Onurun ve Zaferin Adresi: Çanakkale The Address of Honor And Victory: Çanakkale

The Address of Honor And Victory

Çanakkale Savaşı’ndan 105 yıl sonra barış köprüleri güçleniyor.

105 years after the Çanakkale Battle the bridge of peace is being bolstered.

18 Mart 1915’te Türk güçlerinin büyük zaferiyle sonuçlanan Çanakkale Deniz ve Kara Savaşları’ndan tam 105 yıl sonra, Türkiye ile Avustralya ve Yeni Zelanda arasında

kurulan barış ve dostluk köprüsü güçleniyor.

Exactly 105 years after the Çanakkale Naval and Land Battles which ended with the great victory of the Turkish forces, on March 18, 1915, the bridge of peace and friendship set up

between Turkey, Australia, and New Zealand is being bolstered.

Çanakkale Deniz ve Kara Savaşları’nın üzerinden bir asrı aşkın zaman geçmesine rağmen araştırmacılar, efsanevi muharebenin kayıp sırlarını aydınlatmak için çalışmalarına devam ediyor. 1915’te, Birinci Dünya Savaşı’nın ortalarında, Gelibolu’da yüz binlerce insan hayatını kaybetti. Öyle ki tarihçiler yaşanan trajediyi, “Gelibolu kıyma makinesi gibiydi!” şeklinde yorumluyor. Çanakkale Kara Savaşı ünlü olmakla birlikte, aslında şiddetli çarpışmalar denizde başladı. Çanakkale Boğazı’nı geçmeye çalışan Müttefik Güçleri’ne ait görkemli bir filo, Kuzeybatı Anadolu kıyılarını savunmaya çalışan Türk askerleri tarafından durduruldu. Bu çarpışmaya dair pek çok kalıntı günümüzde Gelibolu Yarımadası’nda ziyaret ediliyor

Tarihin Seyrini Değiştiren Boğaz

Peki bu büyük savaş için neden Gelibolu seçildi? Çünkü Çanakkale Boğazı, Karadeniz’den Akdeniz’e açılan tek suyolu. 1915 yılında İngiltere Deniz Kuvvetleri, zayıf düşen Osmanlı Devleti’ni mağlup etmek için bir plan yaptı. Böylece Birinci Dünya Savaşı en hızlı biçimde sona erdirilecekti. Plan cüretkâr ve sadeydi. Dev bir deniz filosu

Even though more than a century has passed from the Çanakkale Naval and Land Battles, researchers continue to work to shed light on the lost mysteries of the legendary battle. In 1915, in the middle of WWI, hundreds of people lost their lives in Gallipoli. To such an extent that historians described the tragedy as “Gallipoli was like a meat grinder!” Even though, the battle on land is famous, the most violent clashes actually took place in the sea. The imposing fleet of the Allies which tried to pass the Çanakkale Strait was stopped by the Turkish soldiers trying to defend the northwestern Anatolian shores. Many relics of this combat are found on the Gallipoli Peninsula.

The Strait That Changed The Course Of History Why was Gallipoli chosen for this great war? The Çanakkale Strait is the only watercourse that opens from the Black Sea to the Mediterranean. In 1915, the British Naval Forces made a plan to defeat the Ottoman State that had fallen into decline. This was how WWI would swiftly come to an end. The plan was defiant but simple: a huge naval fleet would push its way through the Ot

