Son 13 yılda özel sektöre, 4.4 milyar liralık ÖTV’siz yakıt verildi
Türkiye’nin liman ve iskelelerinde kabotaj taşıma miktarları incelendiğinde 2016 yılında kabotajda yaklaşık 53.3 milyon tonluk yük elleçlendiği görülüyor. Bunun yanında 1 Ocak 2004 tarihi itibarıyla uygulanmaya başlanan ÖTV’si indirilmiş yakıt dağıtımı; denizyolu kabotaj yük, yolcu ve araç taşımacılığı payının yükselmesini ve teşvik edilmesini sağladı. Ancak, uluslararası düzeyde 2000’li yılların sonlarında küresel krizinde etkisiyle kabotaj taşımalarındaki artışın 2008 yılında yavaşladığı, 2009, 2010 ve 2014 yıllarında eksiye düştüğü görülüyor. Söz konusu dönemlerde en fazla artış yüzde 21.8 ile 2013 yılında gerçekleşti. 2006-2016 yılları arasında kabotaj hatlarındaki taşımacılık yüzde 78.7 arttı.
Öte yandan, kabotajda en fazla elleçlenen kargo sıralamasında 2016 yılı kargo tipleri incelendiğinde yüzde 35 ile sıvı dökme yük, yüzde 28 ile katı dökme yük, yüzde 24 ile genel kargo ve yüzde 13 ile konteyner taşındığı görülüyor. 2016 yılı limanlar itibarıyla kabotaj elleçlemesinde yüzde 21 ile Kocaeli, yüzde 10 ile Aliağa limanları ve yüzde 7.8 ile İskenderun Limanı ilk üç sırada yer aldı. Kabotaj yüklemesinde 2016 yılında Kocaeli Limanı yüzde 18.4 ile 1’inci sırada, Aliağa limanları yüzde 17.5 ile 2’nci sırada ve İskenderun Limanı yüzde 12.6 ile 3’üncü sırada yer alıyor. Kabotaj yükü boşaltmasında Kocaeli Limanı yüzde 24.3 ile ilk sırada yer aldı. Boşaltılan yük miktarında Ambarlı limanları yüzde 9.7 ile 2’nci sırada ve İstanbul Limanı yüzde 8.7 ile 3’üncü sırada bulunuyor.
Kabotajdaki araç taşımacılığı incelendiğinde 2006 ila 2016 yılları arasında taşınan araç sayısında en büyük artış yüzde 11.7 ile 2006 yılında gerçekleşti. En düşük artış ise yüzde 0.06 ile 2016 yılında oldu. 20062016 döneminde taşınan araç sayısında da yüzde 67.9’luk artış görülüyor. Kabotajda taşınan yolcu sayılarında ise en fazla artış yüzde 10.7 ile 2007, yüzde 10.3 ile 2006 yıllarında gerçekleşti. 2006-2016 yıllarında kabotajda taşınan yolcu sayısında yüzde 9.4’lük artış oldu. Kabotajda yolcu taşımacılığında artış hızının 2007 yılından itibaren kayda değer oranda yavaşladığı ve 2016 yılında, yüzde 9.5 azaldığı görülüyor.
Kabotajda yük, yolcu ve araç taşımacılığının teşvikini amaçlayan ÖTV’siz akaryakıt teşvikinden yararlanan gemi cinslerine bakıldığında 2016 yılında, yolcu gemileri ve feribotlar yüzde 42.7, balıkçı gemileri yüzde 26.7, römorkörler ve hizmet gemileri yüzde 11.02, dökme ve kuru yük gemileri yüzde 9.3, tankerler yüzde 7.2, ticari yatlar yüzde 2.8 oranında pay aldı. 2004-2016 yıllarında 13 yıllık dönemde ÖTV’siz yakıt uygulamaları kapsamında kamu sektörüne yaklaşık 1.2 milyar TL, özel sektöre ise 4.4 milyar liralık teşvik verildi.