Türkiye, ilk beşinci nesil savaş uçağı F-35’i teslim aldı. En güçlü silahı bilgi olan uçağın fiyatı 95 milyon dolar. Türk savunma şirketlerine de iş imkânı sağlayan projeyle 12 milyar dolar gelir elde edeceğiz
Lockheed Martin’in bir zamanlar dünyanın en büyük klimalı kapalı alanı rekorunu elinde bulunduran fabrikasındayız. Yol boyu bu şirketin kuruluş öykülerini anlatan panolar var ama kesinlikle fotoğraf, video çekilmesi yasak… Zira yüksek güvenlikli tesiste en önemli güç; bilgi…
Türkiye’ye en geç Eylül 2019’da verileceği açıklanan F-35 uçaklarının üretildiği Fort Worth Teksas’taki Lockheed Martin tesisleri konferans odasına alınıyoruz. F-35 İş Geliştirme Temsilcisi Kevin McCormik rehberliğinde elektrikli araçlara bindik tesisi geziyoruz.
Kafamdaki en önemli soru; ortağı olduğumuz F-35 için zikredilen, 5’inci nesil olması… Soruyorum; “4’üncü nesilden bunu ayıran temel özellikler nedir?” diye… Onlarca faktör var ama fabrika gezisi ve ardından Türkiye heyetine verilen yemekteki konuşmalar ardından zihnimde oluşanlar şunlar;
5’inci nesil uçakları öncekilerden ayıran baş özellik, en büyük silahının “bilgi” olması. Binlerce kaynaktan ulaşan bilgiler, cep telefonu teknolojisine benzer uçan makinenin kokpitindeki pilota ulaşıyor ve pilot, orkestra şefi edasıyla aracı yönetiyor.
F-35 simülatöründe uçağı kullandım. 2 füzeyi, başarılı bir şekilde hedefe ulaştırdım. Bunu yaparken önümdeki 2 yan yana tablet görünümündeki ekrana dokunarak veya yanlardaki Mouse benzeri cihazlar yardımıyla hükmettim.
Çok fazla uçuş simülatörü kullanan biriyim. Gördüğüm; simülatörlerin giderek gerçek kokpite dönüştüğü ve uçak kokpitlerinin de bilgisayar oyun konsolüne benzerdiğidir. Tıpkı Microsoft’un ünlü Flight Simulator oyunundaki gibi. Tek fark, oyunda vurulunca; game over oluyorsun ama can hakkın varsa devam ediyorsun. F-35’in gerçeğinde ise düşünce “life over” oluyor, ölüyorsun yani…
5’inci neslin uçağındaki temel devrimci adımları; kompozit malzeme yüzünden daha hafif, görünmezlik teknolojileriyle daha az radar izi bırakması, dikeyyatay kalkış iniş ve kısa mesafede kalkış iniş şeklinde kabaca özetleyebilirim. Tabii ki modern silahları ve en büyüğü olan bilgiyi baş köşeye koyarak…
● Lockheed Martin’in Foth Worth tesislerinde ayda 7-8 adet F-35 üretiliyor. 2020’de maksimum kapasiteye ulaşmayı hedefliyorlar. 2020’de ayda 15-17 adet üretilecek.
● ABD dışında iki ülkede daha montaj yapılıyor: Japonya ve İtalya.
● Neredeyse hiç gürültü olmayan üretim tesisi birbirine entegre devasa alanlardan oluşuyor. Sağlı sollu geçtiğimiz hatlarda boş yok. Her bir bölümün önündeki ekranlardan hangi ülke için üretildiğini görebiliyorsunuz.
● Türkiye’nin de sipariş verdiği A modeli F-35’lerden birine silah takımları yerleştiriliyordu. McCormik bu modelin iniş takımlarının Türkiye’de yapıldığı bilgisini paylaştı.
● İniş takımları dışında yaklaşık 400 parçadan oluşan uçağın orta gövdesi de Türkiye’de monte edilip Fort Worth’a gönderiliyor. Burada uçağın diğer bölümleriyle birleştiriliyor. McCormik son derece sofistike bir üretim olmasına rağmen şu ana kadar Türkiye’den yapılan sözleşme çerçevesinde sağlanan parça ve gövde tedarikinde herhangi bir aksilik yaşanmadığını, teslimatların zamanında yapıldığını söyledi.
● F-35’lerin 3 ayrı modeli var. Türkiye’nin alacağı A modeli en ucuz olanı. Fiyatı yaklaşık 95 milyon dolar. Kanat genişliği daha uzun olan B modeli 110 milyon dolar civarında. C modeli ise biraz daha pahalı.