Yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı gerilemeye devam ediyor
İSO 500'de yabancıların yaprak dökümü sürüyor. En büyük 500 sanayi şirketi arasında 2009’da 153 yabancı sermayeli şirket varken, bu sayı 2022’de 109’a kadar düştü. Yabancı sermaye paylı firmaların yarattığı brüt katma değer ise 2009’dan bu yana 4,1 puan düştü. Öte yandan en fazla yabancı sermaye payı olan kuruluş, otomotiv sektöründe yer alıyor.
Türk sanayi sektöründe önemli rolü bulunan yabancı sermayeli kuruluşların sayısı İSO 500’deki düşüşünü sürdürüyor. İSO 500’deki yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı geçen yıla göre bir adet azalarak 109'a düştü. 2009 yılından sonra İSO 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısında yaşanan kademeli gerileme, 2018 ve 2019 yıllarındaki duraklamanın ardından son iki yılda yeniden başladı. 2020 yılında yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 7 adet azalmışken, 2021 yılında sayı 1 adet daha düştü.
İSO 500'de yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 2021 yılında 1 adet azalırken bu kuruluşların temel göstergeler içindeki payları da düşüş eğilimi gösterdi. 2021 yılında İSO 500'deki 109 yabancı sermaye paylı kuruluşun toplam üretimden satışlar içindeki payı yüzde 31,3’den yüzde 28,6'ya, üretici fiyatlarıyla brüt katma değer içindeki payı ise yüzde 40’dan yüzde 36,1'e düştü. Benzer şekilde dönem kar ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 22,7’den yüzde 22,1'e, faiz amortisman ve vergi öncesi kar ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 25,8'den yüzde 23,5'e, ihracat içindeki payı yüzde 43’den yüzde 36,8’e ve ücretle çalışanlar sayısındaki payı yüzde 26,6’dan yüzde 26,3’e geriledi.
Yabancı sermaye paylı kuruluşların Türkiye ihracatı açısından önemi sürüyor. İSO 500'deki yabancı sermaye paylı kuruluşların ihracatı 2021 yılında yüzde 14,6 artışla 27,6 milyar dolardan 31,6 milyar dolara çıktı. Bu kuruluşların Türkiye ihracatı içindeki payı ise 2020’de yüzde 16,3 iken, 2021’de yüzde 14 olarak gerçekleşti.
İLK 50’DE 14 KURULUŞ VAR
Yabancı sermaye paylı kuruluşlar ellilik gruplar halinde incelendiğinde, ilk 50 kuruluş içinde 2021 yılında 14 kuruluş yer aldı. 2019 yılında 14 olan ve 2020 yılında 13'e inen ilk 50'deki yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 2020 yılında 1 adet artarak yeniden 14 olarak gerçekleşti. Temel ekonomik göstergeler itibariyle 109 yabancı sermaye paylı kuruluş ellilik gruplar içinde daha dengeli dağılmaya devam ediyor. Bu dengeli dağılım, yabancı sermaye paylı kuruluşların ölçek olarak birbirlerine daha yakın olduğunu ortaya koyuyor. 2021 yılında ilk 50'lik grup içinde yer alan 14 yabancı sermayeli kuruluş üretimden satışlarda yüzde 16,9 pay aldı. Bu göstergedeki pay geçen yıla göre ise geriledi. Üretici fiyatlarıyla brüt katma değerde alınan pay ise yüzde 11,8’den yüzde 12,1’e çıktı. Bu göstergedeki pay geçen yıla göre artış gösterdi. 2021 yılında ilk 50'lik grup içinde yer alan 14 yabancı sermayeli kuruluş dönem kar ve zarar toplamında yüzde 12,1 pay alırken geçen yıla göre payını 0,4 puan artırdı. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar ve zarar toplamında alınan pay ise 0,7 puan azalarak yüzde 12,5'e geriledi. İhracatta yüzde 24,8 ve istihdamda yüzde 8,8 olan paylar da bir önceki yıla göre düşüş gösterdi.
EN FAZLA YABANCI SERMAYE PAYI OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE
İSO 500 kapsamında yer alan kuruluşlar 25 alt sektörde faaliyet gösteriyor. 2020 yılında 19 alt sektörde yabancı sermaye paylı kuruluş faaliyet gösterirken, 2021 yılında bu sayı 20 alt sektör olarak gerçekleşti. En çok yabancı sermaye paylı kuruluşun faaliyet gösterdiği sektör, 24 kuruluş ile motorlu kara taşıtları olurken, bu sektördeki kuruluş sayısı 1 adet yükseldi.