6’lı Masa: Hükümet sistemi değişecek, YSK kararları yargı denetimine açılacak
CHP, İYİ Parti, DP, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Saadet Partisi’nin oluşturduğu Altılı Masa’nın Anayasa değişiklik planında parlamenter hükümet sistemi ve yargı reformu var. Hükümet başbakan tarafından kurulacak, YSK’nın seçme ve seçilmeye yönelik kararları, yargı denetimine açık olacak, YÖK kaldırılacak, seçim barajı yüzde 3’e düşürülecek
Altılı Masa olarak adlandırılan CHP, İYİ Parti, DP, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Saadet Partisi’nin oluşturduğu platform, daha önce temel çerçevesini açıkladığı ilkeler çerçevesinde, Anayasa değişikliğine yönelik önerilerini açıkladı. Çalışma kapsamında 84 maddede değişiklik önerisi oluşturuldu. Öneriler, işlenecek metinler halinde de belirlendi. Parti genel başkanlarının katılımıyla Ankara’da düzenlenen toplantıda, her partiden seçilen sözcüler önerilen anayasa değişikliği maddelerini açıkladı. CHP’den Muharrem Erkek, DEVA Partisi’nden Mustafa Yeneroğlu, Demokrat Parti’den Serhan Yücel, İYİ Parti’den Uğur Poyraz, Saadet Partisi’nden Bülent Kaya önerileri açıkladı. 6 partinin temsilcileri 81 ili dolaşarak sivil toplum örgütleri ve barolarla anayasa değişiklik önerilerine ilişkin toplantılar yapacaklar.
“Güçlendirilmiş parlamenter sistem, vesayeti önleyecek”
Çalışmalara yönelik sunuş konuşmasını yapan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, sistemik bir sorun yaşandığını, bunun da her alanda ve özellikle ekonomide olumsuzluklar oluşturulduğunu, yargının bu sistem içinde bağımsız kalamayacağını savundu. Muharrem Erkek, değişiklik önerilerinin kurumsallaşma ve demokrasiyi güçlendireceğini, yetkileri yüksek bir vesayet sistemine son vereceğini ifade etti.
Üzerinde uzlaşılan metne göre, siyasi partiler için seçim barajı yüzde 3’e düşürülecek. Siyasi partilere yönelik yaptırımlar zorlaştırılacak. Yurt dışında yaşayan Türkler için ayrı bir seçim bölgesi oluşturulacak.
Affa uğramış olsa bile cinsel saldırı, çocuğun cinsel istimarı, kadına yönelik kasten yaralama, fesat karıştırma suçlarını işleyenler milletvekili olamayacak. Dokunulmazlık ancak üye tam sayısı salt çoğunluğuyla kaldırılabilecek. Bakanlar Kurulu ancak TBMM yetki kanunuyla KHK çıkarabilecek, KHK’larla temel hak ve hürriyetlere yönelik düzenleme yapılamayacak. Cumhurbaşkanı yasa veto edemeyecek, ancak bir kez yasayı geriye gönderebilecek. TBMM kanunu basit çoğunlukla yeniden kabul edebilecek.
Cumhurbaşkanlığı yapılanması
Cumhurbaşkanı 1 kez 7 yıl için seçilecek, varsa partisiyle ilişkisi kesilecek. Yürütme Anayasada bir görev olarak tanımlanacak. Cumhurbaşkanı en çok milletvekiline sahip partiden birine hükümeti kurma görevi verecek. Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu OHAL ilan edemeyecek. OHAL sadece Cumhurbaşkanı başkanlığındaki Bakanlar Kurulu'nda ilan edilebilecek. OHAL dönemlerinde KHK yapılamayacak.
Yargıda değişiklikler
Altılı masanın yargıya yönelik Anayasa değişikliklerinde de yargıç bağımsızlığına yönelik hükümler ile Anayasa Mahkemesi ve yüksek mahkemelerin genişletilmesi dikkat çekti. Buna göre, hakimler ve savcılar için coğrafi teminat getirilecek. Hakimler ve savcılar için ayrı ayrı kurul oluşturulacak. Her iki kurulun kararları yargı denetimine açık olacak ve üyelerinin bir kısmı TBMM tarafından seçilerek yasama ile güç pekiştirilecek. Savunma makamı Anayasal güvenceye kavuşturularak savcılık ile savunma eşit statüye dönüşecek, Türkiye Barolar Birliği özerkliği güçlendirilecek.
Anayasa Mahkemesi üye sayısı 22’ye çıkarılacak ve daire sayısı 4 olacak. Anayasaya uygunluk kriterlerinde, temel hak ve hürriyetlere yönelik uluslararası anlaşmalar da dikkate alınacak. Anayasa Mahkemesi’nin yetkileri, Anayasa ve hukuk üstünlüğünü koruma yönünde genişletilecek. Yüksek Seçim Kurulu ve Sayıştay, Yüksek Yargı Organı haline gelecek. Yüksek Seçim Kurulu'nun seçme ve seçilmeye yönelik kararları, yargı denetimine açık olacak.
TBMM denetimi güçlenecek, başbakan ve bakanlar hakkında gensoru verilebilecek. Bütçe hakkı tesis edilecek, bütçe denetimi güçlendirmek amacıyla başkanlığını muhalefetin yaptığı Kesin Hesap Komisyonu kurulacak. Bütçe hakkı tesis edilecek.