Çocuklu a lelere verg nd r m reformu

Birçok devlet, son zamanlarda çocuğu olan ailelere yönelik vergi desteklerini artırmaya başladı. Özellikle gelişmiş ülkelerde çocuk doğum oranının düşmesi ve pandemi sonrası artan enflasyon oranları dolayısıyla ailelerin geçimlerini sağlama konusunda karşılaştıkları zorluklar devletlerin, çocuk büyütme maliyetlerini azaltma yönünde vergi politikaları geliştirmeleri sonucunu doğurdu.

Belirli bir yaşın altında bakıma muhtaç çocukları olan ailelere sağlanan ve ailelerin ödemesi gereken gelir vergisini azaltmayı amaçlayan çocuk vergi kredisi, doğum sonrası çalışan ebeveynlerin çalışmaya devam edebilmeleri için uygulanan çocuk bakım kredisi/indirimi, eğitim harcamalarının vergi matrahından düşürülmesine yönelik olarak sağlanan avantajlar bunlara örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca bazı durumlarda devletler doğrudan sosyal transferlerde sağlayabilmektedir. Örneğin aile yardımları ya da doğum izni alan ebeveynlere sağlanan doğrudan maddi destekler de buna örnek gösterilebilir.

OECD tarafından yayımlanan Vergi Politikası Reformları 2023 Raporunda, 75 ülkede son yıllarda gerçekleştirilen vergi reformları konusunda makro düzeyde karşılaştırmalı bilgiler yer alıyor. Raporda yer alan verilere göre gelir vergisi konusunda bir reform alanı, düşük gelirli aileleri desteklemeye yönelik vergi teşvikleri sağlamak. Bunun için de bazı ülkelerde son yıllarda reformlar ya da yasa değişiklikleri yapıldı. Bunlara ilişkin örnekler aşağıdaki gibi verilebilir.

Almanya’da çocuk başına temel indirim vergi indirimi oranı, Ocak 2022’den itibaren yüzde 2, 2023’te yüzde 5 ve 2024’te yüzde 4 oranlarında artırıldı.

Lüksemburg’da aile dışında yaşayan çocukların olağanüstü harcamalar için indirimler yüzde 10 oranında arttırıldı.

Slovenya’da 2023 yılında bakmakla yükümlü olunan aile üyeleri için vergi indirimi yüzde 7,5 oranında arttırıldı.

Portekiz’de altı yaş altında birden fazla çocuğu olan aileler için çocuk başına vergi indirimi 300 Avro artırıldı.

Hırvatistan’da bakmakla yükümlü olunan aile üyeleri için kişisel indirim yüzde 60 oranında arttırıldı.

Bulgaristan’da 2022 ve 2023 vergi yılları için geçici olarak küçük çocuklar için vergi indirimi yüzde 33 oranında arttırıldı.

Fransa’da altı yaş altındaki çocukların bakım giderleri için vergi kredisinin maksimum eşiği yüzde 52 oranında artırılarak 3.500 Avroya çıkarıldı.

Bu değişiklikler, bu ülkelerin ekonomik koşulları ve politika önceliklerine uygun olarak çocuklu ailelere mali destek sağlama çabalarını yansıtıyor. Ayrıca bu vergi destekleri, çocuk yetiştirme ile ilişkili mali zorlukları hafifletmeyi, ailelerin ekonomik istikrarını sürdürmelerini ve çocukların temel kaynaklara ve fırsatlara erişimini sağlamayı amaçlıyor. Türkiye’de çocuklu ailelere sağlanan vergi teşvikleri eğitim harcamalarının belirli bir orana kadar ve tutarda vergi matrahından indiriminden oluşuyor. Ancak bu indirim, ücret geliri elde edenler için uygulanmıyor. Asgari geçim indiriminin uygulandığı dönemde, çocuk sayısına göre ücret geliri elde edenlere sağlanan vergi avantajı vardı. Ancak asgari ücretin vergi dışı bırakılarak asgari geçim indiriminin kaldırılmasından sonra sahip olunan çocuk sayısının vergi indirimi yönünden bir önemi kalmadı. Ayrıca işverenlerce kadın çalışanlara kreş ve gündüz bakımevi hizmeti sunmak suretiyle sağlanan menfaatlere ücret istisnası uygulanıyor. Ancak bunun günümüz ekonomik koşullarında yeterli olmadığı, vergi reform tasarısının gündeme geldiği bu günlerde, Türkiye’de geçim sıkıntısı, enflasyon gibi nedenlerle ekonomik anlamda zorlanan çocuklu ailelere vergi avantajı sağlamaya yönelik düzenleme yapılmasının doğru olacağı değerlendirilmektedir.