આત્યંતિક કલ્યાણનષે પયારષે િષેની કેવી સ્થિતિ થિયા્ છે?

એક

સમયે ત્રીજી મહારાજ સુરત પધાયાયા. સુરતમાં ભાલચન્દ્ર નામના ભક્ત બહુ જ પ્ેમરી હતરી. એ ગૃહસ્ાશ્રમમાં હતા. વયાવહારરક કાયયા બધું જ કરતા હતા, પણ ભગવાનનરી મૂરતયાનું ધયાન, ભજન અખંડ કરતા. એમને આતમા અને પરમાતમાનું જ્ાન દૃઢ ્ઇ ગયું હતું. પોતે તો જાણતા જ હતા, પણ બરીજા ભક્તોનરી જાણ માટે મહારાજને પ્શ્ન પૂછયો કે, હે મહારાજ! આતયંરતક કલયાણને પામે તેનરી કેવરી સસ્રત ્ાય છે? એના ઉત્તરમાં મહારાજે કહ્ં કે, સ્ાવર જંગમ દરેકમાં મહારાજનરી મૂરતયા જ દેખે ને તયારે જ પૃથવરી, જળ, તેજ, વાયુ, આકાશ એ કાંઇ રહે નહીં. એક ભગવાનનું અક્ષરધામ જ રહે. અક્ષરધામ, અક્ષરધામના મુક્તો અને મહારાજનરી મૂરતયા એ રસવાય બરીજી કાંઇ વસતુ રહેતરી ન્રી. “જયાં જુવે તયાં રામજી, બરીજું કાંઇ નવ ભાસે રે.” આવરી સસ્રત જેનરી ્ઇ જાય, તો એ જયાં જાય તયાં, એ મૂરતયા જ દેખે. પૃથવરી, જળ, તેજ, વાયુ, આકાશ, માણસ, પશુ એ દરેકને ભગવાનને આકારે જ દેખે. તયારે એ બધા ભગવાન ન્રી પણ જેનરી આવરી સસ્રત ્ઇ જાય, તે ભગવાનનરી મૂરતયા જ દેખે. તેને

તે સ્ાન ગઢમુક્તેશ્વર રદલહરી્રી લગભગ પચાસ માઇલ ને મેરઠ્રી અઠ્ાવરીસેક માઇલ દૂર છે. રેલવે ત્ા મોટર મારફત સહેલાઇ્રી જઇ શકાય છે. તરી્યાયાત્ામાં રસ ધરાવનારા લોકોમાં એનું નામ જાણરીતું છે.

પુરાણોમાં એ સુંદર શાંત સ્ાનનું માહાતમય દશાયાવતો એવો બરીજો ઉલ્ેખ પણ મળરી આવે છે. ભગવાન પરશુરામે લોકકલયાણનરી કામના્રી ઘેરાઇને એ ક્ષેત્નરી આજુબાજુનાં સ્ળોમાં તપશ્ચયાયા કરરી હતરી. મહાભારતકાળમાં એ સ્ાન એક સરસ વનસ્લરીના રૂપમાં અસસતતવ ધરાવતું હતું, જેનરી બાજુમાં પાંડવોનું રવશાળ ઉદ્ાન ‘પુષપાવતરી’ હતું. શરીખ ધમયાના મહાન સંસ્ાપક ગુરુ નાનકદેવે પણ પોતાનરી ભારતવષયાનરી યાત્ા દરરમયાન એ ક્ષેત્માં આવરીને કેટલાક સમય સુધરી વાસ કયયો હતો. મરાઠાકાળમાં તો એ ક્ષેત્ને ભારે મહતવનું માનવામાં આવતું હતું. એ હકીકતનરી પ્તરીરત કરાવતો, મરાઠાકાળમાં બનાવાયેલો રકલ્ો જીણયાશરીણયા અવસ્ામાં આજે પણ તયાં સસ્ત છે. મોગલકાળમાં જે જુદા જુદા સૂફી સંતો ્ઇ ગયા ભગવાનનરી મૂરતયા રવના બરીજું કાંઇ દેખવામાં જ ન આવે હો. તે આ વાત ભક્ત રચંતામણરીના 141માં તેમાં્રી ગજબખશ નામે

