Dünya yeni bir küresel düzene doğru ilerliyor
Yarın, 24 Şubat 2022’de başlayan Ukrayna savaşının birinci yıldönümü... Savaşta ikinci yıla girerken ABD ve Rusya arasındaki küresel restleşme daha da sertleşti. Batı’nın Ukrayna krizini bir dünya savaşına çevirerek Rusya’yı ortadan kaldırmak istediğini vurgulayan Vladimir Putin, önceki gün yaptığı açıklamada Rusya’nın ‘savaş meydanında yenilgiye uğratılamayacağını’ kaydetti.
Rus lider, ABD ile imzalanan ‘Yeni 6TART’ isimli nükleer silahları azaltma anlaşmasını askıya aldıklarını duyururken Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dimitri Medvedev de nükleer dâhil her silahı kullanabileceklerinin altını bir kez daha çizdi.
ABD Başkanı Joe Biden ise Polonya’dan “Ukrayna, Rusya için asla bir zafer olmayacak. Ancak Rusya işgali durdurursa savaş hemen biter” sözleriyle meydan okudu.
Görüldüğü üzere taraflar geri adım atmak niyetinde değil. Bu da küresel çatışma riskini daha da artırıyor. Bütün bu meydan okumalar Ukrayna’daki savaşın şiddetlenerek daha da uzayacağını ve yayılacağını gösteriyor.
Çünkü ABD, Ukrayna savaşı ile birlikte küresel sistemdeki ‘pivot’ (oyun kurucu) pozisyonunu terk ederek ‘rebalance’ (yeni denge arayışı) politikasına yöneldi. Ancak bunda dikiş tutturması çok zor. Mecburen daha önce olduğu gibi ‘imbalance’ (dengesizlik) bataklığına yeniden savrulacak. Bunun en büyük kanıtı da ABD’nin ‘Benden sonrası tufan’ diyen adımlarıdır.
Haliyle biraz sıkışan ABD her tür ‘jeopolitik kundakçılığa’ soyunmaktan çekinmeyecektir.
ABD’nin bu kirli siyaseti ilk denediği bölge Türkiye’nin hegemonlaştığı İslam coğrafyasıydı. Türkiye’nin
2003-2011 arasındaki bütün Ortadoğu projesi
yükselişiyle
altüst olan Washington, bu tarihten sonra bölgede kaos, darbe, iç savaş ve sabotaj stratejisini devreye soktu.
12 Şubat 2015’teki Münih Güvenlik Konferansı’nda da itiraf edildiği üzere ABD’nin inşa ettiği ‘küresel düzen çökmüş’ durumda. Bu soruna Barack Obama (20082016) döneminden beri çare bulmak isteyen ABD başkanlarının hepsi de başarısız oldu. Nitekim Rusya ile ilişkileri ‘resetleme’ girişimi çöken Obama’nın ardından iktidara gelen Donald Trump (2016-2020), Çin’e karşı açtığı ekonomik savaş ile ‘küresel statükoyu’ kurtarmaya çalıştı ama başaramadı.
Joe Biden (20202024)
Trump’ın halefi ise küresel kaos stratejisini daha da derinleştirerek dünyayı Ukrayna cephesi üzerinden neredeyse nükleer savaşın eşiğine getirdi. Amerika’nın tek kutuplu dünya projesini çöküşten kurtarmak için son bir gayretle yeltendiği Ukrayna savaşı da bir kurtuluş reçetesinden çok bir bataklığa dönüşüyor.
Bu bağlamda ister emperyal merkezden isterse yükselişe geçen periferik güçlerin kalelerinden bakılsın; dünya yeni bir küresel düzene doğru seyrediyor. Özellikle de büyük güçler ile yükselişe geçen Türkiye gibi bölgesel aktörler arasında yeni bir denge dönemi başlıyor. Sadece Türkiye değil diğer güç merkezleri de iç ve dış siyasetlerini yeniden dizayn ederek ittifak sistemlerini tekrar gözden geçiriyor.
Bakmayın siz ABD’nin afra tafralarına... Batı’nın emperyal ‘güçler dengesi/balance of powers’ sistemi çöküyor. Dünya yeniçağın ihtiyaçlarına seslenen ‘güçler uyumu/concert or powers’ düzenine doğru ilerliyor.