2023 ve Ötesi: Akil ve Müşfik Türk Diplomasisi

Çin Tayvan ABD üçgeninde çıkan çip krizi derinleşiyor. Karşılıklı olarak yüz milyarlarca dolar yatırım yapılırken, Türkiye bu krizden fayda sağlayacak ülkeler arasında

Türkiye Cumhuriyeti, dünyanın farklı ülkelerindeki 255 diplomatik misyonuyla, küresel sıralamada ilk 5’de yer almakta. Dünya ekonomisinin önde gelen 45 ülkesi ve dünya genelinde 193 ülke dikkate alındığında, bu rakam, küresel diplomasideki konumumuz, dünyanın her noktasında Türk Bayrağı’nı temsil etme başarımız her türlü takdirin üzerinde. Türkiye, iki ‘siyah kuğu’, küresel pandemi ve Rusya-Ukrayna Savaşı’ndaki olağanüstü saha başarılarıyla, tahliye operasyonlarıyla, başta sağlık malzemesi ve gıda olmak üzere, operasyon bölgelerinin kılcal damarlarına kadar tedarik imkan ve kabiliyetleriyle, başta Birleşmiş Milletler, dünyanın önde gelen pek çok uluslararası teşkilatı ve küresel siyasette iddiası olan ülkeden tarihe not düşülen takdirler aldı.

Dışişleri Bakanlığımız, Türk diplomasisinin emsalinin bulunması hayli zor ‘insani ve girişimci diplomasi’ başarısını, 2023 ve ötesine daha da iddialı bir seviyeye ulaştırmak adına, ‘360 derece’ kapsayıcı ‘dijital diplomasi’ adımlarını, dijital diplomasiye yönelik yatırımları ve teknoloji geliştirme projelerini adeta katlayacak adımları hızlandırıyor. Dİplomasi sanatının en zor safhalarını etkin bir şekilde kullanan Türk diplomasisi, Dışişleri Bakanlığımızın ‘akil ve müşfik’ diplomasi hamlesi ile, yapay zekaya dayalı ve Türkiye’nin ‘yumuşak güç’ imkan ve kabiliyetlerini katlayacak politika, strateji ve uygulamaları bir üst çıtaya taşıyarak, sadece yakın coğrafyamız nezdindeki diplomatik farkındalığımızı güçlendirmenin de ötesinde, Afrika, Asya ve Latin Amerika’dan da yönelen, giderek artan bir ‘işbirliği’ sürecine yoğunlaşıyor.

Türkiye’nin sahada ve masada ‘insani ve girişimci diplomasi’ başarıları, milli savunma endüstrisindeki kanıtlanmış becerileri ve projeleri ile birlikte, Ülkemizin önemli bir küresel aktör, bölgesinde oyun kurucu bir ülke olma becerisini perçinliyor. Türkiye’nin son 20 yılda büyük bir başarıyla yürüttüğü ve son 8 yılda adeta ikiye, üçe katladığı ‘küresel ve bölgesel açılım’ stratejisi, 2002 yılında sadece 162 olan diplomatik misyon sayımızı, bugün 255’e ulaştırmış durumda. TCMB uzmanlarının çalışmasındaki önemli bir detay olarak, Türkiye’nin Afrika’da açtığı her diplomatik misyonun o ülkeye ihracatımızı yüzde 25 ile 30 oranında arttırdığını dikkate aldığımızda, 255 diplomatik misyon, Türkiye’nin ihracatının, yeni bir Cumhuriyet tarihi rekoru olarak, neden 250-260 milyar dolara doğru ilerlediği konusunda gereken ipucunu veriyor.

