İnsanlığın Uzaydaki Kilometre Taşları
İnsanoğlu 70 yıldır uzaya araç gönderiyor, 49 yıl önce de Aya ayak bastı. Ancak bu adımların öncesi ve sonrası da var.
Keşfetmek insan ruhunun bir parçası gibi görünüyor. Fakat yerçekiminin sınırlarını terk etme arzusu, bazı pratik ulaşım araçları geliştirilinceye kadar gerçeği karşılamadı. Amerikalı fizikçi Robert H. Goddard’ın 1920’ler ve 1930’lardaki deneyleri, nesneleri ve insanları uzaya göndermek için pratik bir yol gösterdi: sıvı yakıtlı roket. 2. Dünya Savaşı sırasında Alman ordusu, İngiltere’deki hedeflere bomba taşımak için V-2 roketini inşa ederek Goddard’ın yeni teknolojisinden yararlandı. Soğuk Savaş döneminde kıtalararası uçuşlarda nükleer bombalar taşımak için daha büyük roketler geliştirildi. 1950’lerin sonlarında, daha güçlü roketler, Dünya etrafında yörüngeye nesneler fırlatmaya yetecek kadar güçlüydü ve 1960’ta, insanları yaşam destek ekipmanlarıyla birlikte taşıyacak kadar güçlüydüler. İlk kez, insanlar kendi gezegenlerini terk etmek için araçlara sahip oldular. İşte bu serüvenin kilometre taşları.
20 Haziran 1944: Uzaydaki insan yapımı ilk nesne
Bir V-2 güdümlü balistik füze olan MW 18014, ilk kez Nazi Almanyası’ndaki Peenemünde Ordu Araştırma Merkezi’nden fırlatıldı. Dünya yüzeyinden 176 km yüksekliğe ulaştı.
4 Ekim 1957: Uzaydaki ilk yapay uydu
84 kg ağırlığındaki, 58 cm çapındaki metal küre Sputnik 1, Sovyetler Birliği tarafından eliptik alçak bir yörüngeye fırlatıldı ve Ruslara uzayda ilk başarıyı kazandırdı. Uzay aracı, Dünya’nın etrafındaki yörüngesini her 96.2 dakikada bir tamamladı ve dünyanın her yerinden izlenebilecek bir dizi bip sesi üretti.
3 Kasım 1957: Dünyanın yörüngesindeki ilk hayvan
Moskova caddelerinde dolaşan üç yaşındaki bir sokak köpeği olan Laika, Sputnik 2 ile uzaya gönderildi. Bilim adamları, hayvanların, uzay uçuşunun insanlar üzerindeki etkisini anlamaya yardımcı olabileceğine
inanıyorlardı. Ancak, o zaman için bu tek yönlü bir uçuştu. Laika, uçuşundan kısa süre sonra, muhtemelen arızalı uzay aracının neden olduğu aşırı ısınmadan dolayı öldü.
14 Ağustos 1959: Dünya’nın uzaydan çekilen ilk fotoğrafı
Amerikan uydusu Explorer 6, Meksika’yı geçerken Orta Pasifik Okyanusu’nun güneşli bir bölgesinin ve üzerindeki bulutların ilkel resimlerini aktardı.
7 Ekim 1959: Başka bir uzay nesnesinin ilk fotoğrafı
Ayın öteki tarafında hiç insan olmadığı halde, Sovyet dönemi uzay aracı Luna 3, ayın karanlık tarafının ilk fotoğraflarını çekti. 29 görüntü aldı; bunlar düşük çözünürlükte idi, ancak Mare Moscoviense (Moskova Denizi) (sağ üst köşedeki karanlık nokta) gibi birçok özellik bu şekilde belirlendi. 12 Nisan 1961: Uzayda ilk insan Sovyet kozmonot Yuri Gagarin, Vostok 1 ile Dünya’nın üzerinde yörüngeyi tamamladı. Bu, Gagarin’in ilk ve tek uzay uçuşuydu. Uçuş 108 dakika sürdü ve Gagarin gezegenin yüzeyinden 7,3 kilometre yüksekteyken kapsülden paraşütle atladı. Bununla birlikte, bu görevi kendisi yerine getirmedi - ya bir otomatik pilot mekanizması tarafından ya da yerden kontrol edildi.
