Krizde fedakârlığı hükümet yapmalı!

T

ÜİK Mayıs ayı enlasyon verilerini açıkladı. Açıklanan verilere göre 12 aylık ortalamalara göre enlasyon oranı yüzde 12,10 olurken, geçen yılın Mayıs ayına göre ise yüzde 11,39 olmuş. Yıllık ölçekte en fazla artış yüzde 21,41 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda olurken en az artış ise yüzde 2,98 ile haberleşme hizmetleri grubunda olmuş. Aylık bazda ise en yüksek artış giyim ve ayakkabı grubunda olmuş. Eylül ayında tek rakama indiği için övünülen enlasyon hemen ardından Ekim ayında çift haneye çıkmıştı. Doların yükselmesi ve piyasa durgunluğunun da etkisi ile yükselen enlasyon ilerleyen aylarda küresel ekonominin düşeceği kriz yüzünden yükselmeye devam edecek gibi. Hükümetin enlasyon konusunda alacağı tedbirlerin milleti rahatlatacak bir tarafının olmaması da riski daha fazla arttırıyor.

krediyi al, ama kâr etme…

Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak müjdeyi(!) verdi. Kamu bankaları üreticiyi ve hane halkını rahatlatacak 4 ayrı finansman paketi açıkladı. Bu doğrultuda kamu bankaları Sosyal Hayatı Destek, Tatil Destek, Taşıt Kredisi ve Konut Kredisi gruplarında ilgili yerli firmalara kredi verecek. Fakat krediyi almanın ve finansmandan yararlanmanın şartı “fiyat artışı yapmamak.” Yani hizmet sağlayan yerli firma bankalardan geri ödemek zorunda olduğu krediyi borç olarak alacak, fakat bu borcu maliyetine ve dolayısıyla fiyatlarına yansıtamayacak. Fiyat artışı yapan firmalar finansman desteğinden mahrum bırakılacak.

Zaten koronavirüs sebebiyle işleri durmuş ve kâr edememiş olan firmalar finansal desteğe oldukça muhtaç. Özellikle turizm sektörünün neredeyse durduğu düşünülürse “Tatil Destek Paketi” turizm firmalarının tam da ihtiyacı olan şey. Fakat aylardır kâr edemeyen ve sadece maliyet hesabı yapıp borçlarını ödemeye çalışan firmaların fiyat artışı yapmasını ve kâr etmesini engellemek pek de mantıklı değil. Hükümet resmen firmalara “şu krediyi al işyerini çalıştır, ama borçlarını ödeme, kâr etme” diyor. Fiyat arttıramadığı için kâr edemeyen firmaların aldıkları krediyi nasıl ödeyeceği ise merak konusu. Bu durumda firmalar krediyi almak yerine fiyat artışı ile kâr etmeyi tercih edecektir. Bu da enlasyonu daha fazla yükseltecektir. Belki de piyasanın tamamen durmasına sebep olacaktır.

Üreticiyi böyle iki arada bir derede bırakmaktansa bazı vergilerden muaf tutarak bazı borçlarını affetmek ve maliyetlerini düşürüp fiyatların artmasını engellemek daha mantıklı olmaz mıydı? Eğer ekonomik krizde biri fedakârlık yapacaksa bu vatandaş ya da üretici firmalar olmamalı. Kriz zamanı fedakârlığı hükümet yapmalı ki millet rahat yaşasın.

üreticinin elindeki Tek Çare…

Üretici enlasyonun baktığımızda ise karşımıza daha farklı bir tablo çıkıyor. Açıklanan verilere göre üretici enlasyonu geçen yılın Mayıs ayına göre yüzde 5,53 artarken, 12 aylık ortalamaya göre ise yüzde 9,14 oranında artmış. Tabiî bu rakamın düşük çıkmasının sebebi büyük oranda baz etkisi. Çünkü geçen sene aynı ay üretici enlasyonunun oldukça yüksek bir oranda yüzde 28,71 çıktığı aydı. Önümüzdeki aylarda ise baz etkisinin ters yönde işleyeceğini ve üretici enlasyonunun artacağını söyleyebiliriz. Üreticiler de elbette bu artışı tüketici fiyatlarına yansıtacaktır. Tabiî eli sopalı ekonomik tedbirlerden fırsat bulabilirlerse.

Öteki türlü üreticinin elinde tek çare kalıyor; “kepenkleri indirip dükkânı kapatmak.”