SIRBİSTAN-KOSOVA ANLAŞMASI
Sırbistan ve Kosova arasında 4 Eylül 2020 Cuma günü, ABD’DE “Ekonomik Anlaşma” yapıldı. Anlaşma, ABD Başkanı Donald Trump’ın aracılığıyla başlatılan görüşmeler sonucunda, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksander Vucic ve Kosova Başbakanı Avdullah Hoti tarafından imzalandı.
Eski Yugoslavya’yı oluşturan her iki ülke arasında, tarihi sürece dayalı muhtelif sorunlar mevcuttur. Anlaşma ile iki ülke arasında karayolu ve demiryolu kurulması kararı alınırken, siyasî meselelerin normalleşmesi için birbirlerinin aleyhine propaganda yapmaları 1 yıl süreyle durduruldu. Anlaşma hakkında, Vucic “ileriye doğru büyük bir adım” açıklamasını yaptı. Hoti de “Anlaşma’nın iki ülke arasında karşılıklı tanımaya yol açması gerektiğini” belirtti.
Diğer taraftan Trump ise “Sırbistan’ın, İsrail’deki Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşımayı taahhüt ettiğini; Kosova’nın da İsrail ile ilişkilerini normalleştirme ve diplomatik ilişki kurmayı kabul ettiğini” bildirdi.
1989’da eski Sırp lider Slobodan Milose- vic’in, Yugoslavya’yı Sırp egemenliği altına almak istemesiyle birlikte bölgede, 1990’larda savaş ve etnik temizlik gerçekleştirildi. Sırbistan ve Kosova arasındaki kötü ilişkiler, Yugoslav iç savaşına kadar gitmektedir. Bununla birlikte Kosova’nın 2008’de ilân ettiği bağımsızlığını, Sırbistan meşrû olarak tanımamaktadır. Diğer taraftan AB de, 2011’den beri iki ülke arasındaki ilişkileri normalleştirmeye çalışıyor. Birde AB, 19 Nisan 2013 tarihli Brüksel Anlaşması ile iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesini düzenleyen bir ilkeler Anlaşması’nı yayınladı. Bu ilkelerden biri Kuzey Kosova’daki Sırp azınlığın entegrasyonu. Ancak Brüksel Anlaşması’yla herhangi bir gelişme kaydedilmediği de ortada.
Sırbistan ve Kosova arasındaki görüşmeler 2015’te çıkmaza girmişti. Fransa ve Almanya’nın 29 Nisan 2019’da taralar arasında çözüm bulma çalışmaları, Kosova’nın gümrük tarifelerini kaldırmayı reddetmesi üzerine başarısızlıkla sonuçlandığı belirtiliyor.
ABD himayesinde imzalanan Ekonomik Anlaşma’nın, Ab’nin
Brüksel Anlaşması’nın başarısızlığından dolayı imzalandığı da değerlendiriliyor. Böylece Abd’nin, Ab’nin değilse de, Avrupa topraklarının içişleri müdahalesine yorumlanıyor.
Hatırlanacağı üzere 13 Ağustos’ta İsrail ve BAE (Birleşik Arap Emirlikleri) arasında, ilişkilerin normalleşmesi için İbrahim Anlaşması imzalanmıştı. Sırbistan ve Kosova Anlaşması’nın da bu yönde bir girişim olduğuna ihtimal veriliyor.
Trump’ın, Kosova nüfusunun yüzde 95’inin Müslüman olmasını göz önünde bulundurduğu muhtemeldir. Yine Trump’ın, Müslüman çoğunluğa sahip ülkelerin, İsrail’in meşrûiyetinin tanınmasına yönelik adımlardan biri olduğu ihtimal dahilindedir. Aslında İsrail’le“normalleşme veya meşrûiyetini tanıma” süreci, Trump’dan önceye dayanıyor. Bu süreç 17 Eylül 1978 Mısır, 25 Temmuz 1994 Ürdün, 13 Ağustos 2020 BAE ve 4 Eylül 2020 Kosova şeklinde sıralanıyor.
Sırbistan’ın Büyükelçiliğini, Kudüs’e taşıma hamlesi, Trump’ın 3 yıl önce ABD Büyükelçiliğini tartışmalı olarak Kudüs’e taşıma kararının ardından, diğer ülkelerin de Kudüs’ün İsrail’in başşehri olarak kabul edilmesinde başarılı olduğu ihtimaller arasında.
Aynı zamanda Sırbistan-kosova Anlaşması ile Abd’nin, dünyaya halen barışında sağlanmasında rol oynayabildiğini göstermeye çalıştığı muhtemeldir. Ancak Anlaşma’nın imzalanması, taralar arasında ilişkilerin hemen normalleşmesi anlamına gelmiyor. Elbette bunun uzun bir dönemi kapsaması düşünülüyor. Birde iki ülkenin siyasî iradesine bağlı.
Sırbistan-kosova Anlaşması’nın, İsrail-bae Anlaşması kadar ses getirmediği basına yansıyor. Ancak her iki Anlaşma’nın da Trump’ın 3 Kasım 2020 seçimlerine yönelik diplomatik bir hareketi olarak görülüyor.
Öneml : Gazetemiz Yazı İşleri Müdürü ve Karikatüristi İbrahim Özdabak Ağabeyin, muhtereme annesi Nadide Özdabak’ın vefatını teessürle öğrendim. Merhumeye Cenab-ı Allah’tan rahmet, İbrahim Özdabak Ağabey ve ailesine sabırlar diliyorum.