18 Mart 1965: Uzayda ilk yürüyüş
Voskhod 2 pilotu Alexey Leonov, bir fotoğraf makinesini hava kilidinin sonuna eklemek için araçtan ayrılıp 12 dakikalık bir uzay yürüyüşü yaptı. Kıyafeti aşırı basınç nedeniyle Leonov’un yaşamına mal olabilirdi ve bir güneş çarpmasına maruz kalabilirdi. Neyse ki, her şey iyi gitti ve uzay aracını güvenli bir şekilde tekrar girmeden önce uzaydaki yürüyüşünü tamamladı.
25 Aralık 1968: Dünyanın yörüngesinden çıkılan ilk insanlı görev
Apollo 8, Dünya yörüngesinden ayrılarak ay yörüngesine girdi ve 10 kez yörüngede döndü. Komutan Frank Borman, Komuta Modülü Pilotu James Lovell ve Ay Modülü Pilotu William Anders şunları içeren ilkleri gerçekleştirdiler: İlk kez Dünya’yı bir bütün olarak görmek, başka bir göksel nesnenin yerçekimsel kuvvetine girmek, Dünya’yı uzaydan fotoğraflamak, Ayın karanlık tarafını görmek ve ufukta Dünyanın yükselişini görmek.
20 Temmuz 1969: Ayda ilk insan
Apollo 11 Misyon Komutanı Neil Armstrong, aya ayak basarak tarih yazdı. Astronot Buzz Aldrin ile birlikte Armstrong ay modülünde aya iniş yaptı ve altı saat sonra dışarı çıktı. 20 dakika sonra Aldrin de ona katıldı. Armstrong ve Aldrin, Ay’da resim çeken ve yürüyen ilk insanlar oldular. 19 Nisan 1971: İlk Uzay İstasyonu Salyut 1, tarihteki ilk uzay istasyonudur. 19 Nisan 1971 tarihinde Sovyetler Birliği tarafından fırlatıldı. İlk mürettebatı Soyuz 10 ile kenetlenmeyi başardı, ancak bir arıza nedeniyle istasyona geçemediler. İkinci mürettebatı Soyuz 11 ile istasyona ulaştı ve 23 gün kalarak verimli çalışmalarda bulundu. Ancak Soyuz 11’in dönüş kapsülündeki basınç eşitleme sübabının atmosfere girmeden açılması üzerine üç kişilik mürettebat uzayda öldü. Bu, uzayda gerçekleşen ilk insan kaybıydı. Salyut 1, 11 Ekim 1971’de atmosfere girerek yandı.
15 Temmuz 1972: Güneş Sistemi içinde ilk görev
Pioneer 10, asteroit kuşağının dışına yolculuk yapabilmiş ilk uzay sondasıdır. 3 Mart 1972’de Atlas-Centaur roketi ile kalkışını
yaptı. Pioneer 10 Güneş Sistemi’nden çıkarak yıldızlar arası uzay yolculuğu yapması için tasarlandı. Pioneer 10’un içerisine üzeri insan şekilli altın bir levha yerleştirilmiştir. Pioneer 10 uydusu 1983 yılında Güneş Sistemi’ni terkedip yıldızlar arası yolculuğa başlamıştır.
12 Nisan 1981: Yeniden kullanılabilen ilk mekik fırlatıldı
Columbia Uzay Mekiği, uzaya çıkan ilk uzay mekiğidir. İlk görevinde uzay mekiğinde sadece 2 astronot vardı. İlk uçuş görevinde 2 astronot uzay mekiğinde uzay yürüyüşü yaptılar. Bir arıza nedeniyle dönüş yolculuğunda (1 Şubat 2003) mekik infilak etti.