Osmanlı savunmasını yararak boğazlardan geçecek, ardından Anzak (Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu’nun baş harflerinden oluşan kısaltma) askerleri kara savaşı ile siperleri teslim alacaktı. Ardından başkent İstanbul’u ele geçirip zayıf düşen Rus ordusunu desteklemek için malzeme ve silah göndereceklerdi. Bu sayede Çarlık Rusya’sı ayakta tutulacak, yaklaşan Bolşevik İhtilali bertaraf edilecekti. Daha da önemlisi Rusların doğudan Almanya’ya saldırması sağlanarak tarihin seyri değiştirilecekti. İngiliz Devlet Başkanı Winston Churchill, bu planın başarıya ulaşacağından emindi. Stratejik öneme sahip İstanbul Boğazı’nın sadece iki hafta içerisinde ele geçirilmesi hedefleniyordu. Ancak bu kestirme yol, hedeflendiği gibi zafere değil, felakete giden yol oldu. Avustralyalı Donanma Tarihçisi David Stevens, hakkında az şey bildiğimiz Çanakkale Deniz Savaşı ile ilgili olarak şunları söylüyor: “Açıkçası araştırmalarımı derinleştirene dek Gelibolu’da bu kadar çok müttefik gemisinin batırıldığını bilmiyordum. Bölgede yürüttüğümüz kapsamlı araştırmaların sonunda gördük ki denizin dibi batıklarla dolu! Bu, daha önce hiç duymadığım bir şeydi!” toman defense and pass the strait and then the Anzac soldiers (an abbreviation formed of the initials of the Australian and New Zealand Army Corps - ANZAC) would take over the land battle and the trenches. Then, they would occupy Istanbul, the capital, to support the weakened Russian army by sending articles and ammunition. As a result, Tsarist Russia would keep standing and the impending Bolshevik Revolution would be averted. More importantly, Russians would be led to attack Germany from the east and change the course of history. British Prime Minister Winston Churchill was assured that this plan would turn out to be a success. The aim was to capture the Istanbul Strait, which was of strategic significance, in only two weeks. However, this shortcut did not lead to victory but to a disaster. Australian naval historian David Stevens says the following about the Çanakkale Naval Battle, “Truth be told, until I concentrated my studies, I did not know that so many ally ships were sunk in Gallipoli. Within the scope of the extensive research we conducted in the region we saw that the sea bottom is full of sunken ships! This was something I had not heard of!”

Anzak Koyu'nda Sabahlamak

Bu çarpıcı bilgiler ışığında, insanlık tarihinin en çetin savaşlarından birinin izlerini sürmek üzere Gelibolu Yarımadası’na doğru yol alıyorum. Aslında bu, Çanakkale ile ilk buluşmam değil. İlk gençlik yıllarımdan bu yana pek çok kez ziyaret ettiğim bölgede her defasında yeni bilgiler edinmek Çanakkale’ye ve burada cereyan eden savaşlara duyduğum merakı büyütüyor. Burada 1915’te vuku bulan savaşlara ilgi duyanlar, sadece Türkler değil elbette. Her yıl binlerce Avustralyalı, Yeni Zelandalı, Fransız ve İngiliz ziyaretçi, Çanakkale Savaşları’nda hayatını kaybeden atalarını anmak üzere Gelibolu’ya geliyor. Türk tarafı ise 1915’teki Büyük Zafer’in anısına 18 Mart’ta anma törenleri düzenliyor. Her yıl hem Türkiye’de hem de Avustralya ve Yeni Zelanda’da, bir öncekine kıyasla daha çok sayıda onur ve saygı etkinliği gerçekleştiriliyor. Çanakkale’de on binlerce kayıp veren Anzakların torunları 24-25 Nisan tarihlerinde Gelibolu Yarımadası’nda yapılacak anma etkinliklerinin unutulmaz olması için yoğun çaba sarf ediyor. Kendi ülkelerinin medyası da konuya büyük ilgi gösteriyor. Avustralya, Gelibolu Yarımadası Millî Parkı’nda bulunan Anzak Koyu’ndaki tören alanının kapasitesinin artırılmasını TürkiStaying

Up All Night At The Anzac Cove

In the light of this striking information, I headed towards the Gallipoli Peninsula to track the traces of one of the most crucial combats in the history of humanity. Truth be told, this was not my first visit to Çanakkale. On each and every visit, acquiring new information on this region that I have visited myriads of times since the first days of my youth, feeds into my curiosity about Çanakkale and the battles that were fought here. Not only Turks show interest in the war of 1915, of course. Each year, thousands of Australians, New Zealanders, French, and British visitors come to Gallipoli to commemorate their ancestors who lost their lives in this war. The Turks commemorate the Great Victory declared on March 18, 1915. Every year, in Turkey, Australia, and New Zealand more events to pay respect and honor the historical battle are organized compared to the previous years. The grandchildren of the 10,000 Anzacs who lost their life in Çanakkale spend great effort for the memorials held on April 2425 on the Gallipoli Peninsula. The media in their countries show great interest. Australia has officially requested an expansion of the ceremonial area in the Anzac Cove which remains within the border of the Gallipoli Peninsula National Park.

ye’den resmen talep etmiş. Törenlere katılacak şanslı kişilerin yoğun talep nedeniyle kura ile belirleneceği açıklanmış. Bugüne dek yapılan anma etkinlikleri için Türk halkının gösterdiği büyük dostluğa ve misafirperverliğe minnettar olduklarını belirten Avustralya 2015’i “Avustralya’da Türkiye Yılı” ilan etmişti.