સફી સંતે એ સ્ાનને

પોતાના એકાંતવાસ

માટે પસેદ કરેલું એમ કહેવાય છે. ઉત્તર પ્દેશનરી રાજધાનરી લખનૌનો સંબંધ રદલહરી સા્ે કરાવવામાં ગઢમુક્તેશ્વરનો ફાળો ઘણો મોટો છે. પંજાબ ત્ા ઉત્તર પ્દેશના પરશ્ચમરી રજલ્ાઓનરી વચ્ેનો વયાપારરવરનમય ગઢમુકતેશ્વર પાસેના ગંગા પુલનરી મદદ્રી બહુ મોટા પ્માણમાં ્ઇ શકે છે. મરીરત્રી મુરાબાદ ને બરેલરી, બુલંદ શહેર્રી મરીરત, અને રદલહરી્રી લખનૌના સંબંધો પ્સ્ારપત કરવામાં એણે મહતવનો ભાગ ભજવયો છે.

ગઋમુક્તેશ્વરમાં ગંગાનું દૃશય કેટલું બધું રવશાળ લાગે છે! તરી્યા છે એટલે નાનાંમોટાં મંરદરો તો તયાં હોવાનાં જ, પરંતુ ગંગાનરી આજુબાજુના રવશાળ પ્દેશ પર નજર નાખો તો એવું જરૂર લાગે કે કુદરત એક ગલમય, મધુર, મનહર મંરદર બનરીને બેસરી ગઇ છે. એનરી શોભા કેટલરી અનેરરી છે! જેનરી પાસે આંખ હોય તે એનું દશયાન કરરી શકે છે. એ સ્ાનમાં પહોંચતાંવેંત સૌ્રી પહેલરી દૃસષ્ટ તો ગંગાના પરમ પરવત્ રવશાળ

પ્કરણમાં લેખેલરી છે.

ગામ પરીજના અવલબાઇ ભગવાનના એવા એકાંરતક ભક્ત હતા. તે દરરોજ ભગવાનનું ધયાન ભજન કરે હો. તે ધયાન કરતા કરતા તેને આતમા પરમાતમાનું જ્ાન દૃઢ ્ઇ ગયું અને ભગવાનનરી મૂરતયામાં તલ્રીન બનરી ગયા. તેનરી ભગવાનને આકારે વૃરત્ત ્ઇ ગઇ! તે્રી તે બાઇ શું બોલયા? કે હું સહજાનંદ છું. હું ભગવાન છું. એટલે બધા

પ્વાહ પર પડે છે. ગંગા અહીં અતયંત મોકળરી બનરીને વહેવાનું શરૂ કરે છે. ગંગાનો પુરનત પ્વાહ જયાં પણ અને જેવા પણ સવરૂપમાં વહેતો હોય ગંગાનો પુરનત પ્વાહ જયાં પણ અને જેવા પણ સવરૂપમાં વહેતો હોય તયાં અને તેવા સવરૂપમાં આનંદ આપે છે. એનરી અસર એકદમ અસાધારણ હોય છે. ગઋમુક્તેશ્વરમાં દર વરસે કારતક મરહનામાં રનયરમત મેળો ભરાય છે. લાખો યાત્રીઓ એકઠા ્ાય છે. ધમયાશાળાઓનરી સંખયાં અહીં મોટરી છે. સંતમહાતમાઓ પણ ઘણા મળરી રહે છે.

