Üçüncü çeyrekte GSYH küçülmüş olabilir mi?
Çarşamba günü üçüncü çeyrek GSYH verisi açıklanacak. Öncü göstergeler ekonomide önemli bir yavaşlama yaşanmakta olduğu sinyalini veriyorlar. Bu göstergelerden ilki OECD’nin yapay öğrenme teknikleri kullanarak hesapladığı haftalık ekonomik faaliyet endeksi. 2021’nin son çeyreğinde bir yıl öncesine göre GSYH yüzde 9.6 oranında artmıştı. OECD endeksi ise yüzde 9.3 artışa işaret ediyordu. Bu yılın ilk iki çeyreğinde yıllık GSYH büyümesi sırasıyla yüzde 7.5 ve 7.6 olarak gerçekleşmişti. Aynı çeyrekler için OECD endeksi ile ölçülen büyüme oranları ise yüzde 7 ve 7.8 oldu.
Benzer bir karşılaştırma daha önceki dönemler için de yapıldığında, OECD haftalık ekonomik faaliyet endeksinin GSYH büyümesi için iyi bir gösterge olduğunu söylemek mümkün. OECD endeksinin avantajı şurada. Haftalık veri olduğu için oldukça güncel. Her Cuma günü yayınlanan bu verinin son kapsadığı hafta 13-19 Kasım haftası. Dolayısıyla, bu veriyi kullanarak, GSYH açıklanmadan çok önce gelişmelerin nasıl olabileceği hakkında bir fikir edinmek mümkün oluyor. OECD endeksinin üçüncü çeyrekte ( bir yıl öncesinin aynı dönemine kıyasla) artış oranı yüzde 4.3; önemli bir yavaşlamaya işaret ediyor. Çarşamba günü açıklanacak GSYH bu oranda artsa, ikinci çeyreğe göre ekonomimizin yüzde 0.1 oranında daraldığı anlamına gelecek. Kısacası, OECD verisi üçüncü çeyrekte bir çeyrek öncesine kıyasla GSYH’nin yaklaşık yatay bir seyir izlediğini ima ediyor.
Günlük yayınlanan elektrik tüketimi verisi de benzer bir mesaj veriyor. Bir yıl öncesinin aynı dönemine kıyasla elektrik tüketimi yılın ilk iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 5.7 ve 5 oranlarında artmıştı. Oysa üçüncü çeyrekte yüzde 2.7 oranında azaldı. İhracat gelişmeleri de aynı yönde. Yılın ilk yarısında yüzde 20’nin üzerinde artan ihracat, üçüncü çeyrekte bir yıl öncesine kıyasla daha sınırlı bir yükseliş gösterdi: Yüzde 7.
Durgunluğun dördüncü çeyrekte de sürdüğü anlaşılıyor. Kasım ortasına kadar olan OECD verisi, dördüncü çeyrekte yıllık GSYH artışının yüzde 2-3 aralığına düşebileceğini ima ediyor. Keza elektrik tüketimi son çeyreğin ilk iki ayında yine bir yıl öncesine kıyasla azalmaya devam etti. Ekim ayında ihracatta da düşüş var. Üstelik Avrupa ekonomisi belirgin biçimde yavaşlıyor; ihracat açısından iyi haber değil. Tüm bu olumsuz göstergelere bir de reel kredi daralmasını ve krediye erişim sorununun çokça dile getiriliyor olmasını eklemek gerekir.
Bu çerçevede, bir çeyrek öncesine kıyasla sadece üçüncü çeyrekte değil, son çeyrekte de GSYH’nin sınırlı ölçüde azalması olasılığı var. İkinci yarıdaki bu durgunluğa karşın, tüm 2022 yılı dikkate alındığında 2021’e kıyasla ekonomimizin yüzde 5.2 civarında büyüyeceği anlaşılıyor.