FOTOĞRAF SANAT MIDIR?

Bu çok tartışılan soruya cevap olarak farklı görüşlerden örnekler vermek istiyorum.

Bu çok tartışılan soruya cevap olarak farklı görüşlerden örnekler vermek istiyorum.

Korona günlerinden hepinize merhaba! Önemli bir tarihe tanıklık ettiğimiz zamanlardan geçiyoruz. Tüm dünya adeta bir film setine döndü. Yaşananları kabullenmekte zorlanıyorum. İnsanlık koca bir çukurun içinde kurtarılmayı bekliyor gibi, çok acı! Kafamda o kadar çok soru ve senaryo var ki acaba hangisi gerçek ben de bilmiyorum, yaşayarak göreceğiz. Tüm dünya halklarının bir an önce bu zor süreçten en az kayıpla çıkması en büyük dileğim.

Sizlere bu sayıda fotoğrafta kompozisyondan, perspektiften, ışıktan bahsetmeyeceğim.

Halen geçerliliğini koruyan fotoğrafın sanat olup olmadığı konusunu kaleme almak istedim. Fotoğraf kimine göre sanattır, kimine göre anıdır. Resim de böyledir, bir masayı olduğu gibi çizersiniz, güzel olur ama bir his uyandırmazsa iyi bir çizim olmaktan öteye gidemez.

Sanat, kişinin kendini ifade etme biçimidir. İnsan, ruhunu bir varlığa yansıtmak ister. Ruhunu yansıtmak ile yeteneğini yansıtmak arasındaki farktır bu. Sanatta bir yaratım süreci söz konusudur, hislerle kendini anlatma ya da herhangi bir konuya duygular eşliğinde dikkat çekme halidir.

Öncelikle sizlere farklı görüşlerden örneklemeler vermek istiyorum, sonrasında ise kendi görüşlerimi de belirteceğim.

Mesela Ara Güler: “Fotoğraf bir kere sanat filan değildir. Fotoğraf görülen bir şeyin kayda geçmesidir. Fotoğraf meselesi bir arşiv meselesidir. Arşiv; kaybolmasın, yitmesin, bitmesin, gene bakayım, gene göreyim diye. Onun için fotoğraf bir alettir, makinedir. Onunla hayatı yakalarsın, hayatı yakalamakta bir arşiv yapmaktan daha mühimdir. Bir arşiv bir dünyayı getirir, fotoğraf makinesinin icadı bunun içindir.” der.

Guardian gazetesinin önde gelen sanat eleştirmenlerinden Jonathan Jones, fotoğrafçılığın güzel sanatlar olarak nitelendirilmesine itiraz etmektedir. Jones’a göre fotoğraf abartılıyor. ve Jones, fotoğrafçıların sanatçı olduğunu varsaydığında neyin yanlış gittiğinin bir örneği olarak Peter Lik’in son Phantom satışını örnek gösteriyor. Dünyanın en pahalı fotoğrafı ünvanına sahip olan Phantom adlı fotoğraf 6.5 milyon dolara satıldı ve Jones; “Bu rekor fotoğraf, kendini sanatçı sanan fotoğrafçıların tipik bir örneği. Bu, türetilmiş, çalışılmış romantizminde duy

gusal ve sonuç olarak oldukça zevksiz. Bu resimsi şeyi yüksek sanat zanneden kişi parasını nereye harcayacağını bilemeyecek kadar aptal olmalı.” diye yazarak fotoğrafı eleştirdi.

Bu alıntılara cevap olarak karşı görüşlerde var tabi, Guardian’ın bir başka yazarı olan Sean O’Hagan fotoğrafçılığın her zaman yüksek bir ifade biçimi olduğunu söylüyor. Gelişen teknoloji ve sosyal ağlar ile birlikte fotoğrafçılığın yayılmasını ve fotoğraf çekmenin artık kolaylaştığını belirten O’Hagan, bu durumun fotoğrafın estetik değerini hiçbir şekilde basit hale getirmediği konusunda ise ısrarcı. Sean O’Hagan bu noktada fotoğrafçının gözünü, bakış açısını, tekniğini ve yapıtını diğerlerinden ayrı tutuyor.

Bir fotoğrafçı olarak farklı şekilde görebilmeyi göstermesi adına fotoğrafın önemli olduğunu düşünüyorum. Günümüzün güçlü sanat aracı fotoğraftır. Fotoğrafı bir sanat aracı olarak görüyorum. Her çekilen fotoğraf sanat ve her fotoğraf çeken sanatçı değildir. Fakat fotoğrafı araç olarak kullanıp sanat yapan kişi sanatçıdır. Daha da detaylandıralım.

Bir yere seyahat ettiniz ve o yerdeki güzel bir tarihi eseri veya manzarayı çektiniz; estetik açıdan güzel de bir kare oldu. Ama bu fotoğrafa sanat diyemeyiz. Sadece ana tanıklık eden, o coğrafyanın tanıtımını yapan, bize o yerle ilgili bilgi veren, o tarihte o şehrin nasıl göründüğünün ve eserlerinin nasıl olduğunu içeren arşiv niteliğinde bir fotoğraf olur.

Fakat o kentin herhangi bir sorununa yönelik dikkat çekmek amacıyla belli bir konu başlığı altında, fotoğrafı aracımız olarak kullandığımızda amacı toplumda farkındalık yaratma niteliğinde olan çalışmalar yaptığımızda ise, yapılan iş sanatsal olacaktır.