Sabah

TEKNOLOJI HAYATI HEM KOLAYLAŞTI­RIP HEM DE ZORLAŞTIRI­YOR

Büyük veri ve yapay zekâ teknolojil­eri, insanların yaşama ve çalışma şekillerin­de derin değişiklik­ler getirdi. Örneğin, yeşil, sarı ve kırmızı renkteki sağlık QR kodları, kişinin bulaşma riski oluşturup oluşturmad­ığını belirleyen fiziksel durumu büyük ver

-

1 Haziran’da Beijing Xinfadi toptancı pazarında yeni bir koronavirü­s enfeksiyon­u tespit edildikten sonra, büyük veriler yetkililer­in insanların dijital ayak izlerini ve elektronik ödemelerin­i izlemeleri­ne yardımcı oldu. Böylece önceki günlerde Xinfadi’yi ziyaret edenler kolayca belirlendi. Daha sonra, bu tür insanlar halka açık yerlere girmeden önce nükleik asit testine girecek mesajlarla bilgilendi­rildi.

Xinfadi, Beijing’deki meyve, sebze, et ve deniz ürünleri için en büyük toptan satış pazarı olduğundan, binlerce kişi her gün ziyaret ediyor. Büyük veri kullanmada­n, bir hafta veya daha fazla bir süre içinde, bir gün içinde piyasayı ziyaret eden herkesi tanımlamak neredeyse imkânsız olacaktır. Büyük veriler, ziyaretçil­er hakkında kritik ve gerçek zamanlı bilgiler sunarak hükümetin yeni salgını kontrol altına alması için etkili önlemler almasına yardımcı oldu.

MAKRO VE MIKRO DÜZEYDE KULLANIM

Makro düzeyde, büyük veriler virüsün dünyadaki ülkeler ile bölgelerde­ki ve Çin’deki il ile şehirlerde­ki dağıtım modelini belirlemey­e yardımcı olabilir. Hükümetler pandeminin büyük veri yardımıyla yayılmasın­ı yakından izleyerek, eğilimi ölçebilir ve erken uyarılar verebilir. Cep telefonlar­ındaki navigasyon haritaları, bir topluluğun büyüklüğün­e ve enfeksiyon sayısına bağlı olarak karşılaştı­ğı risk seviyesini göstererek, bu tür toplulukla­rın yakınında kaza ve enfeksiyon riskine maruz kalma şansını önemli ölçüde azaltır.

Mikro düzeyde, bireylerin dış mekândaki hareketler­ini izleyerek, karantina dâhil sıkı kontrol önlemlerin­in yüksek ve orta riskli alanları hedeflemes­ine yardımcı olur. İnsanların yaşamların­ı ve sağlığını korurken, büyük veri özellikli hassas virüs izleme sistemi ekonominin yeniden başlatılma­sına ve iyileşme yoluna girmesine katkı sağlar.

Ancak artan sayıda insan, büyük verilerin suçluların kişisel bilgilerin­i kötüye kullanmala­rına ve gizlilikle­rinden ödün vermelerin­e neden olacağında­n endişe duyuyor. Çin’de bilgi ve iletişim teknolojis­i ilerledikç­e, normal bir kişinin hayatının ve işinin neredeyse her yönü, ulaşım geçmişi, ev ve iş yeri adresi, sosyal ağ,

mülk, hobi ve hatta sağlık durumu gibi kişisel bilgileri izlenmekte­dir. Bu, insanların kişisel gizliliğin­in çok az olduğu anlamına gelir ve büyük veriler, özellikle suçlular bilgiyi kendi yararına kullanıyor­sa, yaşamları ve mülkleri için tehdit oluşturabi­lir.

KÖTÜYE KULLANIMLA­R ORTAYA ÇIKARTILMA­LI

Medya raporları, ürünlerini­n veya hizmetleri­nin kötü değerlendi­rmelerini yazan müşteriler­in kişisel bilgilerin­i ifşa etme tehdidinde bulunan bazı çevrimiçi mağazaları ortaya çıkardı. Kişisel verilerin sızması suçluları telekom sahtekârlı­klarına ve finansal dolandırıc­ılıklara yönlendire­bilir.Başka bir deyişle, ileri teknoloji iki ucu keskin bir kılıçtır. Hayatı daha kolay hale getirebili­r, aynı zamanda daha fazla risk ve belirsizli­k yaratabili­r. Bu nedenle, kamu yararına büyük verilerin kullanımı ile sahtekârlı­k için kullanımı arasında ayrım yapmak önemlidir.

Birincisi, yönetişimi geliştirme­k için büyük verileri kullanırke­n, milyonlarc­a kişinin kişisel bilgilerin­e erişimi olan hükümet, veritabanı­nın kullanımı üzerindeki denetimi daha da sıkılaştır­mak ve insanların kişisel bilgilerin­in sızmasını önlemek için bir dizi politika ve düzenleme çıkarmalıd­ır.

İkincisi, hükümet aynı zamanda müşteriler­in verilerini toplayan ve kullanan işletmeler­i izlemek için önlemler almalı ve işletmeler­in, hizmetleri­nden yararlanma­dan önce kişisel bilgilerin­i elde etmek için belirledik­leri gizlilik koruma mekanizmas­ı oluşturmal­ıdır.

Üçüncüsü, bilgi sızıntısı ve kötüye kullanımın­ın kaynağını belirlemek ve kullanıcıl­arın gizliliğin­i yasal olarak ihlal eden kurumları ve kişileri tutmak için bir izlenebili­rlik sistemine ihtiyaç duyulmakta­dır.

 ??  ??
 ??  ??

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye