Vesvesenin imanımıza zararı yoktur (1)

Nihat Paran isimli okuyucumuz, 10.2.2020 18:47:12 tarihli bu köşe yazısının altına şu suali sormuştu:

“Bazen istemeyerek de olsa herhangi bir konuda kötü zanlar, düşünceler içine giriyorum. Ama eyleme dönüştürmüyorum. Ahirette bu kötü zandan sorumlu muyum?”

“Kötü zan” dediğiniz, aslında kötü düşünceler, hayaller, vesveselerdir. Dünkü yazımızda ifade ettiğimiz gibi, psikosomatik ve nevrotik hastalıklara kadar sürükleyen vesvese azabından da kurtulmanın yolu, Yirmi Birinci Söz’ün İkinci Makamı’nı anlayarak ve kabul ederek okumaktır. Okumak yetmez, anlamak, özümsemek, benimsemektir. Bunun için de birlikte müzakere ve mütalâa etmektir.

Kastamonu Lâhikası’ndaki, yediden yetmişe, ilkokul talebesinden en yük âlimine kadar herkesin anlayacağı ve ikna olacağı şekilde vesvese hakkında verilen muhteşem örnek şöyle:

“Ehemmiyetsiz ve zararsız olan vehmî ve asabî hastalığına ehemmiyet verme. Şifaya duâ edilmekle beraber, zararsız, hatarsızdır. Çünkü, eğer hatarat, seyyie ise, nasıl ki aynada temessül eden pislik, pis değil ve aynadaki yılan sureti ısırmaz ve ateşin timsali yakmaz. Öyle de, kalbin ve hayalin aynalarında rızasız, ihtiyarsız gelen pis ve çirkin ve küfrî hatıralar zarar vermezler. Çünkü ilm-i usûlde tasavvur-u küfür, küfür değil ve tahayyül-ü şetm, şetm olmaz. Hasene ise nuranî olduğundan, tasavvur ve tahayyülü dahi hasenedir. Çünkü aynada nuranînin timsali ziya verir, hâsiyeti var; kesifin misali ölüdür, hayatsızdır, tesiri yoktur. Eğer sair teellümât-ı ruhaniye ise, sabra, mücahedeye alıştırmak için Rabbanî bir kamçıdır. Çünkü, emn ve ye’sin vartasına düşmemek hikmetiyle, havf ve reca muvazenesinde sabır ve şükürde bulunmak için kabz-bast hâletleri celâl ve cemâl tecellîsinden intibah ehline gelmesi, ehl-i hakikatçe medâr-ı terakki bir düstur-u meşhurdur.”

1