‘અંંતિંતિ’મ તિ¡દાાય?’

માા

-બાાપુુ, પુમ્માી, માોહન, માોહનની પુત્નીી શીીલાા, સોોહન અને નિનમ્માી. આ માધ્યવર્ગીી પુરિવાની માોટીી દીીકી પુમ્માીને પુણેે પુાȏચ વર્ષષ થયાȏ પુછીી પુણે એના સોાસોે થતાા ક્લેેશીના લાીધેે અવાનવા નિપુય પુાછીી આવતાી.

આજેે ફી આખાા ઘમાાȏ સોન્નાાટીો ફેલાાઈ ર્ગીયો. કાણે? પુમ્માીનો પુત્ર.

છીેલ્લાા કેટીલાાક સોમાયથી આમા જે થતાુȏ. પુમ્માીનો પુત્ર આવતાો અને સોૌ ખાળભળી જેતાાȏ. અકળાયેલાા બાાપુુજી બાહા ચાલ્યા જેતાા. માા સોોડાામાાȏ જેઈને રૂદીન ખાાળવાનો પ્રયાસો કતાી છીતાાȏ આȏખામાાȏથી આȏસોુના પુૂ વહી આવતાા. સોોહન ભણેવાના બાહાને ભાઈબાȏધેના ઘે ચાલ્યો જેતાો અને જેમાવાના સોમાય સોુધેી પુાછીો નહોતાો ફતાો. મ્હં ચઢાાવીને નિનમ્માી પુણે પુોતાાના રૂમામાાȏ ચાલાી જેતાી.

આવા સોમાયે ઘમાાȏ સોૌથી વધેુ ભા માોહન અને શીીલાા અનુભવતાાȏ. હંમાેશીાȏ ડાતાાȏ કે, ભૂલાથી પુણે એવુȏ કશીુȏ ના બાોલાાઈ જાય જેેનાથી દીારુના ઢાર્ગીલાામાાȏ આર્ગી ચાȏપુવા જેેવી સ્થિÊથનિતા સોજાષય.

પુમ્માીના પુત્રની સોૌથી વધેુ અસો માા પુ થતાી.

પુાȏચ વર્ષષના વૈવાનિહક જીવનમાાȏ છીેલ્લાાȏ ચા વર્ષષથી પુમ્માીની એકધેાી ફરિયાદી આવતાી કે, “જો માાે અહં વધેુ હેવાનુȏ થશીે તાો પુછીી કશીુȏ હાથમાાȏ નહં હે. હુંં કંઈક ખાાઈ બાેસોીશી તાો તામાે માને ખાોઈ બાેસોશીો.”

શીરૂઆતામાાȏ પુમ્માી નિપુય ચાલાી આવતાી તાો સોૌ એને સોાચવી લાેતાાȏ. બાેચા રિદીવસો પુછીી બાાપુુજી ખાુદી પુમ્માીના સોાસોે જેઈને એણેે કેલાા કે ન કેલાા અપુાધેોની માાફી માાȏર્ગીી લાેતાા. ક્યાેક જેમાાઈને બાોલાાવીને સોમાજાવતાા, પુણે સોઘળુȏ વ્યથષ.

પુમ્માી આવતાી ત્યાે ઘના ોનિજેȏદીા ક્રમાની સોાથે માનિહનાનુȏ બાજેેટી પુણે ખાોવાઈ જેતાુȏ. પુમ્માીને ખાુશી ાખાવા માા ઢાર્ગીલાો રૂનિપુયા ખાચી નાખાતાી.

આ બાધેુȏ કવામાાȏ શીીલાાનાȏ જે પુૈસોા ખાચાષતાા. ઘમાાȏ આોપુ-પ્રનિતા આોપુનો નિસોલાનિસોલાો શીરૂ થઈ જેતાો.

આ બાધેુȏ જોઈને પુમ્માીને પુણે અનિતા દીુȕખા થતાુȏ. ક્યાેક એ બાોલાી દીેતાી કે, “માાા આવવાથી ઘનુȏ વાતાાવણે સોાવ આવુȏ થઈ જેશીે એવી ખાબા હોતા તાો હુંં માાા ઘે શીુȏ ખાોટીી હતાી?”

અને સોાચે જે સોૌ પુમ્માીના જેવાની તાૈયાી આદીી દીેતાાȏ. ઢાર્ગીલાો સોામાાન સોાથે પુમ્માીને અપુાતાી નિવદીાય કપુી હેતાી. ઘની નજીવી આવકમાાȏ માોટીો ખાાડાો પુડાતાો. પુમ્માીની નિવદીાય સોાથે ઘનાȏ સોૌની જેરૂરિયાતા પુ કાપુ આવી જેતાો.

