Stockholm ile Yeniden Tanışmak
Getting Reacquainted with Stockholm
İsveç’in başkenti Stockholm her adımda sürprizler vadediyor.
Stockholm, the capital of Sweden, promises suprises with every step.
Stockholm’ü yeterince tanıdığıma inanmışken, sıradan bir soru bu şehrin gözümden
kaçmış güzelliklerle dolu olabileceğini hatırlattı bana.
Just when I thought I was fairly familiar with Stockholm, a simple question reminded me
that this city may be full of beautiful places that I have overlooked.
Ailevi sebeplerle defalarca gittim Stockholm’e. Özellikle de küçükken her yazı, şubat tatilini ve bayramları burada geçirirdim. Stockholm’e gidecek bir arkadaşım metro istasyonları turunu kendisine önerip önermeyeceğimi sordu bana bir gün; o zaman fark ettim ki araba nerede yıkatılır, eylülde mantar toplamaya nereye gidilir gibi yerel konularda en güncel bilgilerle doluyken turistik Stockholm faslında hayli paslanmışım. Stockholm’ü iyi tanıdığını sanan bir seyahat yazarı için yenilir yutulur bir durum değildi bu. Bu sefer yola daha büyük bir merakla çıkıyorum ve gözlerim açık mı açık!
Baba yarısı saydığım Patrick’i arayıp “Uygunsa bu sefer evinizi otel olarak kullanmaya geliyorum.” dedim. Beraber vakit geçirmeyeceğimize biraz bozulduysa da her gidişimde kendisine paket paket Antep fıstığı götürdüğümden hemen ikna oldu. Antep fıstığına bayılır. Gerçekten de tasarımdan yemeğe birçok şeyin en iyisini Stockholm’de bulmak mümkün. Fıstık hariç!
Eşim Bilgehan ile kendimizi sokağa attık erkenden. Amacımız turistik Stockholm’ü gezmek olsa da benim için anılarla dolu Stadsbibliotek’i göstermek istedim kendisine önce. Türkçe dâhil
Ihave visited Stockholm many times for family reasons. Especially when I was a child, I would spend my summer, winter break, and Eid holidays here. One day, a friend of mine who was traveling to Stockholm asked if I could suggest a tour route of metro stations. This is when I realized that although I was well equipped concerning the latest information on local matters like where to have the car washed, where to go to pick mushrooms in September, and so on, I was totally out-of-date in terms of touristic Stockholm. This was not something to be ignored, especially for a travel journalist who thought she knew Stockholm well. This time, I am setting out with even more curiosity and my eyes open even wider!
I called Patrick, who I consider to be like a father to me, and said, “If it is convenient for you, this time I am coming to use your house like a hotel.” Although he seemed a bit upset that we would not be able to spend time together, he was immediately persuaded probably because of the packets of pistachios I take him every time I visit. He loves pistachios. Actually, the best of many things from design to food can be found in Stockholm -that is, apart from pistachios!
I set out early with my husband Bilgehan. Although our intention is to tour touristic Stockholm, first I
100 dilde 1 milyonu aşkın kitabıyla bu kütüphane İsveççe bilmediğimden bir zamanlar benim için bir vahaydı. Avrupa’daki bazı kütüphaneler gibi Hogwarts ile yarışan bir tasarımı yok. Aksine, tüm İsveç tasarımları gibi gücünü yalın, fonksiyonel ve erişilebilir olmaktan alıyor.
Geçmişe özlemle kütüphanede hızla gezdikten sonra günün programını tatbike başlıyoruz. Planımız Stockholm’ün tarihî merkezini ve hipster mahallesi Sodermalm’ı gezmek.
Fika’sız bir Stockholm gezisi düşünülemeyeceği için bir kafede oturuyoruz. Fika kabaca “kahve molası” olarak Türkçeye çevriliyor ama aslında odağında bolca kafein olan köklü bir ritüel. Yavaşlamayı, zamanı nitelikli geçirmeyi ifade ediyor. Ele alınıp gidilen ya da bilgisayar başında alelacele içilen kahve pek de fika olmuyor. Birer kahve söyleyip içimize dönüyoruz. Yanına bir de İsveç’in meşhur tarçınlı rulosu kanelbullar… Tam bir huzur çemberi içindeyiz.
Fika, İsveçlilerin hayatta denge arayışının kahvede vücut bulmuş hâli bir anlamda. Stockholm’ü en çok karakterize eden bu harmoni belki de. 14 adanın birleşmesiyle oluşmuş şehirde su kadar kara, bina kadar yeşil alan, gelenek kadar yenilik, üretkenlik kadar da keyif var. want to take him around Stadsbibliotek that, for me, is full of memories. This library, with more than 1 million books in 100 languages including Turkish, was once an oasis for me because I did not know Swedish. It certainly doesn’t have a design that can compete with Hogwarts like some libraries in Europe. On the contrary, like all Swedish designs it earns its popularity because it is simple, functional, and accessible.
