હેલ્્ધધી મોર્્નિિંગ રૂટધી્નિ હેલ્ેલ્્ધધી મોર્્નિિંગિંગ રૂટટ્નિ આયવુવવેવેટદક દ્રષ્ટિએ રૂટટ્નિ કેવેવુુ હોવુંું જોઈએ ?

'હેલ્ેલ્થ ઇઝ વેલ્ેલ્થ' - આ સૂત્રૂત્ર્નિધી યથાથ્થત્થ ા સ્વધીકારધી્નિેે સહુુ કોઇ પોતા્નિા આરોગ્ય્નિેે સાિવધી રાખવા માંગં ેે તેે સ્વાભાર્વક છ.ેે. આ માટેે હેલ્ેલ્્ધધી મોર્્નિિંગિંગ રૂટટ્નિ ખૂબૂબ આવશ્યક છે.ે.

આપ્નિે હેલ્થ, આયુવવેદ સંબંર્્ધત કોઈ પ્રશ્ન હોય તો ડો. યુવા અય્યર્નિે પર પૂછધી શકો છો. ai er@ o mail. om

મોર્્નિિંગ વોક માટે જવું, કસરત કરવી, યોગા કલાસમાં જવું, જીમમાં જઇ્નિે કસરત કરવી,લાર્્ફિિંગ કલબમાં જવું, રાત્ે પલાળી્નિે રાખેલી બદામ ખાવી, તાંબા્નિા વાસણમાં રાખેલું પાણી પીવું, આંબળા-હળદરબીટરૂટ-ગાજર્નિા રસ પીવા, કડુંકર્રયાતું પીવું-આમાં્નિી ર્વર્વધ પ્રવૃર્તિદ્ારાઆરોગ્યજાળવવા્નિો પ્રયત્્નિ કરવામાં આવે છે. હેલ્્ધધ મોર્્નિિંગ રૂર્ટ્નિ માટે આયુવવેદ શું કહેછે?સ્વાસ્થ્ય્નિીજાળવણીમાટે સવાર્નિી શરૂઆત શી રીતે કરવી તે ર્વશે અષ્ાંગ હૃદયમાં એક સરળસૂત્થીઆપ્રમાણેકહ્યંછે- ‘બ્ાહ્ે મુહુત્ત ઉ ર્તિષ્ઠત્વસ્થો રક્ાથ્તમાયુસહ, શરીર ર્િંતા ર્્નિવ્તત્ય કૃતશૌિ ર્વર્ધસ્તતિહ’ સંસ્કૃતમાં લખાયેલા આ સૂત્માં કહ્યં છે - આરોગ્ય જાળવવા માટે સ્વસ્થ વ્યર્તિએ બાહ્મુહુત્તમાં ઉઠ્ા પછી, શરીર ર્વશે ર્વિાર કરી, શૌિ વગેરે ર્રિયા કરવી. અહીં જણાવેલી બાબત ખૂબ જ સાદી અ્નિે સરળ જણાય છે, પરંતુ આ સૂિ્નિો્નિો વૈજ્ાર્્નિક આધાર શું છે તે જાણવાથી તે્નિું મહત્તવ સમજાશે. અહીંમુખ્યત્ણબાબતોછે.

૧.બ્ાહ્મુહુત્તમાંઉઠવું,

ર.શરીરર્િંતા

૩.શૌિાર્દર્રિયાઓ.

સવાર્નિો ઉઠવા્નિો સમય

આયુવવેદ બ્ાહ્મુહુત્ત એટલે કે સૂયયોદયથી ૯૬ ર્મર્્નિટ પહેલા ઉઠવા્નિું સૂિ્નિ કરે છે. વેદકાળમાં જીવ્નિ્નિી પ્રવૃર્તિ સૂયયોદય અ્નિે સૂયા્તસ્ત્નિે ધ્યા્નિમાં રાખી્નિે સૂિવવામાં આવે તેસ્વાભાર્વકછે.પરંતુસૂયયોદયથી્નિજીક્નિાસમયેઉઠવા્નિું સૂિ્નિકરવાપાછળ્નિોહેતુમાત્ઉજાસ્નિોજછેતેમ્નિથી. સૂય્ત્નિા પ્રકાશ ઉપરાંત સૂય્ત્નિા ર્કરણો્નિી વ્નિસ્પતર્ પશુપક્ી,મા્નિવજીવ્નિતથામ્નિુષ્ય્નિાશરીરઅ્નિેમ્નિપરથતી અસરર્વશેવેદકાલી્નિઋર્િઓમાર્હતગારહતા.શરીર્નિી દેહધાર્મ્તકર્રિયાઓર્વશે્નિાસૂક્ષમઅવલોક્નિથીબ્ાહ્મુહુત્ત્નિે ર્દવસ્નિીશરૂઆતમાટે્નિોયોગ્યસમયકહેછે સવાર્નિાસમય્નિોપ્રભાવઃ

