Baltık ülkelerine açılan ilk kapı

Yaklaşık 2,8 milyon nüfusuyla Baltık ülkelerinin içinde en kalabalık ve ekonomik olarak en büyük ülke. Kendi aralarında ticareti gelişmiş. Eğer Litvanya’da müşteriniz varsa muhtemelen ürünleriniz Letonya ve Estonya pazarına da girmiş olabilir. Birçok zincir marketin bu üç ülkede de şubeleri bulunuyor.

Geçtiğimiz hafta Baltık Devletleri’nin en büyük ülkesi Litvanya’yı ve akabinde Letonya’yı ziyaret etme fırsatı buldum. Bu nedenle de bu hafta Litvanya gözlemlerimi sizlerle paylaşmak istiyorum. Doğal güzellikleri, atmosferi, ihtişamlı tarihi yapılarıyla dikkat çeken ülkede son zamanlarda gündem ne yazık ki Rusya ve Beyaz Rusya tehdidi, yani güvenlik…

Litvanya 11 Mart 1990’da bağımsızlığını ilan ederek SSCB’den ayrılan ilk devlet olmuş ve Litvanya’da bulunan Rus askeri ülkeyi 1993’te terk etmiş. Akabinde Litvanya önce 2004 yılında NATO’ya, sonra da 2007’de Avrupa Birliği’ne üye olmuş.

Bildiğiniz gibi Litvanya, Rusya-Ukrayna savaşı sonrası Ukrayna ve AB tarafında yer almıştı. Bunun yanında Rusya’nın kilit müttefiki Belarus yönetimine muhalif önemli isimleri de ülkesinde barındırıyor. Tüm bu süreçler halkta bir sonraki Rus hedefinin ülkeleri olup olmayacağı kaygısını uyandırıyor. Öyle ki, Rusya’nın faaliyetlerinden kaynaklanan güvenlik endişelerinden dolayı Litvanya’da Rus plakalı araçların kullanımı dahi yasaklanmış. Litvanya’nın Rusya’nın müttefiki Belarus ile sınırına bariyer kurduktan sonra, toplamda altı sınır kapısının dördünü de savaş sonrası kapatmış. Litvanya Savunma Bakanı Arvydas Anusauskas, Rusya’nın saldırgan politikasının kendileri için en büyük tehdit olduğunu ve her şeye hazır olmaları gerektiğini söylüyor.

ALMANYA İLK DEFA ÜLKE DIŞINDA ASKERİ ÜSSÜ LİTVANYA’DA KURUYOR

Hatırlayacağınız üzere Litvanya, bu süreçte Almanya ile de çeşitli güvenlik anlaşmaları imzalamıştı. Bu anlaşmalarla birlikte Almaya, II. Dünya Savaşı’ndan sonra ilk kez kendi ülkesi dışında Litvanya’da kalıcı bir birlik oluşturuyor. Almanya 2025’ten itibaren Litvanya’da yaklaşık 5 bin asker konuşlandıracak ve Litvanya’da Alman askerleri için kışlalar ve konutlar inşa edilecek.

Litvanya’da cari gelişmeleri anlattıktan sonra gelin Litvanya’ya genel olarak bir bakalım. Litvanya, Estonya ve Letonya’yla beraber bir Baltık ülkesi. Yaklaşık 2,8 milyon nüfusuyla Baltık ülkeleri’nin içinde en kalabalık ve ekonomik olarak en büyük ülke konumunda.

Litvanya deyince akla ilk gelen konular basketbol, kehribar taşı ve yazılım sektörü geliyor diyebiliriz. Türk Hava Yolları’nın Litvanya’nın başkenti Vilnius’a her gün direkt uçuşu var ve bu uçuş yaklaşık 3 saat sürüyor. Litvanya’ya Schengen vizesiyle giriş yapabiliyorsunuz. Giriş yaparken dönüş biletinizi ve otel rezervasyonunuzu yanında bulundurmanızı tavsiye ederim.

Litvanya genel olarak güvenli bir ülke. Yanımda numune çantalarım olduğundan ve farklı şehirleri ziyaret edeceğimden dolayı ben araç kiralamayı tercih ettim. Araç kiralamak isterseniz kiraladığınız acenteye bilgi vererek aracınızla Letonya ve Estonya’ya da seyahat edebilirsiniz. Trafik cezaları yüksek olduğundan araç kullanırken dik

katli olmanızı ve özellikle cep telefonu kullanmamanızı öneririm. Taksi kullanacaklar dikkat! Ne yazık ki gelişmiş bir ülke olan Litvanya’da da taksicilere dikkat etmeniz gerekiyor. Cep telefonu uygulamanız varsa uygulama vasıtasıyla araç çağırmayı tercih edebilirsiniz.

