz artırılınca mevcut kağıtların değeri düşeceği için) bir anda büyük sorun yaşar ve zarar yazmaya başlar. Bankaların zarar eder duruma düşmesi ekonominin en önemli ayağında çok önemli bir sorun oluşturur. Bankaların sorunlu hale gelmesini hiçbir iktidar göze alamaz. Dolayısıyla faiz kesinlikle bir anda çok yüklü oranda artırılamaz ya da bankalara sabit faizli olanlar dışında da dövize ya da TÜFE’ye endeksli yüklü miktarda kağıt satılarak zararın bu kağıtlarla dengelenmesi sağlanır.
■ Döviz girişi Türk menkul kıymetlerinin hızla değer kazanması sonucunu doğurur. Bu giriş sayesinde Hazine kağıtlarına talep artar ve faizin kendiliğinden bir denge bulmasının yolu açılır. Hazine daha uygun koşullarda borçlanır. Ayrıca gelen dövizin bir kısmı BİST’e kanalize olur. Hisse senedi fiyatlarında çok hızlı artışlar görülebilir.