વહેલી સવાર્નિા સમય્નિો પ્રભાવ શરીર-મ્નિ્નિે શાંર્ત

આપેછે.જે્નિોઅ્નિુભવઉઠયાપછીજશક્યબ્નિે.વાતાવરણ શાંતહોવાથીકા્નિ,્નિાક,આંખવગેરેજ્ા્નિેલ્દ્્રિયો્નિોબહાર્નિા વાતાવરણ ્નિે સંવેદવા્નિો વ્યવહાર જરૂર પૂરતો જ હોવા્નિે કારણે, મ્નિ્નિે અેકાગ્ર ર્િતિ કરવું સરળ હોય છે. ધ્યા્નિ, અધ્યય્નિ જેવી મ્નિ્નિી જાગ્રતતાથી કરવા્નિી પ્રવૃર્તિ માટે વહેલીસવાર્નિોસમયયોગ્યછે.

વહેલા ઉઠવાથધી સમયાભાવ્નિધી ર્િંતાથધી મુર્તિ

સવારેવહેલાઉઠવાથીઆરોગ્યમાટેઆવશ્યકપ્રવૃર્તિ માટેજરૂરીસમયમળીરહેછે.સમયાભાવ્નિીર્િંતાથીમુતિ મ્નિવધુજાગ્રતતાઅ્નિેઉત્સાહથીકાય્તકરેછે,જે્નિીસારી અસરશરીરપરથાયછે.

સવાર્નિા વાતાવરણમાં કસરત કરવાથધી થતાં ફાયદા

્નિેશ્નિલસ્લીપ્ફિાઉદ્ડેશ્નિ્નિાંએકપ્રયોગ્નિુંતારણજણાવે છે કે, શરીર્નિી બાયોલોજીકલ કલોક્નિે ર્રસેટ કરવા માટે સવારે૧૦ર્મર્્નિટખુ્ધલીજગ્યામાંએકસરસાઇઝકરવાથી ્ફિાયદો થાય છે. મોર્્નિિંગ લાઇટમાં બ્લુ રંગ્નિા ર્કરણો્નિું પ્રમાણ વધુ હોવાથી શરીર્નિી બાયોલોજીકલ ક્ોક્નિું ર્રદ્રિો્નિાઇઝેશ્નિ વધુ સરળ બ્નિે છે. વેદકાલી્નિ ઋર્િ અ્નિે આધુર્્નિકર્વજ્ા્નિ્નિાતારણમાંસામ્યતાછે.

*શરીર ર્િંતા-અષ્ટાંગ હૃદયમાં લખેલા સૂત્માં બીજી ખાસ બાબત શરીર ર્િંતા - શરીર ર્વશે્નિું ર્િંત્નિ Contemplation ઓબ્ઝરવેશ્નિ કરવા ર્વશે છે. સવાર્નિાવાતાવરણમાંશાંતપ્રભાવમાંઉંઘમાંથીઉઠ્ાપછી સ્વસ્થવ્યર્તિએપોતા્નિાશરીરર્વશેર્િંત્નિકરવાજણાવ્યું છે.જેમકેએકાગ્રર્િતિથીમારૂૂંશરીરકેવુંછે?મ્નિેઆગલા ર્દવસેખાધેલુંઅદ્્નિબરાબરપચ્યુંછેકે્નિહીં?મારાર્દવસો કેવાજાયછે?મારૂૂંડેઇલીરૂટી્નિશરીર્નિેમા્ફિકઆવેછે?

આ મુજબ્નિા જાત ર્વશે્નિા પ્રશ્ો્નિાં જાતે જ જવાબો મેળવવા્નિીમા્નિર્સકપ્રવૃર્તિએટલેશરીરર્વશે્નિુંર્િંત્નિ.