Bir Yarımada, Bir Ritüel

Avustralyalılar ve Yeni Zelandalılar bu yıl Gelibolu’da yapılacak Geleneksel Onur ve Saygı Günü’ne birçok etkinlikle katılmak istiyor. 105’inci Yıl Anma Törenleri’nin provalarına başlamış bile. Bu amaçla görevlendirilmiş grupların Gelibolu’da fizibilite çalışması yaptığı biliniyor. Çanakkale Boğazı’nda düzenlenmesi planlanan kürek yarışmasına birçok ülkeden takımların katılması bekleniyor. Avustralyalı film ve sahne yıldızlarının da aralarında bulunduğu birçok ünlü isim, törenlere davet edilmiş. Çanakkale Kara Savaşları’nın başladığı 25 Nisan tarihi, Avustralya ve Yeni Zelanda’da millî bayram olarak kabul ediliyor. Her iki ülkede de ulus olma sürecinin başlangıcı olarak görülen bu tarihte, on binlerce Avustralyalı ve Yeni Zelandalı Gelibolu’ya geliyor. Anzak Koyu’nda buluşan

It was announced that due to intense demand, the people who will take part in the ceremonies would be determined by lottery. Stating that they felt indebted to Turkey for the great amity and hospitality shown by the Turkish people during the commemorative services held to date, Australia declared 2015 “Year of Turkey in Australia.”

A Peninsula, A Ritual

Australians and New Zealanders want to join in the traditional Anzac Day that will be held in Gallipoli with many activities. The rehearsals of the 105th Commemorative Service have already started. It is known that the groups vested with this task have started preparations and feasibility studies are being carried out in Gallipoli. Numerous teams from several countries are expected to take part in the rowing competitions to be held in the Çanakkale Strait. Famous names have been invited to attend the ceremonies such as stars of the Australian entertainment industry. April 25, the day when the land combat started in Çanakkale, is a public holiday in Australia and New Zealand. On the day, which is considered the onset of becoming a nation in both countries, tens of thousands of Australians and New Zea

ziyaretçiler 24 Nisan’ı ertesi güne bağlayan geceyi burada geçiriyor. Denizden karaya asker çıkarmanın başladığı 04.30 suları, burada karşılanıyor. Bu ritüel, Avustralya ve Yeni Zelanda televizyonları tarafından da canlı yayınlanıyor. Anzakların torunları, atalarının Çanakkale Kara Savaşları’nda en büyük kayba uğradığı yer olarak bilinen Anzak Koyu’nu, Kabatepe’yi ve Kanlısırt Bölgesi’ni âdeta kutsal kabul ediyor. Gelen asker yakınlarının özellikle Kanlısırt’ta gözyaşlarına hâkim olamadığına inanılıyor. Bunun nedeni ise Lone Pine Anıtı’nın 5 binden fazla Anzak askerinin hatırasını yaşatması. Anıtın yanı başında Avustralya’dan getirilip buraya dikilen çam ağacı, bu topraklarda hayatını kaybetmiş her askerin yalnızlığını ifade ediyor.