2019’da küresel ticaretin ortalama ülkeler arası mesafesinin 5.156 km iken, 5.197 km’ye ilerlediği, Türkiye’nin ortalama ihracat mesafesinin aynı dönemde 2.953 km’den 3.157 km’ye ilerlediği bir dünyada, diplomatik misyonlarımızın Asya-Pasifik’te ‘Yeniden Asya’ açılımı ile faaliyetlerini hızlandırması, Afrika’da katlanan ve Afrika ülkelerince alkışlanan açılımımız ve Latin Amerika ile güçlenen diplomatik ve ticari diyaloğumuz, Türkiye’nin ihracat ortalama mesafesini 4 bin, 4.500 km seviyelerine taşıdığında, bu başarı Türkiye’nin ihracat hacminin 300 milyar dolar ve ötesine de taşınması anlamına gelecek. Küresel tedarik zinciri sisteminin Türkiye lehine yeniden yapılandığı böyle bir özel dönemde, ticaret becerimiz ve gücümüzle, Türk diplomasininin ‘insani ve girişimci diplomasi’ başarısı ile, ihracat hacmimizi 2023 ve ötesinde önce 300 milyar dolar, ardından 500 milyar dolar ve ötesine taşımamız pek ala mümkün.

Afrika, Asya-Pasifik ve Latin Amerika ile aramızdaki insanı ve ticari diplomasi ilişkisini, birbirini tanımadan, artık daha yoğun karşılıklı doğrudan yatırımlara, daha yoğun mal ve hizmet ticaretine ve daha yoğun bir şekilde küresel meselelere ortak çözüm üretme kabiliyetine dönüştürecek tarihi bir ivme yakaladık. Türk diplomasisinin ‘2023 ve ötesinde Akil ve Müşfik Türk Diplomasisi’ becerisi, sürdürülebilir başarı çıtası, Türkiye’yi dünya siyasetinin vazgeçilmez oyun kurucu ülkesi olarak, tüm gelişmekte olan ekonomiler için ‘ilham kaynağı’ ülke statüsüne taşıyacak.

Birinci dünya savaşı bir suikastten, ikinci dünya savaşı bir ülkenin işgalinden çıktı... Üçüncü dünya savaşı ise çok daha küçük bir şeyden çıkacağa benziyor. Birkaç santim büyüklüğünde olan çipler şimdilik dünya savaşı çıkarmasa da bir çip savaşından bahsetmek mümkün. Çin-Tayvan gerilimine ABD körükle gidince ‘ateşle oynamayın' tehditleri havada uçuştu ve her sektörde alarm zilleri çaldı. 5G, her türden bağlı cihaz yani nesnelerin interneti ve yeni nesil ağ bağlantılı cihazlar pandemiden bu yana çip krizi içindeydi zaten. Otomobiller, telefonlar, tıbbi cihazlar, ATM'ler ve hatta buzdolaplarına kadar her şeyde kullanılan yarı iletkenlerin geleceği daha da belirsiz hale geldi.

10 ÇİPTEN ALTISI TAYVAN’DA ÜRETİLİYOR

Dünyada her 10 çipten altısının üretildiği Tayvan o kadar kritik bir merkez ki, Çin de

ABD de bağlı kalmak istemiyor. 2 Ağustos'ta ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi Tayvan'ı ziyaret ettiğinde de bu konular gündeme geldi. Taiwan Semiconductor Manufacturing Company Limited (TSMC), küresel çip pazarında yüzde 53 pazar payına sahip. Diğer Tayvan merkezli üreticiler ise pazarın yüzde 10'unu sağlıyor.

ÇİNLİLERE SATMAZSAN TEŞVİK VAR

Biden yönetiminin Tedarik Zinciri İnceleme Raporu'nda “Amerika Birleşik Devletleri, çiplerini üretmek için tek bir şirkete – TSMC – büyük ölçüde bağımlı”deniyor. ABD, yerli çip üretimini artırmak için TSMC'yi ikna etti ve 2024'te tesis bitecek. ABD Senatosu, çip üretim sektörüne 280 milyar dolarlık yardımı öngören yasa tasarısını onayladı. Yarı iletkenler için 52 milyar dolar sübvansiyon sağlanacak.