પુમ્માીને સોાચવવાની માથામાણેમાાȏ ઘખાચષમાાȏ જેે ખાાઈ ઊભી થતાી એ પુુાય ત્યા પુહેલાાȏ તાો પુમ્માીનો બાીજો પુત્ર આવતાો. આમા ક્યાȏ સોુધેી ચાલાશીે એની રિűધેા સોાથે એક ડા સોૌના માનમાાȏ હેતાો.

આ વખાતાે પુમ્માીનો પુત્ર આવતાા ફી ઘ આખાામાાȏ ખાળભળાટી માચ્યો. માોહન પુમ્માીને લાઈ આવવાની તાફેણેમાાȏ હતાો. માાચષ માનિહનાથી સોોહન અને નિનમ્માીની પુીક્ષાાઓ શીરૂ થતાી હતાી. પુમ્માીના આવવાથી ભણેવા-વાȏચવા પુ અસો થશીે એ નિવચાે સોોહન પુમ્માીની બાોલાાવવાના માતામાાȏ નહોતાો.

નિનમ્માી પુણે સોોહન સોાથે સોȏમાતા હતાી કાણે કે પુમ્માીની આવવાથી ઘનુȏ વાતાાવણે અશીાȏતા થઈ જેતાુȏ. પુમ્માી પુોતાાની દીીકીની તાો વાતા દીૂ ખાુદીને માાȏડા સોȏભાળી શીકતાી. હતાાશીાને લાીધેે ર્ગીુમાસોૂમા થઈને એક રૂમામાાȏ બાેસોી હેતાી પુરિણેામાે બાȏનેને સોાચવવામાાȏ ઘમાાȏ સોૌની જેવાબાદીાી વધેી જેતાી.

“વાહ, શીુȏ કળયુર્ગી આવ્યો છીે, પુોતાાની બાહેન પુણે સોૌને નડાે છીે?” સોોહન અને નિનમ્માીની વાતાથી માા અકળાતાી.

અȏતાે બાાપુુજીએ પુમ્માીને પુત્ર લાખાીને જેણેાવી દીીધેુȏ કે, ‘સોોહન અને નિનમ્માીની પુીક્ષાાઓ પુૂી થશીે ત્યાે એ ખાુદી એને લાેવા આવશીે.’

પુણે, હજેુ તાો પુત્ર પુહંચે એ પુહેલાાȏ પુમ્માી આવી પુહંચી. એને જોઈને સોૌના હૃદીયમાાȏ ધ્રાાÊકો પુડ્યોો.

એ રિદીવસોે ઘમાાȏ આનȏદીનુȏ વાતાાવણે હતાુȏ. માોહને નિનમ્માીના નિવવાહ અȏર્ગીે વાતા કવા એના એક પુરિનિચતા પુરિવાને જેમાવાનુȏ આમાȏત્રણે પુાઠવ્યુȏ હતાુȏ. માુલાાકાતાના બાહાને એ લાોકો ઘ અને નિનમ્માીને જોઈ લાે એવી એની ઇચ્છીા હતાી.

ઘ અને નિનમ્માીને સોજાવીને શીીલાાએ સોાસોુમાાને પુણે તાૈયા કયાષ. માહેમાાનોની આર્ગીતાાÊવાર્ગીતાા શીરૂ જે થઈ હતાી ને પુમ્માી આȏધેીની જેેમા આવીને વાવાઝોોડાાની જેેમા વસોી.

“માને ત્યાȏ ભઠ્ઠીીમાાȏ છીોડાીને અહં તામાે સોૌ માહેમાાનોને બાોલાાવીને માઝોા માાણેો છીો? કેટીલાા પુત્રો લાખ્યા, પુણે કોઈએ ખાબા લાેવાની તાÊદીી સોુદ્ધાંાȏ ના લાીધેી કે પુમ્માી જીવે છીે માી ર્ગીઈ. હુંં આટીલાી ભાે

પુડાતાી હતાી તાો હાથ-પુર્ગી બાાȏધેીને માને કૂવામાાȏ જે ફંકી દીેવી હતાી ને? તામાાી પુાસોે આપુવા જેેટીલાુȏ કંઈ હતાુȏ નહં તાો માાા લાગ્ન કવાની જેરૂ ક્યાȏ હતાી?” પુમ્માીનો શ્વાાસો ધેમાણેની જેેમા ફૂલાતાો હતાો.

માહેમાાનોની હાજેીમાાȏ જેે તામાાશીો થયો એનાથી સોૌ અત્યȏતા ભંઠા પુડાી ર્ગીયાȏ. અનેકવા ક્ષામાાયાચના માાȏર્ગીીને માહેમાાનોને નિવદીાય કયાષ. નિનમ્માી માાટીે એમાનાȏ તાફથી શીુȏ જેવાબા આવશીે એ તાો નિનનિżતા જે હતાુȏ.

માનિહનાના આખાી રિદીવસોો હતાા છીતાાȏ નિનમ્માીના ભનિવષ્ય માાટીે થઈને માોહને માહેમાાનર્ગીનિતા માાટીે જેેમાતાેમા કીને સોર્ગીવડા કી હતાી. માોહનના કયાષ-કાવ્યા પુ પુાણેી ફી ર્ગીયુȏ. ઘમાાȏ માાતામા જેેવુȏ વાતાાવણે છીવાઈ ર્ગીયુȏ.