Gelibolu'da Bir Avustralyalı

Çanakkale’nin Avustralyalılar için neler ifade ettiğini, bizzat yaşadığım bir örnekle anlatmaya çalışayım. 10 yıl kadar önceydi. Fotoğrafçı bir arkadaşımla bölgedeki tarihî savaş alanlarını geziyordum. Kerry Brain ile orada tanıştım. Melbournelü tarih öğretmeni Brain, küçük bir mezarın üzerinde donakalmıştı. Rahatsızlandığını düşünerek yardım etmek istedim. Sonra öğrendim ki Madam Brain tam da o an, uzun zamandır aradığı dedesinin mezarını bulmuştu. landers arrive in Gallipoli. The visitors who meet at Anzac Cove spend the night of April 24 here. The hour 04.30 a.m., when the landing started, is greeted at the cove. This ritual is broadcasted live by TV channels in Australia and New Zealand. The grandchildren of the Anzacs consider the Anzac Cove, and the areas of Kabatepe and Kanlısırt, where their ancestors experienced the greatest loss in the Çanakkale Land Battle, sacred. The kith and kin of the soldiers cannot hold back their tears, especially at Kanlısırt. The reason behind this is the Lone Pine Monument which keeps alive the memories of more than 5,000 Anzac soldiers who lost their lives here. The pine tree that was brought from Australia and planted here symbolizes the loneliness of each soldier who lost his life on these lands.

An Australian In Gallipoli

Let me try to convey to you what Çanakkale means for the descendants of the Australians, by reciting a personal anecdote. It was about a decade ago. I was going around the historical combat zone in the area with a photographer friend of mine. I met Kerry Brain there. A history teacher from Melbourne, Ms. Brain was standing dumbfounded beside a tombstone. Thinking she might have a problem, I asked if

Bu duygu yüklü anlarda onu dedesiyle baş başa bıraktım… Bütün bu çarpıcı bilgilerden sonra, “Gelibolu Yarımadası nasıl gezilir?” sorusuna yanıt oluşturacak biçimde bir keşif yolculuğuna çıkalım birlikte, dilerseniz. Gelibolu Yarımadası, ilk çağlardan bu yana Anadolu’da varlığını sürdüren uygarlıkların Avrupa kıtasına açılan kapısı olmuş. Yarımadada, Troya başta olmak üzere toplam 32 antik kent bulunuyor. Yarımadadaki en önemli tarihî yerleşimlerden biri olan Gelibolu 1354 yılında Osmanlıların Avrupa’da fethettikleri ilk yer olmuş. Türklerin Avrupa'daki savaşlarından elde edilen ganimetlerin geliri Gelibolu’ya akmaya başlamış. Kent giderek zenginleşince Anadolu’nun çeşitli yerlerinden âlimler, şairler ve sanatçılar bölgeye akın etmiş. Gelibolu, XV. yüzyılda İstanbul, Bursa ve Edirne’den sonra en önemli Osmanlı şehri hâline gelmiş. Pîrî Reis, dünyada hayranlık uyandıran dünya haritasını 1513 yılında Gelibolu’da çizmiş. Günümüzde bölgede bulunan türbe ve ibadethanelerin çoğu da o dönemden kalma.

I could help. Later, I learned that Ms. Brain had just, at that very instant, found the tomb of her grandfather that she had been searching for a very long time. In those emotional moments, I left her alone with her grandfather’s memory… Putting aside these poignant stories, let us go on a route of exploration that offers an answer to the question, “How do you tour the Gallipoli Peninsula?” From antiquity, the Gallipoli Peninsula has been a gate for the Anatolian civilizations to the European continent. There are 32 ancient cities on this peninsula, with Troy coming first. Gallipoli, one of the most important historical settlements on the peninsula, was the first land in Europe conquered by the Ottomans in 1354. With Turks spreading far and wide in Europe, the income generated by the victories started to pour into Gallipoli. When the city started to thrive, scholars, poets, and artists from all over Anatolia rushed to it. In the 15th century, Gallipoli became the most important Ottoman city following Istanbul, Bursa, and Edirne. Piri Reis drew the world map that evoked universal admiration in 1513 in Gallipoli. Most of the shrines and houses of worship date back to those times.

