Ticaret giderek karmaşıklaşıyor, içinizdeki sese kulak verin...

Dünyanın gündemi ticaret savaşları, bizim gündemimiz ise seçim. Öyle ya, 2014 yerel seçimlerinden bu yana milletin önüne yedi kere sandık koyduk, şimdi tekrarlanan İstanbul seçimleriyle birlikte sekizincisini koymaya hazırlanıyoruz. Bir an önce seçim defterini kapatıp, ekonomiye odaklanmak iş dünyasının ortak arzusu. Gerçekten de buna ihtiyaç var. Sadece Türkiye ekonomisinin kendi ihtiyaçları bakımından değil. Dünyada da ekonomik ilişkilerde değişim çok hızlı ve değişen çok şey var. İhracatçılar başta, Türk iş dünyası buradaki gelişmelerden etkileniyor ve etkilenecek. Her kademede hazırlıklı olmak lazım.

***

Geçenlerde Maliye Hesap Uzmanları Vakfı tarafından düzenlenen ‘Ticaret Savaşlarının Arkasındaki Gerçek: Teknoloji’ paneli bu konuda bir hayli bilgi sundu. Panele katılan Ticaret Bakan Yardımcısı Rıza Tuna Turagay, önce bu dönemde ihracatın Türkiye için önemine dikkat çekti: “Türkiye’nin ihracatı 168 milyar dolar. İhracatımızı bir önceki yıla göre yüzde 7 artırarak bu rakama ulaştık. 2019 nisan sonu itibarıyla da Türkiye 60 milyar dolarlık bir ihracat hacmine ulaştı. Bu da geçen yıla mukayeseyle yüzde 3.8’lik bir artışa tekabül ediyor. İhracat, özellikle içinde bulunduğumuz dönemde bizim için çok önemli.”

Ardından Türkiye’nin ticaret savaşlarından düşünüldüğü kadar etkilenmeyeceğini vurguladı: “Türkiye’nin dünya ticaret hacmi içindeki payı sadece yüzde 0.9. İhracat açısından da dünyada 31’inci sırada. Yani, Türkiye bu ticaret savaşlarından doğrudan doğruya etkilenecek konumda değil.“

***

Nedenlerini ise şöyle sıraladı Bakan Yardımcısı: “Dünya ticaret hacmi 19.4 trilyon dolar. ABD 2.6 trilyon dolarlık ithalatıyla dünyanın en büyük ithalatçısı. İkinci sırada 2.1 trilyon dolarlık ithalatıyla Çin geliyor. Dolayısıyla ABD ile Çin arasında yaşanan bir ticaret savaşı dünya ekonomisini ve dünya ticaretini doğrudan doğruya etkileyecek bir gelişme...”

Detay verdi: “Dünya Ticaret Örgütü’nün verilerine baktığımız zaman 2017’de yüzde 4.6 büyüyen dünya ticareti, 2018’de yüzde 3’lere geriledi. 2019 büyüme hızının ise yaklaşık yüzde 2.6 olması bekleniyor.”

Sonra ticaret savaşlarında gelinen noktanın altını çizdi: “5G teknolojisi önümüzde 5-10 yılın belirleyicisi olacak ve 5G tekno

lojisinin Çinliler tarafından tamamıyla kontrol altına alınması Amerika’yı çok rahatsız ediyor. Amerika’nın şu anda bir kural tanımazlık bakış açısı var ve buna da hepimiz şahit oluyoruz. Ve Çinlilerin sadece 5G teknolojisi için önümüzdeki 4-5 yıllık dönemde 180 milyar dolarlık bir harcama taahhüdü var.”

***

Abd’nin ‘rahatsızlığının’ maddi temelleri olduğu çok açık. Huawei bu yılın ilk çeyreğinde 60 milyona yakın akıllı telefon sattı. Apple 42 milyon. Huawei 2018’in ilk üç ayına göre satışlarını yüzde 50 artırdı, pazar payını da yüzde 17’ye çıkardı. Aynı dönemde App

le’ın telefon satışları yüzde 20 düştü. Pazar payı da yüzde 14’ten yüzde 12’ye geriledi. Bugün dünyada en çok akıllı telefon satan ilk 5 markanın 3’ü Çinli. İlk üç ayda 70 milyonun üzerinde satış yapan Güney Koreli Samsung’dan sonra dünyanın en büyük ikinci akıllı telefon üreticisi olan Huawei’in yanı sıra Çinli Xiaomi ve Oppo da ilk beş arasında yer alıyor.

Kısacası, ABD yönetiminin, telekomünikasyon ekipmanlarını da dış ticaret yasağı listesine eklemesinin de, Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşına yeni bir boyut kazandıran gelişmelerin arkasındaki nedenler belli.

Bu nedenlere Abd’nin dev tek

noloji şirketleri de katılıyor olmalı ki, geçmişten farklı bir tavır içine girdiler. İlk seçildiği dönemde, ABD Başkanı Donald Trump’a karşı ‘serbest ticareti engellemek istediği’ için sert deklarasyonlar yayınlayanlar, şimdi onun yanında hizaya girmiş görünüyor. Silikon Vadisi’nin neredeyse tüm önde gelen şirketlerinden, ABD yönetiminin aldığı karara paralele adımlar gelmeye başladı. Google, İntel, Broadcom, Qualcomm ve Xilinx gibi ABD’LI teknoloji devleri Çin’in yükselen teknoloji şirketi Huawei ile olan ilişkilerini askıya aldı. Huawei’ye ürün de göndermeyecekler.

Şimdi hem şirketler hem de ülkeler bazında cepheler oluşuyor. Amerikalı yetkililer henüz konuyla ilgili bir kanıt sunmuş olmasalar da, Çinli şirketlere yönelik ‘casusluk’ suçlamaları işin boyutunu değiştirdi. ABD yönetiminin Huawei’yi kara listeye almasının ardından, bazı Avrupalı ve Japon şirketleri de bu şirketle işbirliğini sonlandırma kararı aldı. Çok açık ki, dünyanın iki dev gücü arasındaki ‘soğuk savaş’ genişliyor. Ekonomik araçlar, çok daha yoğun biçimde jeopolitik kazanımlar elde etmek için kullanılıyor. Ve süreç herkesi bu yeni duruma göre pozisyon almaya zorluyor.