ERMENİSTAN’I ZOR GÜNLER BEKLİYOR

DAĞLIK KARABAĞ KRİZİ, İKİ ÜLKENİN EKONOMİSİNİ OLUMSUZ ETKİLİYOR

Azerbaycan, zengin doğal gaz ve petrol kaynaklarına sahip. Bu nedenle askeri alanda başta İsrail, Türkiye ve Ukrayna olmak üzere başka ülkelerle yaptığı anlaşmalarla hem çeşitlilik sağladı hem de gücünü artırdı.

Azerbaycan, zengin doğal gaz ve petrol kaynaklarına sahip. Bu nedenle skeri alanda başta İsrail, Türkiye ve Ukrayna olmak üzere başka ülkelerle yaptığı anlaşmalarla hem çeşitlilik sağladı hem de gücünü artırdı.

Ermenistan ise fosil yakıt rezervleri olmayan bir kara ülkesi. Ülke ekonomisi, Türkiye ile Azerbaycan’ın uyguladığı ticaret ambargosu nedeniyle ciddi şekilde zarar görmüş durumda.

Ermenistan, Azerbaycan’a ait Karabağ’ı 31 Ağustos 1993’te işgal etmiş ve çatışmalarda 330’e yakın Azerbaycanlı şehit olmuştu. İki ülke arasındaki gerginlik çözüm beklerken, Ermenistan 27 Eylül 2020’de ikinci defa saldırınca Azerbaycan’ın bu seferki cevabı çok sert oldu.

Aradan geçen yıllarda ekonomisini ve askeri gücünü artıran Azerbaycan, işgal altındaki köylerini teker teker geri aldı. Uluslararası kamuoyu, Ermenistan’ın işgal ettiği topraklardan çekilmesini bekliyor, ancak savaş kesintili de olsa devam ediyor.

Şiddetli çatışmalar, bıçak sırtında olan iki ülke ekonomisini daha da zorlayacak. Her iki ülke de son zamanlarda hızlı bir silahlanma sürecine girmişti. 2009-19 yılları arasında Azerbaycan, yaklaşık 20 milyar dolarlık askeri harcama yaparken, Ermenistan’ın silahlanmaya ödediği miktar ise 5 milyar dolar oldu.

Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ’da şiddetli çatışmalar uzun bir aradan sonra yeniden başladı. Bu gerginlik dünya pazarlarına petrol ve gaz sağlayan boru hatları için önemli bir koridor olan bölgenin istikrarı konusundaki endişeleri artırdı.

İki ülke arasındaki silahlı çatışmalar 27 Eylül’de başladı. Bu, 1990’ların başından bu yana iki ülke arasında yaşanan ilk sıcak çatışma oldu. Çatışmalar devam ederken, Ermenistan’ın yerleşim bölgelerine top atışları sonucu

Azeri sivillerin hayatını kaybetmesi, uluslararası camiada tepkilere neden olurken, 4 Ekim’de Azerbaycan’ın en büyük ikinci kenti Gence’ye Ermenistan tarafından düzenlenen bombalı saldırıda 22 sivil hayatını kaybetti. 10 Ekim’de ateşkes yürürlüğe girdi ancak ilerleyen günlerde çatışmalar devam etti.

17 Ekim’de Ermenistan, Azerbaycan’ın ikinci en büyük kenti Gence’ye bir kez daha roketli saldırı düzenlendi, ikisi çocuk en az 13 kişi hayatını kaybetti, 40 kişi de yaralandı. Ermenistan’ın sivil yerleşim bölgelerine saldırı düzenlemesi başta Türkiye olmak üzere uluslararası camiadan sert tepki aldı, sivil tesislere yönelik saldırıların derhal durdurulması çağrısı yapıldı. 18 Ekim’de bir kez daha geçici insani ateşkes yürürlüğe girdi.

AZERBAYCAN ORDUSU KARABAĞ’DAKİ STATÜKOYU DEĞİŞTİRDİ

Çatışmalar nedeniyle iki taraf da birbirini suçlarken, Türkiye Azerbaycan’a destek veriyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Bölgede Dağlık Karabağ’ın işgaliyle başlayan krize artık bir son verilmelidir. İşgale uğrayan topraklar Azerbaycan toprakları. ‹Artık hesap vakti geldi’ diyen Azerbaycan kendi göbeğini kendisi kesmek zorunda kalmıştır” dedi.

Azerbaycan ordusu Dağlık Karabağ’daki bazı bölgeleri kontrol altına aldı. Askeri uzmanlar, Azerbaycan’ın askeri başarılarıyla Karabağ’daki statükoyu değiştirdiğini ifade ediyor.