After touring around the library with memories of the past, we begin to follow our program for the day. Our plan is to visit the historical center of Stockholm and Sodermalm, the hipster neighborhood.
As a tour of Stockholm without a fika is unimaginable, we head for a café. Fika is roughly translated as a “coffee break” but it is actually a deep-rooted ritual that contains plenty of caffeine. It means to slow down, to set aside a moment for quality time. A take-away coffee or coffee drunk in a hurry in front of the computer is not really classified as fika. We order a coffee and begin to “recharge.” Accompanied by the famous Swedish cinnamon buns kanelboller, we are in an environment of total peace and pleasure.
Fika, in a sense, is the Swedes’ pursuit of a balance in their lives in the embodiment of coffee. This harmony is possibly the thing that characterizes Stockholm the most. In this city that was established with
Ne var ki yavaşlamak bize pahalıya patlıyor: Bir saat sonra başlayacak Gamla Stan turuna yetişebilmek için Kungliga Slottet’i (Ana Kraliyet Sarayı) koştura koştura gezmek zorunda kalıyoruz. İsveç anayasal monarşi ve parlamenter demokrasiyle yönetiliyor. Kraliyet ailesi her ne kadar Drottningholm Sarayı’nda yaşamayı tercih etse de resmî ikametgâhı burası. Parlamento Binası da sarayın komşusu. Denge arayışı kendini yine hissettiriyor.
İnternetten bulduğumuz ücretsiz yürüyüş turumuzun başlangıç noktasına nefes nefese varıyoruz. Gamla Stan, Stockholm’ün 1252’de kurulduğu yer. Dünyanın en iyi korunmuş Orta Çağ yerleşimlerinden biri. Daha önce defalarca katettiğim taş döşemeli dar sokakları ilk kez yaşanmışlıklarını bir rehberden dinleyerek geziyorum. Eski Gamla Stan’da evlerin pencerelerinden atılan çöplerin sokaklarda biriktirilmesi, kaldırılmadan toprak ile örtülerek üzerine Gamla Stan’ın bazı yerlerinin inşa edilmiş olması gibi detaylar dinleyicileri şoke ediyor. O günden bugüne İsveç kendi çöpünün yüzde 99’unu geri dönüşüme kazandırıyor, hatta geri dönüştürmek üzere yurt dışından çöp satın alıyor. Takdire şayan! the merging of 14 islands, there is as much water as there is land, buildings as there is greenery, tradition as there is innovation, and productivity as there is enjoyment.
However, all this “slowing down” will certainly set us back: we have to tour Kungliga Slottet (Royal Palace) in a hurry to get to the Gamla Stan tour that will begin in an hour. Sweden is a constitutional monarchy with a parliamentary democracy. Although the royal family prefers to live in Drottningholm Palace, this is the official royal residence. The Parliament Building is adjacent to the palace. The quest for balance is felt here once again.
Out of breath, we finally reach the starting point of the free walking tour we found on the Internet. Gamla Stan is the place where Stockholm was established in 1252. This is one of the best preserved medieval settlement areas in the world. It is the first time I am on a tour of the narrow cobblestone streets that I have walked down many times, listening to the experiences of the past from a guide. Details such as that the garbage that was thrown from the windows in old Gamla Stan accumulated in the streets and was covered with soil, and, in certain places, Gamla Stan was built on this, appear to shock the audience. Since
Turdan sonra eski şehir ile vedalaşıp Sodermalm’a geçiyoruz. Fotografiska Müzesi gördüğüm en yenilikçi fotoğraf müzesi. Birbirinden güzel dört sergi gezdikten sonra en üst katındaki kafesinde muhteşem bir Stockholm manzarası ile karşılaşıyoruz. Karnımız çok aç, menü de cazip ama biz kendimizi İsveç köfteye saklamaya kararlıyız.
Çıkar çıkmaz ilk işimiz mahallenin ünlü köftecisi Meetballs For The People’a gitmek oluyor. Köfte İsveç’e Türkiye’den gitmiş ama burada yerel malzeme ve yorumla yeni bir lezzet bulmuş. Menüde geyik etinden danaya, çeşit çeşit et ile yapılmış köfte var. Depoları doldurduktan sonra tekrar sokakları gezmeye başlıyoruz.
Sodermalm şehrin en sanatçı ruhlu yeri. “Stockholm’de kalıcı olsam burada yaşardım.” diyorum kendi kendime hep. Vintage mağazalarını, plakçıları, tasarım dükkânlarını karıştırmak; kendine has stilleri olan insanlarını gözlemlemek ve galeri gezmek için harika bir yer. Birbirinden tatlı kafeler arasından birini seçip ikinci kez fika’ya oturuyoruz. Dünyanın en çok kahve tüketen ülkelerinden birindeyiz, İsveç’teyiz, burada üç dört fincan normaldir!
