Yüksek teknolojiyi kullanan sektörlerin takım tezgahı ihtiyacı karşılanamıyor

Makine üreten makineler olarak da bilinen ve sanayinin kalbi niteliğinde olan takım tezgahları sektörü son yıllarda katma değerini yükseltme noktasında sıkıntı yaşıyor. Türkiye’de özellikle sac işlemeye yönelik takım tezgahlarının üretiminde son 10 yılda kalite açısından büyük gelişme yaşandığını ve globalde tanınan markalar çıkardığını belirten uzmanlar, katma değerli sektörlerdeki ihtiyacın ise ithalat yoluyla karşılandığına dikkat çekiyor. Halen savunma, havacılık, medikal ve otomotiv gibi katma değeri yüksek sektörlerin tezgah ihtiyacının ithalatla karşılandığına dikkat çeken uzmanlar, bu durumu tersine çevirecek teknoloji adımlarının bir an evvel atılması önerisinde bulunuyor.

Türkiye’nin gelişme sürecinde, sanayideki sektörler içinde makine imalat sanayiinin önemi giderek artıyor. Özelikle üretimin temel makineleri olan takım tezgahlarının gelişimi diğer sektörleri de doğrudan etkiliyor. Son yıllarda Endüstri 4.0 ile akıllı makinelerin sanayide yer almasıyla birlikte küreselde üretim tekniklerini yeniden şekillendirdiğini bildiren uzmanlar, artık imalatta nesnelerin interneti, robotlar arası iletişim ve karanlık fabrikalar konuşulduğunu ifade ediyor. Bu yönde çalışmalar yapan Avrupa’nın önde gelen ülkelerin yanı sıra Güney Kore, Tayvan ve Çin gibi Uzakdoğu ülkelerin sanayisini Endüstri 4.0 devrimine hazırladığını belirtiliyor. Yine küresel pazarda takım tezgahları üretimini ve teknolojisini geliştiren ilk beş ülkeyi ise Japonya, Almanya, ABD, Tayvan ve Güney Kore oluşturuyor.

Katma değerli sektörlere yönelik makine üretilmeli

Türkiye üretiminde özellikle sac işlemeye yönelik takım tezgahları alanında son yıllarda önemli gelişmeler yaşanıyor. Yurtiçinde yaklaşık 700 milyon dolarlık üretim yapılıyor. Üretimde güçlü olduğu makine tipleri ise lazer tezgahları, dövme presleri, kavislendirme/düzeltme presleri, hidrolik presler, giyotin, punch, abkant tezgahları ve testere makineleri olarak yer alıyor. Ancak savunma, hava-

cılık, medikal, otomotiv gibi katma değeri yüksek sektörlere yönelik üretimde yetersiz kalınıyor. Türkiye ihracat değerini artırmak için, güncel ve yüksek teknolojiye sahip takım tezgahlarına ihtiyacı her geçen gün daha da artıyor. Otomobil, beyaz eşya, ağır sanayi ve savunma sanayisinde katma değerli üretim için bu makinelere ihtiyaç duyuluyor. Türkiye’nin Endüstri 4.0’la katma değeri yüksek sektörlere yönelik insan hatalarından arındırılmış ve yalın üretime dayalı makineleri imal ederek üretimde verimliliği artırması ekonomik gelişim için son derece önem taşıyor.

2016 yılında, ihracat 412.5 milyon dolara geriledi

Öte yandan Türkiye’de yüksek teknoloji, endüstrinin her alanında bulunmuyor. Bir tarafta yükte hafif, pahada ağır yüksek teknolojili ürün imal eden bir firmayı görebileceğiniz gibi ilkel koşullarda standartların çok altında üretim yapılıyor. Üretimdeki dengesizliği ortadan kaldırmak için Endüstri 4.0’ı hayata geçirerek, yüksek teknolojiyi endüstrinin her alanına yar almasını sağlanmalı. Bunun yanı sıra yüksek teknolojiyi kullanabilen işgücününniteliğiniartırmakdarekabetseviyesini artırmak için hayati gerekli görülüyor. Bunun için teknoloji kullanıcılarına da eğitim vererek uluslararası standartlarına uygun belgelendirmek gerekiyor.

Sektörün 2016 yılndaki performansına bakıldığında ise yurtiçi takım tezgahları pazarının ticaret hacmi 2016 yılında global pazarda olduğu gibi düşüş gösterdi. Takım Tezgahları Sanayici ve İşadamları Derneği’nden (TİAD) edinilen bilgilere göre, 2016 yılında üretimde yüzde 10, ihracatta ise yüzde 6’lık düşüş yaşandı. Söz konusu dönemde ithalatta ise yüzde 1.4’lük artış yaşandı. Yine takım tezgahları kullanımında yüzde 2.4’lük düşüş söz konusu oldu. Bu durum sektör iç pazar büyüklüğünü ise yaklaşık 1.3 milyar dolara geriletti. 2016 yılında ihracat ise 412.5 milyon dolara geriledi. 2016 yılında 2015 yılına göre ithalatta yüzde 0.42’lik artış yaşanarak 979.7 milyon dolara yükseldi. İthalat yapılan ülkelerin başında Almanya, Tayvan, İtalya, Japonya ve Çin ilk beş ülkeyi oluşturuyor. Sektörde 2016 ile 2014 yılı karşılaştırıldığında ise yüzde 15’lik bir daralma görülüyor.

Makine arızalarının yüzde 70’i bakımsızlıktan kaynaklanıyor

Takım tezgahları ihracatı 2016 yılının ilk yedi ayında 381.5 milyon dolar iken bu rakam 2017 yılının aynı döneminde yüzde 0.2 artışla 382.2 milyon doları buldu. 2017 yılının ilk yedi ayında takım tezgahları ihracatı en fazla ihracat 33.3 milyon dolarla Almanya’ya gerçekleşti. İkinci sırada yer alan ABD’ye 20.4 milyon dolar, listenin üçüncü sırasında bulunan Rusya’ya 8.2 milyon dolarlık satış yapıldı. Rusya’ya ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 112.3’lük artışla 17.5 milyon dolara çıktı. Dördüncü sırasında yer alan Polonya’ya 2017 yılının aynı döneminde 13.6 milyon dolar ve beşinci sı- rasında bulunan Cezayir’e, ise 13.1 milyon dolar ihracat gerçekleşti.

Türkiye’de kurulu yaklaşık 60 bin CNC tezgah bulunmakta ve her yıl bu rakama 3 bin 500 adet tezgah ekleniyor. Bu da her yıl yaklaşık 8 bin yetişmiş CNC operatörüne ihtiyaç duyulması anlamına geliyor. Bu nedenle yetişmiş teknik eleman sorunu sektörün önemli problemi arasında bulunuyor. Ayrıca sektörün bir diğer probleminin ise makine arızalarının yüzde 70’i bakımsızlıktan kaynaklandığını belirten sektör temsilcileri, bakımsızlıktan kaynaklı arıza ve duruşlarının firmalara ve dolayısıyla Türkiye ekonomisine kayda değer oranda zararı verdiğini ifade ediyor. Küresel rekabette daha hızlı yol alabilmek için plansız duruş ve arızaların önüne geçerek planlı bakımın yapılması göz ardı edilmemis gerekiyor.