Has Chem Kimya, süper alaşımlarda kullanılan kobaltın ilk üreticisi oldu
Has Chem Kimya, demir-çelik endüstrisinde özellikle korozyona, aşınmaya ve yüksek ısıya dayanıklı malzemelerin üretiminde kullanılan metalik kobaltın Türkiye’deki ilk üreticisi oldu. Seçimli kobalt ve nikel oranı yüksek hurdaları geri dönüştüren Has Chem’in pilot tesisi aylık bir ton kobalt kapasitesiyle üretime başladı. Kobaltın birçok ürünün hammaddesi veya katkısı olarak kullanıldığını anlatan Has Chem’in ortaklarından Uğur Barlık, “Özellikle korozyona, aşınmaya ve yüksek ısıya dayanıklı malzemeler ve kaplama materyallerinde kobalt tercih ediliyor. Uçak sanayiinde, türbin motorlarının gövdelerinde kobaltlı alaşımlarla yapılmış malzemeler kullanılıyor” dedi.
Çelikle ilgili alaşımların kobaltın kullanıldığı başlıca yerlerden olduğunu belirten Uğur Barlık, “Parlak ve dayanıklı bir tabaka oluşturduğundan, kaplama malzemelerinde kullanılan kobaltın, demir ve krom gibi alaşımlarla özel çeliklerin yapımında önemli bir yeri var. Bu çeliklerle torna ve kesme kalemleri üretiliyor. Kesici aletlerin yapımında kullanılan çelik ve öteki alaşımların bileşiminde yüzde 60’a varan oranlarda kobalt kullanılıyor” diye konuştu. Türkiye’de kobaltın ithal edildiğine dikkat çeken Barlık, “Biz de Türkiye’nin ithal ettiği elementlerin üretimini yapmak için 2017 sonunda faaliyete başladık” şeklinde konuştu.
Kobaltın en önemli kullanım alanlarından birinin bataryalar olduğunu, global ölçekte elektrikli otomobillerin ve mobil iletişim araçlarının artmasıyla bu elementin de giderek değerlendiğini vurgulayan Uğur Bar-
lık, şöyle devam etti: “Kobalt; demirçelik, havacılık, savunma, sağlık gibi pek çok sektörde kullanılıyor. Bu maden dünyada çok sınırlı. Yıllık 120 bin ton dolayında üretimi var. Bunun yarısını Demokratik Kongo üretiyor. Türkiye’de 8-10 yerde kobalt içeren madenler var, ama cevherdeki oranı çok düşük olduğundan şimdiye kadar değerlendirilmiyordu. Kobaltın değerinin artmasına paralel olarak bu çalışmalar başladı, ama hâlâ ne cevherden ne de hurdadan kobalt üretimi ülkemizde gerçekleştirilemedi. Zenginleştirilmiş cevher ya da hurda yurtdışına gönderiliyor, daha sonra işlenmiş ürün ithal ediliyor.”
“İlk ürünlerimizi yakında piyasaya sunacağız”
Has Chem olarak, önceliği hurdadan ayrıştırmaya verdiklerini dile getiren Uğur Barlık, “Bir yıldır laboratuvar çalışmaları sürüyor, son bir aydır
da pilot tesisimizde üretime başladık. Devletten destek alabilirsek, çok hızlı bir şekilde büyük bir tesis kuracağız, alamazsak kendi imkanlarımızla kapasitemizi yavaş yavaş artırarak yolumuza devam edeceğiz. İlk ürünlerimizi gelecek aylarda pazara sunmayı planlıyoruz” ifadelerini kaydetti. Pilot tesislerinde ayda bir ton kobalt üretebilecek kapasiteye sahip olduklarını aktaran Barlık, “Lityum-iyon bataryalar ömürleri bittiğinde çevreyi kirleten hurdalara dönüşüyor. Bunların geri dönüşüme sokulup, değerli metallerin geri kazanılması şart. Türkiye’de bu hurdalar geri dönüştürülemediğinden çok düşük bir fiyata yurtdışına satılıyor. Bizim amacımız bu hurdaları geri dönüştürerek, hem ekonomiye hem çevreye katkı sağlamak” dedi.
Kobalt açısından zengin hurdaların nikel, bakır gibi elementler de içerdiğini belirten Uğur Barlık, “Hurda- lardaki tüm değerli metallerin ayrıştırılması için laboratuvar çalışmalarımızı sürdürüyoruz, kobalt yanında bakır ve nikeli ayrıştırmayı da başardık. Kobalt borsada işlem gören bir ürün ve pazar sorunu yok. Geleceğin malzemesi olan kobaltın tüketimi zamanla kat kat artacak. Bugün itibarıyla Türkiye’de bizden başka reel olarak kobaltı üretebilen yok. Kobaltın yanında nikel üretimi ve cevherden kobalt, nikel üretimi yapabilmek için de bir pilot tesis kuruyoruz” açıklamasını yaptı.