આંતરસૂઝ

એકાગ્રર્િતિથીજાતસાથેજગોઠવાયેલીર્મર્ટંગમાંશરીર્નિી લ્સ્થર્ત-હે્ધથ્નિોએજદ્ડા!હેલ્્ધધલાઇ્ફિસ્ટાઇલજીવવામાટે શુંકરુંછું?શુંજરૂરીછે?આમુજબ્નિાસાક્ીભાવ-્રિષ્ટાભાવથી થતાં પોતા્નિા શરીર અ્નિે સ્વયં દ્ારા કરવામાં

આવતી પ્રવૃર્તિ્નિું ઓબ્ઝવવેશ્નિ. જાગ્રત મ્નિથી દરરોજ સવારેર્્નિયર્મતઆમુજબકરવાથીજાગ્રતતાકેળવાયછે. દરેક વ્યર્તિ પોતા્નિા શરીર્નિે આરોગ્યવા્નિ રાખવા માટે શુંજરૂરીછે,તે્નિીઆંતરસૂઝધરાવેછેજ.પરંતુઆ આંતરસૂઝથીમળતાંર્સગ્્નિલ્નિેસમયાભાવઅ્નિેઅદ્ય મજબૂરીથી અવગણવામાં આવે છે. આ માટે સૌથી ઉપયોગીછે-મ્નિોબળ.

મ્નિોબળ જળવાઇ રહે તે માટે મ્નિ્નિી જાગ્રતતા જરૂરીછે.ર્્નિયર્મતરીતેશરીરર્વશે્નિુંજાગ્રતમ્નિથીર્િંત્નિ કરવાથી,ર્દવસદરર્મયા્નિ્નિી્નિા્નિી-મોટીપ્રવૃર્તિદરર્મયા્નિહે્ધથ્નિેધ્યા્નિમાંરાખી્નિેકરવોજોઇતોસુધારો કરવામાટેમ્નિોબળમદદકરેછે.

શરધીર્નિધી માવજત માટે શૌિ વગેરે ર્રિયાઓ

અષ્ાંગહૃદય્નિાંઅહીંિિા્તકરીએછીએતે સૂત્માંત્ીજીમહત્તવ્નિીબાબતછે.

* શૌિાર્દ-શોિ, કસરત, તેલમાર્લશ, સ્્નિા્નિ, વસ્ત્-અાભૂિણ, આહાર વગેરે ર્રિયાઓ આરોગ્ય્નિે ધ્યા્નિમાં રાખી્નિે કરવા જણાવાયુંછે.

પ્રાતઃકાળે રાત્નિા જમ્યા પછી ૮ થી ૧૦ કલાક્નિા સમયગાળા પછી મળોત્સગ્ત કરતા મોટા આંતરડામાં ઉભા થતાં સંવેદ્નિો સાહર્જક રીતે થતાંહોય,ત્યારેઅદ્યપ્રવૃૃતિઓમાંમ્નિપ્રવૃત્નિ હોવાથી મળત્યાગ કરવા્નિી ઇચ્છા અ્નિે પ્રવૃર્તિ સહજતાથી શક્ય બ્નિે છે. રિોર્્નિક કોલ્દ્સ્ટપેશ્નિ ધરાવતારોગીઓપણસવારેવહેલાઉઠવા્નિીટેવ

પાડે તો વગર દવાએ મળત્યાગ શકય બ્નિે. તે માટેથોડીધીરજરાખવીજરૂરીછે.

શરીર્નિું બાયોલોજીકલ કલોક સટે થવાથી

ભખૂ , ઉંઘ, મળત્યાગ, હોમયોદ્સ્નિું ઉત્પાદ્નિ જવે ી દેહધાર્મક્ત ર્રિયાઓ સાહજીકતાથી થવા લાગે છે. આરોગ્ય્નિી જાળવણી માટે્નિા અ્નિકે સઝૂ ાવ અ્નિે માર્હતીમાથં ીમારાશરીરમાટેશું જરૂરીછે?તે ર્વશે જાગ્રતથવ.ું જરૂરજણાયતોર્્નિષ્ણાતં ્નિીમદદલવે ી.

લાઇ્ફિ સ્ટાઇલમા આરોગ્ય્નિે ધ્યા્નિમા રાખી ્ફિેર્ફિારકરવાઇચ્છતાહોયતેઓએસવાર્નિારૂટી્નિથી જ્ફિેર્ફિારશરૂકરવોજોઇએ.

ડો. યુવા અય્યર