Yelken akademisi

Denizde rota çizmemizi zorlaştıracak olan deviasyon, varyasyon konularını öğrendik. Sırada ‘düşme'nin ne anlama geldiği, mesafe ölçmek, koordinat bulmak var.

2021’de sağlam rotalar çizmek için

Koordinat bulmak

Diyelim ki başka bir tekne ile

36° 50' 2.5“Kuzey 28° 18‘ 3” Batı koordinatlarında buluşmaya karar verdik.

Önce pergelimizin bir ucunu haritanın yanındaki 36° 50' 2.5” Kuzey üzerine koyar diğer ucunu da en yakın paralelin üzerine koyar, boylam koordinatına doğru kaydırır ve işaretleriz. Aynı işlemi haritanın üzerinden aşağıya kaydırarak tekrarlarız. İkisinin kesiştiği nokta aradığımız pozisyondur.

Mesafe ölçmek

Bir haritada 1 milin ne boyda olduğu haritanın yan taraflarındaki ölçekten belli olur. Örneğin haritanın yanındaki pergel 0.5” saniyeye yani 0.5 mile ayarlanmıştır. Şimdi haritadaki batık ile marinanın arasındaki mesafeyi ölçmek için pergeli oraya taşır ve kaç adet 0.5 mil olduğuna bakarız. Görüldüğü üzere 6 adet, yani batık marinaya 0.5X6=3 deniz mili uzaklıktadır.

Düşme (Leeway)

Rüzgârla hareket eden bir teknenin, arzu ettiği rotada giderken farkında olmadan rüzgâraltına kayarak rotasından çıkmasına “düşme” denir. Düşme kesinlikle akıntı ile karıştırılmamalıdır, ikisi birbirinden çok farklı faktörlerdir ve ayrı ayrı hesaplanmalıdır.

Bazı tekneler az düşer, bazı tekneler ise çok. Bu tamamen performans teknesi olup olmaması ile ilgilidir. Performans teknelerinin direkleri uzun, ana yelkenleri büyük, ön yelkenleri küçük, salmaları uzundur. Bu özellikler teknenin hızlı gitmesini sağladığı gibi (yana daha az kaymasını) yani az düşmesini de sağlar. Bu da hedefe daha erken varmak anlamına gelir.

Bu faktörlerin haricinde rüzgârın geldiği yön de düşüşü en çok etkileyen faktörlerden biridir. Bir teknenin hangi derecede ne kadar düşeceği teknenin polar diyagramında yazılıdır. Teknenin polar diyagramı yoksa fabrikadan istenebilir.

Orsa seyrinde (45°) 5° rüzgâraltına kayar

Dar apazda (60°) 4° rüzgâraltına kayar Apazda (90°) 2° rüzgâraltına kayar Geniş apazda (135°) 0° rüzgâraltına kayar

Pupada (180°) 0° rüzgâraltına kayar

Dünya turu yapanların rüzgârı geniş apaz veya pupadan alarak seyahat etme arzuları da buradan geliyor. Rotası 90° olan bir tekne rüzgârı iskeleden alıyor, orsa seyri yapıyor ve düşmeyi hesaba katmıyor ise pusulası hep 90°'yi gösterse de yapacağı rota 95° olacaktır.

Kara görmez ise Kaptan A'dan B'ye gittiğini sanacak ama gerçekte A'dan D'ye gidecektir.

Rotası 90° olan bir tekne rüzgârı sancaktan alıyor, orsa seyri yapıyor ve düşmeyi hesaba katıyorsa 95°'ye gider ve rotasında yani 90°'de kalmış olur.

İskeleden alıyorsa da rotasında kalabilmek için 85°'ye gitmelidir. Demek ki rüzgâr sancaktan geliyorsa düşme + (artı) iskeleden geliyorsa - (eksi) olarak hesaplanmalıdır.

Rota çizmek

Denizde rota çizmemizi zorlaştıracak olan deviasyon, varyasyon ve düşme konularını öğrendikten sonra görüyoruz ki birisi bu adadan şu adaya pusulasını 60°'de tutarak vardı diye biz de pusulamızı 60°'de tutarsak aynı adaya varamayız. Zira onun kullandığı harita başka bir yıla ait olabilir, onun teknesi daha performanslı olabilir. Bütün bunlar o teknenin deviasyon, varyasyon ve düşme verilerini bizimkinden değişik yapacak ve dolayısı ile aynı yerden aynı noktaya gitmek için değişik rotalar belirleyeceğiz. Yani herkes kendi teknesinin rotasını çizmelidir.

Rota çizme konusuna küçük oğlum Tolga'nın 12 yaşında navigasyon kursu alırken uydurduğu bir cümle ile başlayalım.

Türkiye Verimli Memlekettir Demiş Cumhurhoca Limanda

Bu cümleyi navigasyon yapmak için bir daha hiç yazmamız gerekmeyecek ama ilk harflerini hep kullanacağız. Bundan dolayıdır ki tekerlemeyi ezberlemenin faydası olur. Navigasyon yapmaya başlarken hemen.

T

V

M

D

C

L

Harflerini yazacağız, sonra yanlarına rakamlar yazıp birbirleri ile toplayacak veya çıkartacağız ve rotamızı bulacağız. Şimdi bu harflerin hangi denizcilik terimlerinin baş harfleri olduklarına bakalım.

True Variation Magnetic Deviation

Compass Leeway

Şimdi de bu kelimelerin ne anlama geldiklerini hatırlamak için tek cümle ile kendimize izah edelim.

T- Harita üzerine çizilen rota.

V- Harita hatası

M- Harita hatası düzeltilmiş rota veya el pusulası ile alınmış kerteriz

D- Tekne pusulasının hatası

C- Tekne pusulasına bakılarak gidilen rota

L- Teknenin rüzgâra karşı giderken rüzgâraltına doğru düşmesi

Şimdi haritamızı açalım sadece

True yani harita üzerindeki rotamızı hesaplayacağımız bir örnek verelim ve bir noktadan bir noktaya rota çizmeye başlayalım. Harflerimizi yazalım.

T

V

M

D

C

L

Gitmek istediğimiz rota Kadırga Burnu'ndan Rodos. Yani 2'den 3'e.

Önce 2 ve 3 arasına bir çizgi çizeriz. Bu gitmek istediğimiz rotadır. Bunun T'sini bulmak için cetvelimizi çizgi üzerine koyar ve cetveli pusula gülüne kaydırır 3 tarafındaki rakamı okuruz. Bu bizim True rotamızdır. Bunu T'nin karşısına yazarız.