ŞEVKİ SİLAN

Hareketi Fotoğraflamak

Fotoğrafçılar için hareketli ögelerin fotoğraflanması durağan ögelere göre çok daha zordur.

Saatte yaklaşık 1670 km. hızla dönen dünyamızda tüm canlılar hareket halindedir. Biz fotoğrafçılar için bu hareketli yaşamın içinden bazı anları yakalamak önemlidir. Ne var ki, durağan ögelere göre, hareketli ögelerin fotoğraflanması çok daha zordur. Öncelikle, görüntülenecek konunun içindeki hareketi “dondurmak” ya da “hareket hissini fotoğrafa aktarmak” üzerine bir seçim yapılır. Hareketi dondurmak için yüksek enstantane hızına, hareket hissi yaratmak için de düşük enstantane hızına ya da kaydırma (panning) tekniğine ihtiyaç duyulur.

Fotoğraflarda hareket etkisini yaratan, sensör üzerine düşecek ışığın “süresini” belirleyen enstantane sistemidir. Fransızcada “anlık çekim/hızlı” anlamına gelen enstantane ya da perde hızı olarak da isimlendirilen şey, sensörün önünde kapalı olarak duran, denklanşöre basıldığında önceden belirlenen süre boyunca açılıp kapanarak görüntünün sensöre düşmesini sağlayan mekanizmadır.

Perdenin açılıp kapanma süresi (enstantane süresi) ne kadar uzun olursa hareketin oluşturduğu ışık yansıması o kadar fazla süre sensöre yansıyacak demektir ki, bu da aynı görüntünün yan yana birçok pikselde oluşmasını ve sonuçta hareket eden her objenin flu ya da çizgi olarak gözükmesine sebebiyet verecektir. Enstantane süresi ne kadar kısa olursa sensörün üzerine yansıyan ışık da o oranda az olacaktır. Bu da aynı görüntünün sadece bir pikselde oluşmasını ve sonuçta hareket eden her objenin, hareket etmiyormuş gibi gözükmesini sağlayacaktır.

Enstantane süresinin hızı saniyenin 8000’de birinden başlayıp (1/8000) dakikalarca sürecek şekilde ayarlanması mümkündür.

Hareketi fotoğraflarken enstantane hızının dışında,

➤ hareketin hızına,

➤ hareketin yönüne (kameranın bulunduğu noktaya göre),

➤ hareketin bize olan uzaklığına,

➤ kullandığınız objektifin odak uzunluğuna da dikkat edilmesi gerekir.

50 metre öteden geçen 1/1000 enstantane hızındaki ögeyi 1/100 enstantane hızında çektiğinizde net fotoğraflayabilirken, 1 metre önünüzden geçerken yine aynı enstantane hızında çektiğinizde bu sefer ögeniz flu olacaktır.

Bir diğer önemli konu, tripotsuz çekimlerde, kullandığınız odak uzunluğunun üstünde enstantane değerinin kullanılmasıdır. Örneğin, 200mm objektif ile çekim yaptığınızda çekim yapacağınız öge 1/100 hızında olsa bile mutlak suretle 1/200 üzerinde enstantane değeri kullanmanız gerekmektedir.

➤ Hareketi Dondurmak (Yüksek Enstantane)

Burada amaç, hareket halindeki ögelerin hareket etmiyormuş gibi çekilmesidir. Hareketli ögeleri fotoğraflarken hareket eden ögenin hızından daha hızlı bir enstantane süresi kullandığınızda hareketi dondurmuş olursunuz. Çok yüksek enstantane değerlerinde yapılan çekimlerde; perde çok hızlı açılıp kapacağından içeri giren ışık miktarı az olacaktır. Hızlı enstantane kullanımı ışık şiddetinin kuvvetli olduğu ortamlarda çok sorun olmayacaktır. Işık şiddetinin az olduğu ortamlarda ise diyafram açıklığı (f/1,4-f/2,8 gibi) fazla olan objektiflere ve yüksek ISO değerlerine ihtiyacınız olacaktır.

Hareketin dondurulmasında, ögenin/ögelerin ifade ediliş biçimi ve vurgulanmak istenilen an önemlidir.

Hareket Hissi Yaratmak (Düşük Enstantane)

Buradaki amaç, hareket halindeki ögelerin hareket hissinin fotoğrafa yansıtılmasıdır. Hareketli ögeleri fotoğraflarken, hareket eden ögenin hızından daha düşük bir enstantane süresi kullandığınızda, hareketi flu yakalamış olursunuz. Düşük enstantane değerlerinde yapılan çekimlerde; perde yavaş açılıp kapacağından içeri giren ışık miktarı fazla olacağı için ışık şiddetini azaltmanız gerekecektir. Bunun için yapmanız gereken diyafram değerinin yükseltilmesi (f/16, F/22 gibi), İSO değerinin düşürülmesi ya da ışık kaynağını azaltıcı yardımcı ekipmanlar (Polarize ya da ND filtre gibi) kullanılmasıdır.