7 Şubat 1984: İlk bağlantısız uzay yürüyüşü
Bruce McCandless II uzayda İnsanlı Manevra Ünitesini kullanarak herhangi bir başka uzay aracına bağlı olmadan ilk serbest yürüyüşü gerçekleştiren Amerikalı astronottur. 3 Şubat 1984 tarihinde, Florida, Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatılan McCandless, dört saati İnsanlı Manevra Ünitesi’yle olmak üzere toplamda 312 saatten fazla uzayda kaldı. Yörüngede sekiz gün bulunduktan sonra, 11 Şubat 1984 tarihinde Kennedy Uzay Merkezi’ne iniş yaptı.
4 Temmuz 1997: Başka bir gezegende çalışan ilk Rover
Mars Pathfinder 1997 yılında Mars yüzeyine üzerinde baz istasyonu bulunan keşif robotunu başarıyla indirmiş bir Amerikan uzay aracıdır. İniş takımları ile birlikte Carl Sagan Hatıra İstasyonu olarak anılan tekerlekli ve hafif (10.6 kg/23 lb) keşif aracının adı ise Sojourner’dir.
20 Nisan 1998: Uzaydaki insan yapımı en büyük nesne
Uluslararası Uzay İstasyonunun (ISS) ilk modülü bir Rus Proton roketi tarafından fırlatıldı. Dünyanın ilk çokuluslu uzay istasyonu, Dünya’nın yörüngesindeki en büyük insan yapımı nesne olarak dünyanın en büyük uydusu haline gelene kadar, sonraki görevler boyunca büyümeye devam edecektir. İstasyon ayrıca 16 yıldan uzun bir süredir kullanılmıştır, bu da onu uzayda en uzun süreli insan varlığı yapmaktadır.
6 Mart 2009: Gezegen avcısı ilk uzay aracı
Kepler uzay aracı, NASA tarafından gökadamızdaki diğer yıldızların etrafında dolanan Dünya benzeri karasal gezegenleri bir ışıkölçer yardımı ile araştırma ve algılama amaçlı olarak tasarlanmış bir uzay teleskobudur. 100.000’in üzerindeki yıldızın parlaklıklarını gözlemleyecek ve olası gezegen geçiş hareketlerini saptamaya çalışacaktır.
12 Kasım 2014: Kuyrukluyıldıza ilk kez araç indirildi
Rosetta, Avrupa Uzay Ajansı tarafından başlatılan ve geliştirilen bir robot uzay aracıdır. Philae isimli uzay aracıyla birlikte Rosetta, 67P/ Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızı üstünde ayrıntılı bir çalışma yapıyor. Buna ek olarak, Rosetta Mars’ın ve asteroitlerin (21 Lutetia ve 2867 Steins) yakınından geçen bir uçuş yaptı. 12 Kasım 2014 tarihinde bir kuyruklu yıldıza ilk iniş gerçekleştirildi ve yüzeyden veriler alındı.
Yeniden kullanılabilir ilk roket fırlatıldı ve tekrar geri indi 30 Mart 2017:
SpaceX, iletişim uydularını taşıyan daha önce kullanılmış Falcon 9’u uzaya gönderdi. Roketin ilk aşaması Nisan 2016 NASA misyonunda kullanıldı. Dünyaya başarılı bir şekilde geri döndü ve Atlantik Okyanusu’nda bir dron gemisine indi.
6 Şubat 2018: SpaceX en güçlü fırlatma aracını test etti
Özel uzay şirketi, toplam 64 ton kaldırabilen Falcon Heavy uçuşunu başarıyla tamamladı. Demo uçuşu sırasında devasa roket Elon Musk’un kiraz-kırmızı Tesla Roadster’ını ve güneşin etrafında yörüngeye giren “Starman” adlı kukla astronotu da taşıdı.