CUMHUR ve CUMHURİYETİ
Son zamanlarda herkes bir cumhuriyetçilik yarışına girişti. Ama nedense bu yarış bu kere Kemalizm yarışı ile birlikte yürüyor. Yarışanların ne cumhuriyeti aynı ya da benzer, ne de Kemalleri ve Kemalizmleri!
Maalesef, herkes kendi var ettiği kulvarda kendi çizdiği bitiş çizgisini göğüsleyerek mutlu oluyor.
Bununla kalsalar fazla mesele yok. Ama yan kulvardan gideni “cumhuriyet düşmanı” ve hatta “şeytan”saymaya kadar varan bir ifrat ile gidiliyor. Bu yol yol değil. Bu dil dil değil.
Bu gerçek bir cumhuriyet de değil. Bu “dilde cumhuriyet”, siyaseti ya da dünya görüşü kendinden başka olanları dövmek için bir sopa.
Bilinenleri tekrar edelim:
Cumhuriyet, bir yönetim biçimi olarak, padişahî ya da pederşahî sistemlerin yani saltanatın ve monarşi ve oligarşinin zıddıdır.
Cumhurun bir ferdinin devletin bir numarası olmasının kapısını açabilmektir.
Devletin “bir numara”sının “şereli görev”i bittiğinde yeniden cumhurun sıradan bir ferdi olmasını sağlayabilmektir.
Dağdaki çobanın veya çocuğunun, amelenin kardeşinin… yarışa girip, kabiliyetiyle ve nasibiyle öne geçip başbakan veya cumhurbaşkanı olabilmesidir.
Buna bağlı olarak, devlet işlerine seçilmekte, seçkin bir ya da bir kaç grubun ya da ailenin imtiyazlı olmasının önüne geçebilmektir.
Ama cumhuriyet, bilhassa Türkiye gibi, kavramlarını yerleştirememiş ülkelerde her kesim için farklı anlamlara gelir. Zıt kesimler için de maalesef zıt anlamlara gelir!
Bir anlam çalışması yapalım:
Cumhuriyeti oluşturan cumhur yani halk yani millet olma yolundaki kitleler için cumhuriyet ne manaya gelir?
- Sürü psikolojisinden çıkabilmek ve varlığının farkında olabilmek.
- Birey olduğunun farkında olarak ve oldurarak şahsen kendini gerçekleştirebilmek ve geliştirebilmek.
- Sınırlarının farkında olmak ve ihlâl etmemeye gayret edebilmek.
- Haklarının farkında olarak hak arama gayreti içine girebilmek.
- Bencillikten kurtulup başkaları için de düşünebilmek ve başkaları için de yaşayabilmek.
- Ortak hedef ve gayeler için farklı plan ve programlar yapabilmek.
- Devlet nezdinde “şehir elitleri (eşraf )” ile aynı haklara sahip olabilmek.
- Toplum nazarında farklılıkları sebebiyle kınanmamayı garanti edebilmek.
Bu cumhuriyetse ve cumhuriyet buysa yaşasın cumhuriyet.