Sodermalm’ın tadı damağımızda kalsa da, güne birkaç da metro istasyonu sıkıştırmak istediğimiz için harekete geçiyoruz. 1950’lerde sanatın tüm sosyal sınıflara erişebilmesi amacıyla metro istasyonları eserlerle donatılthen, Sweden has recycled 99% of its own garbage -in fact, they even buy garbage from abroad for recycling. This deserves great credit!
Bidding our farewells to the old city after the tour, we head over to Sodermalm. The Fotografiska Museum is the most innovative museum I have ever visited. On the top floor, in the café, after touring around the four equally excellent exhibitions, we come across the magnificent view of Stockholm. We are hungry and the menu is tempting, but we are determined to save ourselves for Swedish meatballs.
As soon as we leave, we head towards the district’s famous meatball restaurant Meatballs for the People. The origin of the meatballs in Sweden may trace back to the Turks, but with the local ingredients and interpretation, a totally new flavor has emerged. There are meatballs on the menu made from a variety of different meats ranging from moose to beef. After satisfying our appetites, we restart our tour.
Sodermalm is the place that has the most artistic spirit in the entire city. I keep thinking to myself, “If I decided to live in Stockholm, this is where I would live.” It is a wonderful place to browse the vintage shops, record shops, and design stores; to see different people with their individual, unique styles; and to visit art galleries. Choosing one of the equally delightful cafés, we sit down for our second fika. We are in Sweden, one of the countries that consumes the most coffee per capita, so drinking three or four cups of coffee here is quite normal!
maya başlanmış. 100 metro durağının yaklaşık 90’ında sizi sürprizler bekliyor. Solna Centrum, T- Centralen, Stadion, Mörby Centrum, Kungstradgarden aralarından en beğendiklerimiz. Bu tura çıkmamıza vesile olan arkadaşıma da metrodan fotoğraf atmayı ihmal etmiyoruz tabii.
Bir zamanlar kralın av sahası olan, bugün ise dünyanın en güzel birkaç müzesine ev sahipliği yapan Djurgarden’e gidiyoruz ertesi gün. İsveç donanmasının göz bebeği Vasa savaş gemisi 1628’de suya indirildikten birkaç dakika sonra batıvermiş. Gitmeden önce “Batık bir gemi işte.” dediğim Vasa Müzesi hem geminin görkemi hem de modern müzecilik anlayışı ile üzerimde büyük bir etki bırakıyor. Tavsiye isteyenleri artık buraya da yönlendireceğim, kesin!
Çocukluğumda defalarca geldiğim Skansen’i Bilgehan ile tekrar geziyoruz. İsveç’in dört bir yanından getirilen 150 geleneksel bina kendi döneminin yaşam mizansenleri ile burada sergileniyor. Eyercinin dükkânına girdiğinizde geleneksel kıyafetleri içinde eski yöntemlerle eyer yapan birini görüyorsunuz mesela. Ziyaretimden en az çocukluğumdaki kadar keyif alıyorum.
Stockholm’ün ünlü nordik bistrosu Oaxen Slip’te Patricklerle buluşuyoruz gün biterken. “Turistliğini yaptın, cevaplarını buldun mu Duygu?” diyor. “Evet.” diyorum. “O zaman mantar toplamaya dönebilir miyiz?” diyor. Gülüşüyoruz.
Although we haven’t had enough of Sodermalm, we leave because there are a few metro stations we want to visit. In the 1950s, metro stations began to be decorated with artwork so it would be accessible to people of all social classes. There are surprises welcoming visitors in almost 90 of the 100 metro stations here. Our favorites were Solna Centrum, T- Centralen, Stadion, Mörby Centrum, and Kungstradgarden. Of course, I don’t forget to send some photographs to my friend who was the reason for us going on this tour.
The next day, we visit Djurgarden, which was once the king’s hunting grounds, and today, plays host to several museums. The Vasa warship that was the treasure of the Swedish fleet sank just several minutes after it was lowered into the water in 1628. Before I see the Vasa Museum, I thought that it is just a sunken ship but it leaves a great impression on me both with the splendor of the ship and its modern approach to museology. I will definitely recommend coming here to anyone who asks!
I walk around Skansen, where I came many times during my childhood, this time with Bilgehan. The 150 traditional houses brought from all over Sweden that are on display here offer a unique picture of traditional life in Sweden of yesteryear. For example, when you enter the saddlemaker shop, you see somebody wearing traditional clothing making saddles using the old methods. I get just as much pleasure from this visit as I did in my childhood.
As the day comes to an end, we meet up with Patrick at the famous Nordic bistro Oaxen Slip. He asks me, “Duygu, you came here as a tourist this time, did you find the answers you were looking for?” When I reply positively, he says, “In that case, can we go back to collecting mushrooms together?” We all start to laugh.