Kabotajda istenen büyüme için kombine taşımacılığın gelişmesi gerekiyor
Öte yandan sadece gemilerin inşasında değil işletme döneminde de gerekli desteklerin sağlanarak, karayollarındaki kamyon trafiğinin denize çekilmesi isteniyor. Armatör, mevcut durumda Türkiye karasularında taşıma yapmak için Sağlık Sıhhiye harcı ödemek zorunda. Liman ve kılavuz hizmetlerinde de yüksek ücretler söz konusu. Bu uygulamalar, taşımaları pahalı hale getiriyor ve karadaki kamyon trafiği denizyoluna çekilemiyor. Sektör temsilcileri de alınan bedellerde kabotaj hattındaki gemilere indirimli tarifeler uygulanarak, kabotaj taşımacılığının artırılabileceğini dile getiriyor.
Türkiye, filo sahipliğinde globalde 15’inci sırada
Türkiye’de yaklaşık 650 aramatörlük firması bulunuyor ve bu firmalara ait bin 500 adet gemi yurt içi ve dışında faaliyet gösteriyor. Bugün itibarıyla sektör globalde tonaj olarak 15’inci büyük ticaret filosuna sahip. Türkiye birçok ülke için gemi ve yat üretiyor ve bunu da yan sanayisi ile destekliyor. Son 10 yıl içinde global gemi tonajı yüzde 94 artarken, Türkiye’nin gemi kapasitesi ise yüzde 164 arttı. Sektör uzun vadede bu kapasiteyi daha da artırmayı planlıyor. Deniz ticaret filosu Türkiye için birçok açıdan önem taşıyor. Bu nedenle filoyu sağlıklı bir şekilde geliştirecek, niteliğini artıracak, gemi tip ve sınıflarını ihtiyaçlar doğrultusunda oluşturmak gerektiğini belirten sektör temsilcileri, globalde rekabet edebilecek bir filo için doğru bir çalışmayla deniz taşımacılığı politikaları ve eylem planları yapılmasını istiyor. Sektör temsilcileri, geliştirilecek uygulamalar ile Türkiye’nin, deniz taşımacılığında yakaladığı ivmeyi sürdüreceği ve ileriye taşıyacağı öngörüsünde bulunuyor.
Bununla birlikte, 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren başlayan ÖTV’siz yakıt dağıtımının de- nizyolu kabotaj yük, yolcu ve araç taşımacılığını 2008 yılına kadar sınırlı da olsa hareketlendirdiği ifade ediliyor. Fakat, küresel krizinde etkisiyle kabotaj taşımalarındaki artış 2008 yılında yavaşladı; 2009, 2010 ve 2014 yıllarında ise kabotaj taşımacılığı azaldı. Son 10 yıllık dönemde kabotaj hatlarındaki taşınan yük artışı yüzde 21.8 ile en fazla 2013 yılında gerçekleşti. 2016 yılında da kabotajda elleçlenen yük miktarı 53.3 milyon ton oldu. Kabotajda en fazla elleçlenen kargo sıralamasında 2016 yılında yüzde 35 ile sıvı dökme yük en büyük payı aldı. Bunu, yüzde 28 ile katı dökme yük, yüzde 24 ile genel kargo, yüzde 13 ile konteyner izledi. Söz konusu dönemde 18.5 milyon ton sıvı dökme yük, 14.7 milyon ton katı dökme yük, 12.9 milyon ton genel kargo, 7 milyon ton da konteyner elleçlendi. Bunların yanı sıra 13 milyon adet araç, 148.1 milyon da yolcu taşındı.
Öte yandan 2016 yılı itibarıyla kabotaj yüklerinin elleçlemesinde yüzde 21 ile Kocaeli, yüzde 10 ile Aliağa limanları ve yüzde 7.8 ile İskenderun Limanı ilk üç sırada yer aldı. Yapılan yüklemelerde Kocaeli Limanı yüzde 18.4 ile 1’inci sırada yer alırken Aliağa limanları yüzde 17.5 ile 2’nci sırada ve İskenderun Limanı yüzde12.6 ile 3’üncü sırada yer alıyor. Boşaltılan yüklerde de Kocaeli Limanı yüzde 24.3 ile ilk sıradaki yerini korurken, Ambarlı Limanı yüzde 9.7 ile 2’nci sırada, İstanbul Limanı ise yüzde 8.7 ile 3’üncü sırada yer alıyor.
ÖTV’siz yakıttan en çok yolcu gemileri ve feribotlar faydalandı
Kabotaj taşımacılığına hareketlilik getiren ÖTV’siz yakıt uygulaması ile son 13 yılda kamu sektörüne 1.2 milyar TL, özel sektöre ise yaklaşık 4.4 milyar TL teşvik verildiği kaydediliyor. Teşvikten yararlanan gemi cinslerine bakıldığında 2016 yılında, yolcu gemileri ve feribotlar yüzde 42.7, balıkçı gemileri yüzde 26.7, römorkörler ve hizmet gemileri yüzde 11, dökme ve kuru yük gemileri yüzde 9.3, tankerler yüzde 7.2, ticari yatlar yüzde 2.8 oranında pay aldı.