HAMAS ve Mısır ilişkisi nereye?

ABd’nin 3 Ocak Cuma günü İran’ın Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymanî’yi ve Şiî milis grubu Haşdi Şabi’nin Başkan Yardımcısı Iraklı Abu Mehdi El-muhandis’i drone saldırısı ile öldürmesinin arttıçı sarsıntıları devam ediyor.

Hamas’ın Siyasî Büro Başkanı İsmail Haniye’nin geçen ay Süleymanî’nin cenaze törenine katılmak için Tahran’a yaptığı ziyaret, HAMAS ve Mısır’ın kötüye giden ilişkisini bir kez daha gündeme getirdi. Hatta uluslar arası basında Haniye’nin, Kahire tarafından kolaylaştırılan yurtdışı ziyaretlerinde, İran’a gitmeyeceği hakkında taahhütte bulunduğu kaydedildi. Diğer taraftan Haniye cephesinden, Süleymanî’nin öldürülmesi ve cenazeye katılmanın “âcil durum” olarak nitelendiği ileri sürülüyor. Bununla birlikte Suriye iç savaşındaki farklı tutumlarından dolayı HAMAS ve İran’ın ilişkilerinde soğuk bir durum söz konusuydu. Bu anlamda Haniye’nin cenaze dolayısıyla İran’a gitmesi, iki aktör arasındaki ilişkilerin canlandırılması için fırsat olarak da görülmüştü.

Ancak Kahire’nin ve bazı Filistin siyasî unsurlarının, Haniye’nin cenazeye katılmasını abarttığı ve Süleymanî’nin “Kudüs Şehidi” olarak tanımlanması ile İran’ın Filistin konusunda bir adım ileri çıktığı belirtiliyor. Haniye’nin Tahran ziyareti ile Mısır’ın HAMAS’LA ilişkilerinin olumsuzluğuna işaret ediyor.

Hamas’ın yönetimindeki Gazze’de ateşkes uygulama sürecinde rol oynayan Mısır, Gazze’ye evsel gaz tedarikini durdurdu. Böylece Mısır’ın, HAMAS heyetinin Tahran ziyaretinden duyduğu rahatsızlık iyice gün yüzüne çıktı. Buna Mısır’ın, Gazze ve Filistin üzerindeki gücünü teyit etmek niyetinde olduğu da eklenebilir.

HAMAS Başkan Yardımcısı Khalil El-hayya açıklamasında“mısır’ın İran gezimize tavır aldığını kabul ediyoruz. Konu hakkında Mısır makamları ile de istişarelerde bulunduk. Ancak bu hususta Mısır’a katılmıyoruz. Çünkü bütün ülkelerle ilişkilerimizi yeniden kurmak için siyaset bunu gerektiriyor. Bir de Filistin ulusal sorunlarının yönetiminde Mısır’a alternatif kabul etmiyoruz” beyanatında bulundu. El-hayya’nın ifadelerinden anlaşıldığına göre, Mısır’la bazı noktalarda uyumlu, fakat bazı noktalarda da tam uyum sağlayamadıkları anlaşılıyor.

Haniye’nin Tahran ziyareti, İran’ın Filistin sorununda daha etkili rol oynamasına yol açacağı, böylelikle Kahire’nin stratejisinin olumsuz etkileneceği ve yine Kahire’nin Gazze’de İsrail ile uzun süreli bir ateşkes arayışını engelleyeceği konusu da ihtimaller arasında.

Mısır’ın, HAMAS’LA ilgili politikasının çok incelikli iş olduğu muhtemeldir. Çünkü Mısır, Haniye’nin 2020 yılı sonunda gerçekleştirilecek seçimlerde HAMAS’ıN başında kalmasını ve onun Gazze’yi kontrol altında tutmasını tercih edeceği düşünülüyor. Haniye’nin alternatifi ise, Katar ve Türkiye’nin desteklediği iddia edilen HAMAS’ıN eski Siyasî Büro Başkanı Halit Meşal’dir. Meşal’in HAMAS’ıN başına gelmesi de, Mısır için çok daha kötü bir ihtimal.

HAMAS’ıN Yurtdışı Medya Başkanı Raafat Morra, Mısır ile gergin ilişkilere girmemeyi tercih ediyor. Ancak Morra, Mısır’a “Haniye’nin İran ziyaretinden rahatsız olmanın bir gerekçesi yok, HAMAS’ıN duruşu biliniyor” şeklinde yumuşak eleştiri yöneltti. Morra ayrıca “Her hangi bir ülkeye yaptığımız ziyaret, başka bir ülkeye yönelik değildir” diyerek, Mısır’ı karşılarına almak istemedikleri anlaşılıyor. Fakat buna karşılık Mısır’ın da, HAMAS’ıN kontrolünden çıkmamasında ısrarcı olduğu görülüyor.

Sonuçta Mısır’ın, Tahran ziyaretini görmezden gelmeyerek Haniye’ye bir ders vermeye çalıştığı kuvvetle muhtemeldir.