ÇİN, ALACAKTA DA DÜNYANIN EN BÜYÜĞÜ

Dünyanın Çin’e toplamda 1.6 trilyon dolar borcu var. Çin, şimdiye kadar dünyada 152 ülkeye 5 bin adet kredi açan büyük bir sermaye ihracatçısı haline geldi. Buna diğer ülkelere yaptığı portföy yatırımları da eklendiğinde, Çin’in alacaklı olduğu tutar 5 trilyon doları buluyor.

ABD ile birlikte dünyanın en büyük iki ekonomisinden biri olan Çin’in küresel ekonomi ve ticaretteki güçlü konumu ile karşılaştırıldığında, küresel finanstaki rolü göz ardı ediliyor. Çünkü Çin, şimdiye dek dünyada 152 ülkeye 5 bin adet kredi açan büyük bir sermaye ihracatçısı... Çin’in diğer ülkelere verdiği doğrudan ve ticari krediler 1.6 trilyon dolara, buna portföy yatırımları da eklendiği toplam rakam beş trilyon dolara ulaşıyor.

Haziran ayında koronavirüs salgını sonrası olağanüstü toplanan Çin-Afrika Zirvesi”nde konuşan Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, ülkesinin Afrika ülkelerinin 2020 yılı sonuna kadar ödemesi gereken faizsiz kredi borçlarını iptal edeceğini açıkladı. Çin liderinin bu açıklaması, ülkelerin Çin’e olan borçlarını gündeme getirdi,

Harvard Üniversitesi’nden borç konusunda uzman Carmen M. Reinhart ile Kiel Dünya Ekonomisi Enstitüsü’ndün

Sebastian Horn, ve Christoph Trebesch’in birlikte hazırladığı “Çin’in Denizaşırı Alacakları” başlıklı araştırmaya göre, ödemeler dengesi gibi resmi istatistiklere bakılacak olursa, Çin’in diğer ülkelere verdiği doğrudan ve ticari krediler 1998’de neredeyse sıfır iken, 2018’de 1,6 trilyon dolara veya GSYİH’sının yaklaşık yüzde 2’sine yükseldi. Bu krediler çoğunlukla düşük ve orta gelirli ülkelere verildi.

PORTFÖY YATIRIMLARIYLA BİRLİKTE 5 TRİLYON DOLAR

Bu toplama Çin’in diğer ülkelere yaptığı portföy yatırımları eklendiğinde, Çin’in alacaklı olduğu tutar 5 trilyon doları bulurken, oran olarak dünya GSYİH’sının yüzde 6’sına ulaşıyor. Yabancı hisse ve doğrudan yatırımlarla birlikte bu oran yüzde 8’e çıkıyor.

Çin kredilerin yüzde 50’sini gelişmekte olan ülkelere verdi ve bazıları Uluslararası Para Fonu (IMF) veya

Dünya Bankası’na da bildirilmiyor. Çin’in verdiği “gizli borçlar” alıcı ülkelerde borç sürdürülebilirliği ve ekonominin makro dengeleri açısından sorunlara neden oluyor.

Diğer büyük ekonomilerin aksine, Çin’in neredeyse tüm dış borç verme ve portföy yatırımlarını resmi kanallardan, yani Çin hükümeti tarafından yapıyor.

Kredileri devlete ait şirketler veya devlet kontrolündeki merkez bankası veriyor.

“GİZLİ KREDİLER” 200 MİLYAR DOLAR

Çin, kimi resmi uluslararası krediler hakkında bildirim yapmıyor ve Çin’in denizaşırı borç stokları ve akışları hakkında kapsamlı, standartlaştırılmış veri bulunmuyor. Çin’in Dünya Bankası ve IMF gibi uluslararası kurumlara bildirmediği “gizli kredilerin” 2016 itibariyle 200 milyar ABD Dolarının üzerinde olduğu belirtiliyor.

GELİŞMEKTE OLAN ASYA VE AFRİKA ÜLKELERİNİN ÇİN’E YÜKLÜ MİKTAR BORCU VAR

Johns Hopkins Üniversitesi’nin ÇinAfrika Araştırma İnisiyatifinin verilerine göre ise, Çin hükümeti ve bankaları, Afrika ülkelerine 2000-2017 yıllarında yaklaşık 143 milyar dolar kredi verdi. Afrika ülkeleri zor durumda olan ekonomilerinin düzelmesi için G-20 ülkelerine “borçlarının silinmesi ya da ertelenmesi” çağrısında bulunmuştu.

Cibuti, Tonga, Maldivler, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kırgızistan, Kamboçya, Nijer, Laos, Zambia, Samoa, Manuatu ve Moğolistan gibi ülkeler

Çin’e gayri safi milli hasılalarının yüzde 20’sinden fazla kredi borçları bulunuyor.

1950-1960’lı yıllarda Pekin hükümeti sadece Komünist ülkelere kredi veriyordu. Ancak 2020’ye gelindiğinde kredi verilen ülkelerin tüm dünyaya ve özellikle Afrika ülkelerine yoğunlaştığı

görülüyor.

Çin’in verdiği kredilerin yüzde 50’si gelişmekte olan ülkelere giderken, bu ülkeler 2005 yılında gayri safi milli hasılasının yüzde 1’i kadar kredi alırken, 2017 bu oranın yüzde 15’lere çıktığı görülüyor.

PEKİN HÜKÜMETİ 1949’DAN BU YANA DÜNYAYA KREDİ VERİYOR

1949’da kurulan modern Çin Halk Cumhuriyeti bu tarihten 2017 yılına kadar dünya ülkelerine yaklaşık 2000 defa kredi verdi ve 3000’den fazla da hibe desteğinde bulundu. Çinli kuruluşların verdiği kredilerin çoğu finans yardımı, yatırım, altyapı, enerji ve madencilik alanlarında kullanıldı.

Çinli kuruluşların verdiği kredi şekli ABD ve Avrupa ülkelerinin aksine genelde özel sektör merkezli. Bu sebeple Çinli firmalar kredi verirken faiz oranlarını yüksek tutuyor ve özel sektöre yakın rakamlarla çalışıyor. Dünya

Bankası ya da IMF gibi uluslararası resmi kuruluşların kredi faiz oranları Çinli firmalara göre çok daha düşük.

Bunun yanında Çin kredi verirken, kurumların ya da devletlerin gelir kaynaklarını gözeterek geri ödemeleri gelir miktarına göre garanti altına alıyor. Çinli şirketler yabancı kurum ve hükümetlerin ürün ihracatı oranlarına dikkat ediyor.