ગઢમુક્તેશ્વર્રી રબજનોર જતાં રસતામાં એક બરીજું શાંત, સુંદર અને દશયાનરીય તરી્યાસ્ાન આવ છે. એ રવદુરકુરટ કહેવાય છે. રબજનોર શહેર તયાં્રી છેક પાસે જ છે. રવદુરકુરટના સરસ ગંગાતટવતતી સ્ળમાં મહાતમા રવદુરે તપ કરેલું એવરી ક્ા છે. એ ક્ા્રી પરરરચત, શ્રદ્ધાળુ સત્રી-પુરુષો તયાં દશયાન કરવા ત્ા પ્ાતઃસમરણરીય, પ્ાજ્, ‘રવદુરનરીરત’ના રચરયતા મહાતમા રવદુરને અંજરલ આપવા એકઠાં ્ાય છે. ગંગાનો પ્વાહ તયાં ઊંડો તેમજ રવશાળ છે. બરીજે રકનારે, સામે જ, હસસતનાપુરના અવશેષો દેખાય છે. રવદુરકુરટના એ ઐરતહારસક સાંસકકૃરતક સમૃરતસ્ાનનરી મુલાકાત્રી અમને સાચોસાચ આનંદ ્યો. એ સ્ાનમાં ફરતરી વખતે ભારતનો ભવય મહાભારતકાળ યાદ આવયો.

મહાતમા રવદુરનરી સમૃરતમાં તયાં એક પથ્રનરી પ્રતમા મૂકવામાં આવરી છે. એનું ઉદઘાટન રાષ્ટ્રપરત રાજેન્દ્રબાબુએ કરેલું. સદભાગયે એ સ્ાનમાં વરસો્રી વસતા એક બંગાળરી સંત એને પુનર્જીવન આપવા ત્ા લોકોપયોગરી બનાવવા બનતા બધા જ પ્યત્ો કરરી રહ્ા છે. એમણે તયાં ધમયાશાળા બાંધરી છે. ્ોડેક દૂર ટેકરરી પર રવદ્ાલયનરી પણ સ્ાપના કરરી છે. પોતે સુરશરક્ષત હોઇ એ બધરી પ્વૃરત્તઓમાં ઘણો મહતવનો ફાળો આપરી રહ્ા છે. સંતપુરુષો, રવરક્તો ત્ા તયાગરીઓ દેશમાં મોટરી સંખયામાં છે. આવાં સ્ળોને રવકસાવવા ત્ા લોકોપયોગરી બનાવવા તેમનામાંના ્ોડાક પણ જો પલાંઠરી વાળરીને બેસરી જાય તો દેશનરી સૂરત બદલાઇ જાય ને ઘણો મોટો, મહામૂલયવાન લાભ ્ાય.

છે, પણ આપણે આવરી રરીતે ભગવાનનું ધયાન, ભજન, ક્ા, વાતાયા કરરીએ તો આતમા ને પરમાતમાનું જ્ાન દૃઢ ્ઇ જાય. તો દરેકને સતસંગ કરવાનું આ જ સાચું ફળ છે. તો આપણે એ પ્માણે સતસંગ કરવો. જેમ આમાં હરરભક્તોનરી વાત કરરી. સુરતના ભાલચંદ્ર એ ગૃહસ્ાશ્રમમાં હતા. તો પણ એકાંરતક ભક્ત હતા કે બાઇ... એ પોતે પણ બાઇ હતા તો પણ ભગવાનનું ભજન કરતા કરતા ભગવાનનરી મૂરતયામાં તલ્રીન બનરી ગયા. તો આપણે પણ બધાએ સાચે ભાવે સતસંગ કરરીને આપણરી જે કાંઇ કસર હોય એ ટાળરી, આતમા પરમાતમાનું જ્ાન દૃઢ કરરી અને દેહને અંતે ભગવાનના અક્ષરધામમાં મહારાજનરી સેવામાં રહરી જવાય, તો જ આપણો આ ફેરો સફળ ્યો કહેવાય. તો આપણે દરેકે આળસ, પ્માદ, મોહનો તયાગ કરરી અને રદન રદન પ્તયે ભગવાનનરી મૂરતયામાં હેત ્ાય એમાં તો મહારાજે એમ કહ્ં કે, દેહ છતાં જ આવું સુખ ભોગવે પણ જેહ છતાં આવરી જો ભાવના હોય તો દેહને અંતે ભગવાન જરૂર આપણને એમનરી સેવામાં રાખશે. તો આપણે દરેકે ભગવાન ભજવવામાં રવશેષ કાળજી રાખવરી.