KKDIK yönetmeliği ve güncel durum
Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik (KKDIK), Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2017’nin Haziran ayında yayınlandı. Yönetmelik sektör ve alt alanlar için önemli başlıkları içeriyor. Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği’nin çok yakından takip ettiği yönetmeliğe ilişkin TKSD Mevzuat Koordinatörü Dr. Ali Şenol Gündoğan, ayrıntılı ve aydınlatıcı bir yazı kaleme aldı.
Kısaca, KKDIK olarak da bilinen, Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 23 Haziran 2017 tarihli 30105 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Yönetmeliğin yayınlanmasıyla birlikte yürürlükte olan Kimyasalların Envanteri ve Kontrolü Yönetmeliği tedavülden kaldırılmış olup, ön-kayıt zorunluluğu ve yönetmeliğin Ek-17’sinde belirtilen bazı kısıtlamalar 23 Aralık 2017’de yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik, insan sağlığı ve çevrenin yüksek düzeyde korunmasını sağlamak, maddelerin zararlarının değerlendirilmesine yönelik alternatif yöntemleri özendirmek, rekabeti ve yeniliği artırmak üzere kimyasalların kaydı, değerlendirilmesi, izni ve kısıtlanmasına ilişkin idari ve teknik usul ve esasların düzenlenmesi amacıyla Avrupa Birliği Müktesebatına uyum çerçevesinde yayınlanmıştır. Bu açıdan bakıldığında Avrupa Birliği’nde 18 Aralık 2006 yılında yayınlanan REACH Mevzuatı (EC No 1907/2006) ile % 95 oranında benzerlik göstermektedir.
KKDIK yönetmeliğe göre, 1 ton ve üzerinde kendi halinde veya karışım içerisinde üretilen ve/veya ithal edilen madde ve (özel koşulları karşılayan) eşyaların Türkiye’de yerleşik üreticiler ve ithalatçılar ile Türkiye’de yerleşik olmayan üreticiler tarafından atanan tek temsilciler aracılığyla kayıt ettirilmesi gerekmektedir.
Bir maddenin kayıt edilmesi için, tüm potansiyel kaydediciler, maddenin kimliğini ve tedarik zincirindeki rolüne ilişkin bilgiyi 31 Aralık 2020 tarihine kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın, sadece Türk tüzel kişiliklerin erişimine izin verdiği, Kimyasal Kayıt Sistemi üzerinden Bakanlığa sunması zorundadır. ÖN-MBDF olarak adlandırılan bu süreç, potansiyel kayıt ettirenlerin ilgili MBDF içerisindeki diğer kayıt ettirenlerin iletişim bilgilerine ulaşmasına ve kayıt hedefi çerçevesinde bilgi paylaşımı ve diğer iletişim bilgilerine erişimine olanak sağlayacaktır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, “bir madde bir kayıt” hedefi çerçevesinde aynı maddeyi kayıt ettirmeyi planlayan üretici veya ithalatçıların ortak kayıt dosyası oluşturma ve ibrazına olanak sağlayacak konsorsiyum oluşumlarının gerekliliğini vurgulamakta ve bu konu özelinde bilhassa endüstri ve sektörel derneklerin işbirliği içerisinde çalışarak süreci koordine etmesi gerektiğinin altını çizmektedir. Bakanlık yetkilileri tarafından açıklanan son bilgiye göre, Mayıs ayı itibariyle 853 firma 17.447 kimyasal madde için Kimyasal Kayıt Sistemi üzerinden 72.622 adet ÖN-MBDF girişi yapmıştır.
Ön kayıt süreci devam ederken, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Avrupa Kimyasallar Ajansı’nın yüksek önem arz eden maddeler (SVHC) listesini olduğu şekilde alıp
kendi internet sayfasında yayınlamayı planlamaktadır. Bakanlık ayrıca, KKDIK Ek-14 oluşturulmasının kademeli olarak yapılacağını, sürecin endüstriden görüş alınarak gerçekleştirileceğini ve listenin Bakanlığın internet sayfasında yayınlanmasının planlandığını bildirmiştir.
BAKANLIK IPA PROJESİ VE TKSD FAALİYETLERİ
Bu arada, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen REACH Tüzüğü Kapsamında Kimyasal Güvenlik Değerlendirmelerinin Yürütülmesi için Teknik Destek Projesine (IPA) ilişkin ilk bilgilendirme toplantısını 8 Ocak 2020 tarihinde gerçekleştirmiştir. Proje kapsamında, kimyasal güvenlik değerlendirmesi kapasitelerinin arttırılmasına yönelik “Eğiticilerin eğitimi” hedefi ile planlanan eğitim serisinin ilkinin Mart ayında gerçekleştirilmesinin ardından koronavirüs salgını nedeniyle eğitimlere süresiz şekilde ara verilmiştir. İlave olarak proje dahilinde, Kimyasal Kayıt Sistemi’nin, IUCLID 6 içeriğine yükseltileceği, daha fazla ECHA rehber dokümanın Türkçe olarak yayınlanacağı ve
CHESAR modülünün 2021 yılına kadar Türkçe olarak hazır hale getirileceği bilgileri de paylaşılmıştır.
Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği (TKSD) olarak bizler de projenin toplantılarına katılarak gelişmeleri yakından takip etmekteyiz. TKSD olarak, ayrıca başta Avrupa Birliği’nde REACH mevzuatı olmak üzere, ülkemizde 2017 yılında yayınlanan KKDIK mevzuatı özelinde başta üyelerimizi ve sektörümüzü destekleyen çalışmalar yaptık ve yapmaya devam etmekteyiz. Bu bağlamda, kimyasalların yönetimi özelinde daha kapsamlı çalışmalar gerçekleştirme hedefi ile Eylül 2019 itibariyle Kimyasalların Yönetimi Platformu kurulmuştur. Platform, sadece REACH/ KKDIK başta olmak üzere kimyasalların yönetimi mevzuatı hakkında üyelerimizin hızlı bir şekilde bilgi edinebilecekleri bir alan sunmakla kalmayıp, aynı zamanda mevcut mevzuata uyum sürecinde çalışmak için üye şirketlerden uzmanları periyodik olarak organize edilen toplantılar ile bir araya getirmektedir.
Sektörünün etkin temsili kuruluşu Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği (TKSD), üyeleri ad na REACH ve KKDIK mevzuatlar na katk sunmay kesintisiz devam ettiriyor. Bu noktada, kimyasallar n yönetimi özelinde hizmet yürütmek üzere geçen y l Kimyasallar n Yönetimi Platformu faaliyete geçirildi.
KİMYASAL GÜVENLİK DEĞERLENDİRMESİ GEREKLİLİKLERİ VE KDU EĞİTİMLERİ
KKDIK Yönetmeliğine göre yılda 10 ton ve üzerinde üretilen ve/veya ithal edilen tüm maddeler için kimyasal risk değerlendirmesi yapılması ve Madde 15’e göre Kimyasal Güvenlik Raporu hazırlanması gerekmektedir. Kimyasal güvenlik raporu, KKDIK Yönetmeliğinin Ek-18’inde açıkça tanımlanmış şartları sağlayan sertifikalı kimyasal değerlendirme uzmanları tarafından hazırlanması gerekmektedir. Ek-18’de belirtilen kriterlere göre sertifikalandırılmış Kimyasal değerlendirme uzmanları kayıt dosyalarını onaylama yetkisine sahipken, dosyanın KKS sistemine ibrazı, üretici, ithalatçı veya tek temsilci tüzel kişilikleri tarafından yapılmalıdır. Bu açıdan bakıldığında, KKDIK yönetmeliği Madde 9’da ortaya konulan kriterler ile sertifikalandırılmış kimyasal değerlendirme uzmanlarının detaylarının belirtildiği Ek-18 arasında
herhangi bir bağlantı bulunmamaktadır. Kimyasal güvenlik değerlendirmesi ve raporunun ötesinde, kimyasal değerlendirme uzmanları aynı zamanda güvenlik bilgi formlarının hazırlanmasından da sorumlu olacaklardır. Yönetmeliğin Geçici Madde (2) 2 ve 4. bentlerinde belirtildiği şekilde, Kimyasal Değerlendirme Uzmanları 31.12.2023 tarihine kadar Zararlı Maddelerin ve Karışımların Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmeliğe göre de güvenlik bilgi formu hazırlayabilirler.
Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği ve Türk Standartları Enstitüsü işbirliği çerçevesinde 2018 Mart ayında iki kuruluş tarafından karşılıklı olarak imzalanan protokol ile Kimyasal Değerlendirme Uzmanlığı eğitimi ve sınavı organize edilmektedir. 9 gün toplam 64 saatlik eğitimin ardından TSE tarafından düzenlenen sınavda başarılı olan adaylar TSE tarafından belgelendirilmektedir. Kimyasal Güvenlik Değerlendirmesi çerçevesinde aşağıdaki değerlendirmeler Kimyasal Değerlendirme Uzmanı tarafından yapılacaktır.
•
• •
•
•
• •
Fizikokimyasal Zararlılık Değerlendirmesi
Çevresel Risk Değerlendirmesi Kalıcı, Biyobirikimli, Toksik (KBT) veya
Çok Kalıcı, Çok Biyobirikimli (çkçb) Değerlendirmesi
İnsan Sağlığı Zararlılık Değerlendirmesi
Maruz Kalmanın Değerlendirilmesi Risk Karakterizasyonu
ÖN-MBDF SÜRECİ İÇİ SON 4 AY
Kayıt yükümlülüğü olan birçok firma ön kayıtlarını tamamlamış olmasına rağmen bilhassa çok uluslu şirketler konuya ilişkin olarak kendi envanterleri üzerinde yoğun bir mesai harcamaktadır. Bundan sonraki süreç, çeşitli madde ve madde grupları için konsorsiyum oluşumları olacaktır ki bu küresel boyuttaki bir firma için oldukça uzun bir zaman alabilir. Tüm maddelerin tüm tonaj bantlarında kaydı için kayıt periyodunun sadece 3 yıl olduğu unutulmaması gerekmektedir.
Mevzuata uyum çerçevesinde kayıt yükümlülüğü olan üretici, ithalatçı ve tek temsilci tüm firmaların en kısa sürede ön kayıtlarını tamamlaması ve ortak kayıt hedefi içerisinde zaman kaybetmeden kayıt yükümlülüğü olan diğer firmalarla iletişime geçmesi şiddetle tavsiye edilmektedir.