Hareket netsizliği olarak da adlandırdığımız bu tarz fotoğraflarda hareketsiz ögelerin özel efekt ve deneysel arayışlar dışında net olması hedeflenir.

Uzun Pozlama

Hareket eden ögelerin fotoğrafta daha fazla hareket hissi yaratmasını sağlamak ve insan gözünün göremeyeceği görüntüleri oluşturmak için uzun pozlama yöntemi kullanılır. Uzun pozlama ile suyun, şelalenin, bulutların akışı, ya da arabaların hareketi insan gözünün göremediği güzellikleri ortaya çıkaracaktır. 1/15 saniye ve daha uzun sürelerde yapılan çekimler (1/5,1sn, 30sn… gibi) uzun pozlama sınıfına girmektedir. 30 saniye üstündeki uzun pozlamalar için “Bulb” çekim moduna geçilmelidir. “B” Bulb çekim mod’unda, denklanşöre basılı tutulduğu müddetçe perde açık kalır ve istediğiniz süre kadar pozlama yapılır.

Düşük enstantane ve uzun pozlama çekimlerinde görüntüyü sabitlemek ve net fotoğraf çekebilmek için mutlaka tripod, denklanşör kablosu ya da zaman ayarlı çekim modu kullanılmalıdır. Eğer tripota bağlı çekim yapıyorsanız, çektiğimiz karelerde netlik kaybına yol açmaması için titreşim önleyici özelliği mutlaka kapatılmalıdır.

Işığın fazla olduğu ortamlarda özel filtreler kullanarak ışık miktarı azaltılabilir. Özellikle Neutral Density (ND) fitreler farklı enstantane değerlerinde çekim yapılmasına yardımcı olacaktır.

Pan Çekimi

Hareket eden ögenin hareketinin “hız hissini” verecek şekilde fotoğrafa aktarılmasıdır. Düşük enstantane ya da uzun pozlamada ögenin flu, etrafın net

Pan çekiminde otomatik netleme mod’u “sürekli netleme” değerinde olmalı (AL-Servo- Continuonus-servo AF), çekilecek ögelerin daha anlaşılır olması için, koyu renk ögeler için açık renk, açık renk ögeler için de koyu renk arka plan kullanılmalıdır. Ayrıca, çekimlerde tripot ya da monopot kullanılması daha başarılı fotoğraflar çekilmesine yardımcı olacaktır.

Kullanılacak Çekim Mod’u;

İstediğiniz enstantane değerine ulaştığınız müddetçe hangi çekim mod’unda (Av/A – Tv/S) çekim yaptığınızın bir önemi gözükmesine karşın pan çekiminde bunun tam tersi yani, çekilen öge net, etraf flu gösterilir. Pan çekiminde, fotoğraf makinası çekilecek ögenin geliş yönüne çevrilip öge kadraja girdiğinde deklanşöre yarım olmayacaktır. Ancak, ışığın şiddetine göre pozlama değerleri değişkenlik göstereceğinden, çektiğiniz her fotoğrafın enstantane süresinin istediğiniz değerde kalmasını garanti altına almanız, yani enstantane değerini sabitlemeniz için makinanızın çekim mod’unu “enstantane öncelikli çekim mod’una” (Tv/S) getirmeniz önemlidir.

Ancak ışığın azalmaya başladığı durumlarda istediğiniz enstantane değerine ulaşmanız için diyafram değerini düşürmeniz veya ISO değerini yükseltmeniz gerekeceğini de unutmayın. basılarak netlenir, elinizi deklanşörden kaldırmadan ögenin hızına paralel bir şekilde öge takip edilerek tam karşınıza geldiğinde deklanşöre basılıp, aynı hızda öge takip edilmeye devam edilir.

Netleme

Hareketli çekimlerde, hareketi takip ederek, kadraj istediğiniz kompozisyona geldiğinde dondurulmuş bir şekilde çekim yapmak için fotoğraf makinanızın otomatik netleme (AF) mod’unu, Al Servo/AF-C (Continuonus-servo AF)’ye getirmeniz gerekir.

Al Servo/AF-C mod’u, hareket halindeki bir ögeyi denklanşöre yarım basıp netlediğiniz ve yarım basılı tutmaya devam ettiğiniz sürece, konu size yaklaşsa ya da uzaklaşsa da netlemeye devam eder.