વહેલા નિદાિ અિે યોગય ઉપચારથી સ્કિઝોફ્રેનિયા સારી રીતે મેિેજ થઇ શકિરે છે

સ્કિઝોફ્રેનિયા

િાં નિષય ઉપર ઘણી સુપરનિટ સાયકિોલોનિકિલ થ્ીલર ફિલ્ો બિી છે, િે્ કિરે િોલીિુડ િી ્શિુર ફિલ્ો “શટસ્સ આઈલેનડ” અિે એિોડ્સ નિિેતા “એ બયુટીિૂલ ્ાઈનડ” ત થ ા બોલીિુડ િી “કિાનત્સકિ કિ ો ન લં ગ કિાનત્સકિ”, “િો લમિે”, “્દિોશી” અ િે “15 પાકિ્ક એિેનયુ”. પરંતુ આ બધી ફિલ્ો ્ાં દશા્સિાતા સ્કિઝોફ્રેનિયા િા દદદીઓ ખૂબ િ એક્્ટ્ી્ કિરેસીસ છે. રીયલ લાઈિ ્ાં સ્કિઝોફ્રેનિયા થી પીડાતા દદદીઓ િી જીનદગી ખૂબ નિકિટ, િફટલ લક્ષણોથી ગૂંચિાયેલી, એકિાકિી, ઉદાસીભરી અિે અંધકિાર્ય િોય છે. તે્િા ્ુશકિરેલ જીિિ સાથે િઝૂ્તા તે્િા પફરિારિિો િી સ્થનત પણ બિુ િ દયિીય િોય છે િે્િે સ્ાિ િાં સાથ અિે સિકિાર િી ખુબ િરૂર િોય છે. ખરેખર જોિા િઈએ તો ્ોટા ભાગિી ફિલ્ો ધિારા ઉભી કિરાયેલ ખોટી અિે અિા્તનિકિ ઈ્ેિ તથા સાચી જાણકિારી િાં અભાિ િે કિારણે સા્ાનય લોકિો િાં ્ગિ ્ાં સ્કિઝોફ્રેનિયા નિષે િબરદ્ત ભ્ર્ણા િરેલાયેલી છે િેિે લીધે તેિા દદદીઓ અિે તે્િા સગાસંબંધીઓ િે સ્ાિ્ાં નતર્કિાર અિે અિગણિા િો સા્િો કિરિો પડે છે. આિે આપણે સ્િિાિો પ્રયાસ કિરીએ કિરે આ સ્કિઝોફ્રેનિયા અિે તેિી સાથે સંકિળાયેલ સ્્યાઓ િકિીકિત ્ાં શું િોય છે િેથી તે્િા પ્રતયે થતા સા્ાનિકિ અિે િૈનતકિ અનયાય થી તે્િું રક્ષણ કિરી શકિાય.

સ્કિઝોફ્રેનિયા શું છે?

સ્કિઝોફ્રેનિયા એ ્ાિનસકિ રોગિી સ્થનત છે િે સા્ાનય રીતે ટીિ-એિ (ફકિશોરાિ્થા) િા અંત્ાં અથિા પુખતાિ્થાિા પ્રારંભ્ાં દેખાય છે, િે્ાં : આ ્િોરોગ િી ્પીચ (િાણી), નિચારો, લાગણીઓ અિે જીિિિા અનય ક્ષેત્ો પર થતી અસરો થી વયનતિિી સા્ાનિકિ આંતરનરિયાઓ અિે રોનિંદી પ્રવૃનતિઓ બિુ પ્રભાનિત થાય છે.

આિા લક્ષણો સા્ાનય રીતે ફકિશોરાિ્થાિા અંત્ાં અિે 30 િા દાયકિાિી શરૂઆત્ાં ઉદ્ભિે છે. ્ત્ીઓ કિરતાં પુરુષો્ાં તેિો નિકિાસ િિેલો થાય છે.

કિરેટલાકિ ફકિ્સાઓ્ાં, વયનતિ બાળપણથી િ અસા્ાનય િત્સણૂકિ બતાિિાિું શરૂ કિરે છે , પરંતુ તે ઉં્ર િધતાં િધારે િોંધપાત્ બિી જાય છે. અનય્ાં, તેિા લક્ષણો એકિદ્ અચાિકિ દેખાિા લાગે છે. સ્કિઝોફ્રેનિયા એકિ આજીિિ રિેતી સ્થનત છે, િેિાં લક્ષણો યોગય સારિાર થી ્ેિેિ કિરી શકિાય છે. અલદી ડાયગ્ોનસસ અથા્સત િિેલાં નિદાિ થી આ ્િોરોગિે િધતા રોકિી શકિાય છે િેિા પગલે ઉનચત સારિાર થી ્ાિનસકિ સ્થરતા જાળિિા ્ાં િધુ અિુકિુળતા રિે છે. સ્કિઝોફ્રેનિયાિા લક્ષણો.

