Cari açığın can simidi turizm yatırım fakiri

İsmet Özkul

Ekonominin önemli parametresi yatırımların sektörel yapısı, sektörlerde kamunun ve özel sektörün gerçekleştirdiği yatırımların seyri ve dağılımı gibi kritik bilgileri ancak Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın açıkladığı verilerden izleyebiliyoruz. Son yayınlanan verilerle 2021 yatırım gelişmelerini incelediğimizde öne çıkan noktalar şunlar:

■ 2021’de yatırımlar yüzde 7.40 büyürken kamu yatırımlarının büyüme hızı yüzde 2.56, özel sektör yatırımlarının büyüme hızı yüzde 7.95 oldu.

■ Kamu yatırımları üç yıl süren daralmanın ardından büyüme kaydetti. Kamu yatırımlarının 2019’da yüzde 27.90, 2020’de yüzde 2.84 büyüdüğü hatırlanırsa, 2021’deki cılız büyümenin üç yıllık daralmayı telafi etmekten çok uzak olduğu görülüyor.

■ Toplamdaki büyümeye rağmen kamu yatırımları ulaştırma, konut, enerji, imalat, turizm ve sağlık olmak üzere 6 ana sektörde küçüldü.

■ Özel sektör yatırımları 2019’daki yüzde 10.03’lüük daralmanın ardından kaydettiği yüzde 8.67’lik büyümenin ardından 2021’de de yüzde 7.95’lik bir hız ile performansını korudu.

■ Özel sektör yatırımlarında en hızlı büyüme enerji ile sağlıkta, kamu yatırımlarında ise madencilik ve tarımda gerçekleşti.

■ Yatırımların büyüme hızında başı yüzde 19.59 ile madencilik çekti. Yatırım büyüme hızında madenciliği yüzde 18.34 ile tarım, yüzde 17.95 ile imalat ve yüzde 17.10 ile sağlık izledi.

■ Yatırım büyümesinde konut sektörü yüzde 0.7 ile yerinde sayarken ulaştırma yüzde 5.68 ile diğer hizmetler de yüzde 4.52 ile ortalamanın altında kaldılar.

■ 10 ana sektör içinde yatırımları daralan tek sektör turizm oldu. Turizm yatırımları 2021’de yüzde 4.92 daraldı. Üstelik bu daralma 2020’deki yüzde 59.74’lük daralmayı izliyor. İki yıllık daralma yüzde 61.73’ü buluyor.

■ Özel sektörün turizm yatırımları da 2020’deki yüzde 60’lık daralmanın üstüne 2021’de de yüzde 5 daraldı ve iki yıllık daralma yüzde 62 oldu.

■ Kamunun turizm yatırımları, 2019’da yüzde 63.16, 2020’de yüzde 42.62 daraldıktan sonra 2021’de de yüzde 1.40 daralma ile kötü gidişi sürdürdü. Kamunun turizm yatırımlarındaki üç yıllık daralma yüzde 79.16’yı buldu.

Bir ödemeler dengesi krizinin kıyılarında dolaşan Türkiye’de, bu açıdan can simidi olarak görülen turizmde hem kamu hem de özel sektör yatırımlarının böylesine bir daralma içinde olması sorgulanması gereken bir nokta.