Başkenti Vilnius. Diğer önemli şehirleri Kaunas, Klaipeda, Siauliai ve Panavezys. Ticaret her ne kadar Vilnius’da dönse de, sektörünüze göre farklı şehirlerde de müşterileriniz olabilir.

Litvanya 2004 yılında AB üyesi olmuş ve 2015 yılında para birimi olarak Euro’ya geçmiş. Ancak Euro para birimine geçtikten sonra ülkede enflasyon görülmüş ve alım gücü azalmış. Konuşulan dil Litvanca. Size tavsiyem Litvanyalılara “diliniz Rusçaya benziyor’’ gibi söylemlerde bulunmayın. Kendilerinin Ruslara ve dillerinin Rusçaya benzetilmesini istemiyorlar.

NÜFUS ARTMIYOR, AZALIYOR

Demografik yapısına bakacak olursak; her geçen yıl nüfusu azalmakta olan ülkelerden biri olan Litvanya’nın nüfusu yaklaşık 2,8 milyon. Litvanya için artık “yaşlanan nüfus’’ yerine “azalan nüfus’’ kavramını kullanmak daha yerinde olabilir.

2022 yılında 22 bin 68 canlı doğum gerçekleşirken 42 bin 884 ölüm yaşanmış. Yani ülkede negatif doğal nüfus artışı söz konusu, Litvanya nüfusunun 2028 yılında da yaklaşık 2,67 milyon kişi olacağı tahmin ediliyor.

2023 verilerine göre Litvanya’da yaşayan nüfusun sadece %14,9’u 0-14 yaş aralığında. 1564 yaş grubu ise toplam nüfusun %65’ini oluşturuyor. 65 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfustaki payıysa %20.

Litvanya’yla ilgili araştırma yaptığınızda kadın nüfusunun çok yoğun olduğuyla ilgili aşı

rı yorumlara rastlayabilirsiniz. Evet, kadınlar erkek berberlerinden otobüs şoförlüğüne çalışma hayatının her yanında olsa da resmi istatistikler bu aşırı yorumları doğrulamıyor. 2023 yılı rakamlarına göre nüfusun %53,2’si kadınlardan, %46,8’i erkeklerden oluşuyor.

Ülkenin %85,1'i Litvanyalılardan oluşuyor. Litvanya’daki en büyük azınlık grupsa Lehler. Lehler nüfusun %6,6’sını oluşturuyor. Ülkedeki diğer azınlık gruplarsa %5,1 ile Ruslar, %1 ile Beyaz Ruslar, %0,5 ile Ukraynalılar. Nüfusun %74’ü Katolik, %4’ü ise Ortodoks…

LİTVANYA EKONOMİSİ BALTIK EKONOMİLERİNİN EN BÜYÜĞÜ

2022 yılı itibarı ile ülke GSYİH ’sının %3,3’ü tarım, %28,5’i sanayi, %68,3’ü hizmet sektörlerinden oluşmakta. Gördüğünüz üzere gelişmiş bir hizmet sektörüne sahip olan Litvanya için gelişmiş bir sanayiden bahsedemesek de ihracat odaklı bir üretimi olduğunu söyleyebiliriz.

DÜNYANIN EN BÜYÜK BEŞİNCİ IKEA TEDARİKÇİSİ

Sanayi sektörüne baktığımızda mobilya, gıda, tekstil, petrol arıtma sektörlerinin Litvanya’daki başlıca sanayi kolları olduğunu görüyoruz. Ahşap işleme ve mobilya sektörü ülkenin geleneksel sektörlerinden biri. Litvanya’da hediyelik eşya satan mağazaları ziyaret ettiğinizde ahşaptan mamul eşyaları göreceksiniz.

Litvanya’da mobilya sektörü GSYİH’nin yaklaşık %2,5’ini oluşturmakla beraber ülkedeki toplam istihdamın %3,1’ini istihdam etmekte. Litvanyalı mobilya üreticileri ürettikleri ürünlerin büyük kısmını ihraç ediyorlar. Öyle ki küçük bir ülke olan Litvanya, dünyanın en büyük beşinci IKEA tedarikçisi konumunda.

AVRUPA’NIN EN HIZLI BÜYÜYEN START-UP EKOSİSTEMLERİNDEN BİRİ

Ülkede bahse değer diğer önemli sektör bilişim sektörü. Litvanya’da yazılım konusunda iyi bir ekosistemin yaratıldığını söyleyebiliriz. Yazılım mühendisliği, finansal teknoloji, oyun yazılımı, siber güvenlik gibi konularda gelişmiş bir ülke konumunda.