Aslında çatışmaların bir başka nedeni de, “hem Ermenistan

Başbakanı Nikol Paşinyan’ın, hem de Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in siyasi güç ve otoritelerini sağlamlaştırma sürecinde olmaları” şeklinde yorumlanıyor. Gazeteci Könül Halilova ise, bölgedeki uzmanların,

Azerbaycan’ın ekonomisi Ermenistan’dan daha iyi durumda. Azerbaycan’ın 2019 yılındaki milli geliri 48 milyar dolar, Ermenistan’ın 13.7 milyar dolar. Azerbaycan’da kişi başına gelir 4.721, Ermenistan’da ise 4.212 dolar. Ermenistan’da yüzde 18 işsizliğe karşın Azerbaycan’da bu oran yüzde 5. Azerbaycan’ın aksine Ermenistan’ın borçlarının milli gelire oranı yüksek ve ödemeler, cari işlemler açığı veriyor.

hem Ermenistan, hem de Azerbaycan liderlerinin koronavirüs salgını sürecini iyi yönetemediklerini, işsizliğin arttığını ve bu nedenle liderlerin halkın ilgisini başka yöne çekmek için böyle bir çatışmaya girmiş olabilecekleri yorumunu yaptıklarına dikkat çekiyor.

AZERBAYCAN 20, ERMENİSTAN 4 MİLYAR $ ASKERİ HARCAMA YAPTI

Aslında her iki ülke de, 1990’lardaki çatışmaların ardından son zamanlarda hızlı bir silahlanma sürecine girmişti. İsveç merkezli bağımsız kuruluş Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) tarafından açıklanan veriler, 2009-19 yılları arasında Azerbaycan’ın askeri harcamalarının Ermenistan’ın yaklaşık 4 katı olduğunu gösteriyor. Bu dönemde Azerbaycan, yaklaşık 20 milyar dolarlık askeri harcama yaparken, Ermenistan’ın silahlanmaya ödediği miktar ise 5 milyar dolar oldu.

Azerbaycan’ın harcamalarının özellikle 2010 yılından itibaren hızlı bir şekilde arttığı görülüyor. Ermenistan ise son iki yılda önemli bir artış kaydetse de Azerbaycan’a kıyasla çok daha düşük düzeylerde.

ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatı (CIA) tarafından yayımlanan World Factbook’a göre, 2019 yılında askeri harcamaların gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı Azerbaycan’da yüzde 4; Ermenistan’da ise yüzde 4.9 oldu. Bunda Ermeni ekonomisinin Azerbaycan’a kıyasla çok daha küçük olması rol oynuyor.

AZERBAYCAN DOĞAL KAYNAKLARININ AVANTAJINI KULLANIYOR

Ermenistan’ın askeri harcama konusunda Azerbaycan’ın düzeyini yakalayamamasının nedeni; petrol zengini bir ülke olmaması şeklinde açıklanabilir. Ermenistan, fosil yakıt rezervleri olmayan bir kara ülkesi ve ekonomisi de Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle 30 yıla yakın bir zamandır Türkiye ile Azerbaycan’ın uyguladığı ticaret ambargosundan ciddi şekilde zarar görmüş durumda.

Azerbaycan ise, son yıllarda petrol ve doğalgaz kaynaklarına sahip olmasının ve bunları dünya pazarlarına ulaştırabilmesinin de sağladığı avantajla, askeri alanda başta İsrail, Türkiye ve Ukrayna olmak üzere başka ülkelerle yaptığı anlaşmalarla hem çeşitlilik sağladı hem de yeteneklerini artırdı. Azerbaycan yaptığı bu askeri anlaşmaların finansmanının bir bölümünü ilgili ülkelere doğalgaz ve petrol satarak karşılıyor.

Yazının bundan sonraki bölümünde Azerbaycan ve Ermenistan ekonomilerini ele alalım. İki devletin ekonomik durumları nasıl? Milli gelir, enflasyon ve işsizlik hangi seviyede seyrediyor? Hangi ülke daha iyi konumda? Bu sorunun cevabı net bir şekilde Azerbaycan...

Azerbaycan ekonomisi Ermenistan’dan daha iyi durumda. Dünya Bankası’nın verilerine göre, Azerbaycan’ın 2019 yılındaki gayri safi milli hasılası 48 milyar dolar olurken, Ermenistan’da ise bu rakam 13.7 milyar dolar. Bu iki ülke arasında kişi başına düşen milli gelirin daha fazla olduğu devlet ise yine Azerbaycan oldu. Dünya

Bankası verilerine göre 2019 yılında Azerbaycan’da kişi başına düşen milli gelir 4.721 dolar olurken, Ermenistan’da ise bu rakam 4.212 dolar oldu.