Dev Bir Açık Hava Müzesi

Çanakkale Savaşları’nın izlerini taşıyan bir açık hava müzesi görünümündeki Gelibolu Yarımadası Millî Parkı’nın içerisinde Türk, Avustralya, Fransız, İngiliz ve Yeni Zelanda askerleri anısına dikilmiş 70 civarında anıt ve yüzlerce mezar bulunuyor. Otomobil ile yola çıkacakların Eceabat’a giden sahil yolu üzerindeki Akbaş mevkiinden geziye başlamaları öneriliyor. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün müze evinin bulunduğu Bigalı köyünden sonra, savaşın en yoğun hâliyle cereyan ettiği Conkbayırı ile Arıburnu arasındaki bölge ziyaret ediliyor. Anzakların Çanakkale Savaşı’nda en büyük zayiatı verdiği yer olarak bilinen Kanlısırt, Avustralyalıların ve Yeni Zelandalıların en önemli ziyaret adreslerinden. Anzak Koyu, Kabatepe ve Alçıtepe’den devam eden güzergâh, nihayet Hisarlık Burnu’nda yükselen dev Zafer Anıtı ile son buluyor. Gelibolu Yarımadası’ndaki gezi boyunca Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi, Gelibolu Savaş Müzesi, Çanakkale Piri Reis Müzesi ve Galerisi, Gelibolu Fransız Mezarlığı, Rumeli Mecidiye Tabyası, Şahin Dere Şehitliği, 57’nci Piyade Alayı Şehitliği ile Yahya Çavuş ve Seyit Onbaşı anıtlarının da aralarında bulunduğu pek çok müze, kale ve anıtsal nitelikte mekân gezilebiliyor. İnsanlık tarihinde iz bırakmış bu savaştan doğan onur ve saygıyı en derinden hissedebilmek için…

A Great Outdoor Museum

There are around 70 monuments and hundreds of tombs for the Turkish, Australian, French, British, and New Zealander soldiers in the Gallipoli Peninsula National Park which is an outdoor museum that carries the traces of the Çanakkale Battles. For those who will be going there by car, it is recommended to start the excursion at Akbaş on the coastal road that leads to Eceabat. Following the village of Bigalı, which houses Gazi Mustafa Kemal Atatürk’s museum house, you can visit the area between Conkbayırı and Arıburnu, the location where the combat was the fiercest. Kanlısırt, where the Anzacs suffered the greatest casualties of war in the Çanakkale Battle, is one of the most important places to visit for Australians and New Zealanders. The route that continues from Anzac Cove to Kabatepe and Alçıtepe, finally ends at the great Victory Monument rising at Cape Hisarlık. Throughout the tour of the Gallipoli Peninsula, you can visit many museums, castles, and monuments like the Simulation and Information Center for the Legend of Gallipoli; the Gallipoli War Museum; the Çanakkale Piri Reis Museum and Gallery; the Gallipoli French Cemetary; the Rumeli Mecidiye Bastions of Gallipoli; the Şahindere Turkish War Cemetary; 57th Infantry Regiment Cemetery and Memorial; and the Sergeant Yahya and Corporal Seyit Monuments. The tour will conjure feelings of honor and respect for the history of humanity deep within you…

Gelibolu Kale Burcu Limanı’nda balıkçı tekneleri sıralanıyor. Fishing boats lined side by side at the Kale Burcu Harbor in Gallipoli.

XV. yüzyılda inşa edilen Kilitbahir Kalesi iç ve dış surların çevrelediği geniş bir avlu içindeki yedi katlı ana kuleden oluşuyor. Built in the 15th century, the Kilitbahir Castle is comprised of the seven-story main tower enclosed in the large courtyard surrounded by inner and outer walls.

Anzak Koyu, Çanakkale Kara Savaşı’nda buraya çıkarma yapan Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinin anısını yaşatıyor. The Anzak Cove keeps alive the memory of the Australian and New Zealander soldiers who landed here during the Çanakkale Land Battle.

Zafer Anıtı, 40 metreyi aşan yüksekliğiyle Gelibolu Yarımadası’nın pek çok yerinden görülebiliyor. With its height of more than 40 meters, the Çanakkale Martyr’s Memorial can be seen from many locations on the Gallipoli Peninsula.

57'nci Piyade Alayı Şehitliği’nin bulunduğu Kabatepe-Conkbayırı arası, savaş yıllarında “Satranç Tahtası” olarak anılmış. The area between Kabatepe and Conkbayırı, where the 57th Infantry Regiment Cemetery is located at, is referred to as “Chess Board”.

1988 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne dâhil edilen Troya antik kentine ait eserlerin sergilendiği Troya Müzesi’nin bahçesindeki sütunlu yol. The colonnade in the garden of the Troy Museum where the findings unearthed in the ancient city of Troy, which was admitted to the UNESCO World Heritage List in 1988, are on exhibit.