Mesela Litvanya Avrupa’daki en büyük 2. fintech merkezi haline gelmiş. Öyle ki Kıta Avrupa’sında bankacılık ve finans alanında yeni uygulamaların çoğunun Litvanyalı yazılımcılara ait olduğu söyleniyor.

Ortaya koydukları başarılı stratejiyle beraber, ülkede start-up’ların sayısı son on yılda iki katından fazla artarak 1.000’e ulaşmış ve Avrupa’nın en hızlı büyüyen start-up ekosistemlerinden biri konumuna gelmeyi başarmış. Hali hazırda Uber, Oracle, Microsoft, Space X, Revolut, Western Union gibi şirketlerin Litvanya’da ofisleri bulunuyormuş.

Litvanya dijital kaslarını daha da çok güçlendirmek amacıyla ülke dışından da yetenek sahibi gençleri ülkesine çekmeye çalışıyor. 2017 yılında uygulamaya koydukları Startup Visa programıyla girişimcilere başlangıçta bir yıl, akabinde beş yıla varan sürede oturma izni veriyorlar.

Litvanya’da üretilen başlıca tarım ve hayvancılık ürünleri buğday, süt, şeker pancarı, kolza, arpa, tritikale, patates, yulaf, bezelye ve fasulye olarak sayılabilir.

Euro’ya geçiş sonrası satın alma gücünün zayıflaması, bu nedenle AB ülkelerine verilen genç yaşlardaki göç ve doğum oranının ölüm oranından düşük olması ülkenin demografik yapısında bozulmalara neden olmuş. Bunun önüne geçebilmek için son yıllarda düzenli olarak asgari ücrette iyileştirmeler yapılmış.

AB ÜLKELERİ VE RUSYA İLE GÜÇLÜ TİCARİ BAĞLARI VAR

Litvanya’nın dış ticaretine baktığımızda AB ülkeleri ve Rusya ile güçlü ticari bağları bulunduğunu görüyoruz.

Litvanya’nın ihracatı 2023 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık %8.3 azalarak 43,6 milyar dolara, ithalatıysa yaklaşık %12 azalarak 48.4 milyar dolara gerilemiş. Ülkenin dış ticaret hacmi ağırlıklı olarak petrol ve türevi ürünler kaynaklı olarak %10 azalarak 91 milyar dolar olarak gerçekleşmiş.

Litvanya’nın ihracatındaki en büyük partneri %10.8’lik pay ve 4.6 milyar dolar ile Letonya. Letonya’nın ardından sırayla Polonya, Almanya, Hollanda, Estonya, Rusya, ABD, Belarus, İsveç ve İngiltere önemli ihracat pazarları olarak sayılabilir.

İhracatında başlıca ürün grupları; mineral yakıtlar, yağlar, mobilyalar, aydınlatma cihazları ve prefabrik yapılar, motorlu kara taşıtları, plastikler ve mamulleri, makineler, mekanik cihazlar ve aletler, elektrikli makina ve cihazlar, ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü, muhtelif kimyasal maddeler, gübreler, hububattır.

Litvanya’nın en çok ithalat yaptığı ülkelere baktığımızdaysa; ilk sırayı 6,7 milyar dolar ve %14 pay ile Almanya alıyor. Almanya’nın ardından sırayla Polonya, Letonya, ABD, Hollanda, Norveç, Suudi Arabistan, İsveç, İtalya ve Estonya gelmekte.

Litvanya’nın ithalatında başlıca ürün gruplarıysa; mineral yakıtlar, yağlar, motorlu kara taşıtları, makineler, mekanik cihazlar ve aletler, elektrikli makine ve cihazlar, plastikler ve mamulleri, eczacılık ürünleri, demir ve çelik, organik kimyasallar, ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü, demir veya çelikten eşyalar olarak sıralanmakta.

Litvanya, Türkiye’nin de bulunduğu sekiz ülkeyi ticarette ve yatırımda öncelikli ülkeler arasına aldı. Ticaret pazarlarının çeşitlenmesi, dış ekonomik politikalardaki değişiklikler, uluslararası ticaretin durumu, tedarik zincirlerindeki değişiklikler nedeniyle Vietnam, Avustralya, Endonezya, Malezya, Hindistan, Nijerya, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Türkiye Litvanyalı firmalar için ticarette öncelikli ülkeler olarak belirlenmiş.

Kaynak:

T.C. Ticaret Bakanlığı

T.C. Vilnius Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği

Trademap