સ્કિઝોફ્રેનિયા જુદા-જુદા લોકિોિે જુદી-જુદી રીતે અસર કિરે છે, પરંતુ તેિાં કિરેટલાકિ સામાનય લક્ષણો િીચે

મુજબ હોય છે:

અ્પષ્ટ ્પીચ (બોલી) કિરે ભાષણ િેિે સ્િિું બીજા લોકિો ્ાટે ્ુશકિરેલ િોય છે.

ચિેરા પર ભાિશૂનયતા એટલે કિરે િાિભાિ યા ભાિિાત્કિ અનભવયનતિિો અભાિ દેખાય છે. તે્િા ્ાં પ્રેરણાિો અભાિ િણાય છે.

તે્િે ધયાિ કિરેસનરિત કિરિા્ાં ્ુશકિરેલી પડે છે.

દદદી ્ાં સાયકિોનસસિાં લક્ષણો જોિા ્ળે છે,િે્કિરે ભ્ર્ણા (ડીલયુઝિ) અિે અિા્તનિકિ આભાસ (િેલયુનસિેશિ).

આ લક્ષણો ્પષ્ટ થાય તે પિેલાં દદદી િા િત્સિ ્ાં અ્ુકિ અસાિનિકિ વયિિાર જોિા ્ળે છે, િે્ કિરે િ સ્જાય તેિી બેચેિી કિરે વયગ્રતા, કિોઈ પણ િ્તુ કિરે બાબત ઉપર ધયાિ કિરેસનરિત િ કિરી શકિિું, નિગેરે .

એિ.આઇ.એ્.એચ. ્ુિબ, ચોક્કસ આિુિંનશકિ અિે પયા્સિરણીય પફરબળો ભેગા થાય તયારે સ્કિઝોફ્રેનિઆ નિકિસે છે: •આિુિંનશકિ િારસો: જો કિુટુંબ્ાં સ્કિઝોફ્રેનિયાિો કિોઈ ઇનતિાસ િ િોય તો, તેિે નિકિસિાિી શક્યતા 1% કિરતાં ઓછી રિે છે. જો ્ાતા-નપતા્ાંથી કિોઈ એકિ િે પણ સ્કિઝોફ્રેનિયાિું નિદાિ થયું િોય તો બાળકિો ્ાં તેિું જોખ્ િધી જાય છે. ્ગિ્ાં કિરેન્કિલ ઈમબેલેનસ કિરે રાસાયનણકિ અસંતુલિ: જયારે ્ગિ્ાં ડોપા્ાઇિ િા્િા નયુરોટ્ાનસ્ીટર અિે સંભિત: સેરોટોનિિિું અસંતુલિ િોય તયારે

સ્કિઝોફ્રેનિયા નિકિસે છે.

સારવાર

સ્કિઝોફ્રેનિયા એકિ આજીિિ સ્થનત છે, પરંતુ િિેલા નિદાિ અિે અસરકિારકિ સારિાર થી દદદી ્ાટે તેિા લક્ષણોિે ્ેિેિ કિરિાિું સુગ્ થાય છે, તે્ િ તેિા રીલાપસ િે એટલે કિરે તેિે િરીથી થતાં અટકિાિી શકિાય છે તથા દદદીિે િોસ્પટલ્ાં દાખલ કિરિાિી સંભાિિાિે પણ ટાળી શકિાય છે. સ્કિઝોફ્રેનિયા ્ાં દરેકિ વયનતિિો અિુભિ અલગ િોય છે. ડોક્ટર દદદીિા નિનશષ્ઠ લક્ષણો અિુસાર સારિાર િક્કી કિરે છે, િેિા કિરેટલાકિ સંભનિત નિકિલપો િીચે ્ુિબ િોઈ શકિરે :

• એસનટ-સાયકિોફટકિ દિાઓ: આ દિાઓ દૈનિકિ ઉપયોગ ્ાટે અથિા જો વયનતિ ઇનિેક્ટેબલ દિાઓ પસંદ કિરે તો િારંિાર િાં ઓછા ઉપયોગ ્ાટે િોઈ શકિરે છે છે.

• કિાઉનસેનલંગ કિરે પરા્શ્સ :આ દદદી િે તથા તેિા પફરિારિિો િે ્િોરોગ િો સા્િો કિરિાિી કિુશળતા નિકિસાિિા્ાં તથા તેિા જીિિ િાં લક્યોિે નસદ્ધ કિરિા્ાં ્દદ કિરી શકિરે છે.

• ્પેશયલ કિો-ઓડદીિેટેડ કિરેર અથા્સત નિશેષ સંકિનલત સંભાળ: આ એકિ સ્ગ્રિાદી અનભગ્ છે િે્ાં સ્કિઝોફ્રેનિયા ્ાટે િી દિાઓ, દદદી િા કિુટુંબિી સ્િદારીપૂિ્સકિ િી સા્ેલગીરી અિે તે્િા ્ાટે આિશયકિ નશક્ષણ/ ્ાગ્સદશ્સિ િી સેિાઓિો સ્નિય કિરિા્ાં આિે છે.