માા અને શીીલાા નિસોવાય સોૌએ પુમ્માીની ઉપુેક્ષાા કી હોય એમા પુોતાપુોતાાનાȏ કામાે વળગ્યાȏ.

બાે રિદીવસો તાો પુમ્માી શીાȏતા હી શીકી, પુછીી લાાવાની જેેમા ઉકળવા માાȏડાી.

“લાાર્ગીે છીે કે માારુȏ અહં આવવુȏ કોઈને ર્ગીમ્યુȏ નથી. આવુȏ અપુમાાન થશીે એવી ખાબા હોતા તાો માાા જે ઘમાાȏ અપુમાાન સોહન કીને બાેસોી હતાે કે પુછીી નાનીમાોટીી નોકી શીોધેી લાેતા.”

“હા, ભાઈ-ભાભીની છીાતાી પુ માર્ગી દીળવા કતાાȏ તાો નોકી જે શીોધેી લાેવી જોઈતાી હતાી. જ્યાે માન થાય ત્યાે ચાલાી આવે છીે, ક્યાȏ સોુધેી તાાા માાટીે સોૌએ હેાન થવાનુȏ? ઘમાાȏ એક બાીજી છીોકી પુણે છીે જેેને પુણેાવવાની છીે, એટીલાી તાો તાને ખાબા હોવી જોઈએ.” આ વખાતાે તાો સોોહને સોȏભળાવ્યુȏ.

“તાાા ઘે આવુȏ ત્યાે આટીલાો ોફ દીેખાાડાજેે. અત્યાે તાો માાા નિપુતાાના ઘે આવુȏ છીુȏ.”

“નિપુતાાનુȏ ઘ? નિવચાી જોજેે.” કહીને સોોહન ઘની બાહા ચાલ્યો ર્ગીયો. નાનો હતાો, અપુનિણેતા હતાો એટીલાે આર્ગીળપુાછીળનુȏ નિવચાયાષ વર્ગી પુોતાાનો ઉકળાટી ઠલાવવા જેેટીલાી Êવતાȏત્રતાા લાઈ લાીધેી.

સોોહન આટીલાુȏ બાોલાી ર્ગીયો છીતાાȏ બાાપુુજી કંઈ જે ન બાોલ્યા એ વાતાે પુમ્માી Êતાબ્ધે હતાી. જેેમાના આધેાે, વર્ગી નિવચાે પુોતાે ચાલાી આવી હતાી એમાણેે પુણે સોોહનને બાોલાતાા ન ોક્યો એ નિવચાે પુમ્માીનો આઘાતા બાેવડાાયો.

“બાાપુુજી?”

“હુંં શીુȏ કરુȏ પુમ્માી ? શીક્ય હતાȏુ ત્યાȏ સોુધેી પુહંચી વળવા પ્રયાસો કયાષ, પુણે હવે આ બાુઢ્ઢાા બાાપુમાાȏ એટીલાી તાાકાતા હી નથી કે આ બાધેુȏ સોȏભાળી શીકે. માાાȏ પુેન્શીનમાાȏથી દીવાઓ જે માાȏડા આવે છીે. દીીકાના ભોસોે રિદીવસોો કાઢાુȏ છીુȏ ત્યાȏ એના માાથે કેટીલાો ભા વધેારુȏ? પુમ્માી દીીકા, અમાે તાાા જેન્મા માાટીે જેવાબાદીા છીીએ. કમાષની ર્ગીનિતા તાો તાાે જે ભોર્ગીવવી પુડાશીે. સોુખા કે દીુȕખા જેે નસોીબામાાȏ લાખાાયુȏ છીે એ તાો તાાા ઘે હીને ભોર્ગીવ્યા નિસોવાય છીૂટીકો જે નથી. આમા ને આમા ચાલાશીે તાો નિનમ્માીના નિવવાહ કેવી ીતાે કીશીુȏ?”

ચા રિદીવસો પુછીી સોોહન સોાથે પુમ્માીને સોાસોે માોકલાી ત્યાે બાાપુુજીને લાાગ્યુȏ કે જાણેે દીીકીને અȏનિતામા નિવદીાય ના આપુી હ્યાા હોય !

નથી ને કાલાે કશીુȏ અજેુર્ગીતાુȏ બાન્યુȏ, પુમ્માીના સોાસોરિયાઓએ એની સોાથે કશીુȏ અઘરિટીતા કયુɖ તાો એમાાȏ પુોતાે પુણે બાાબાના નિહÊસોેદીા જે ર્ગીણેાશીે.

(માાલતીી જોશીી લિલલિ„તી વાાતીાɓ ‘સાાજીશી’ પર આધાારિરતી ભાાવાાનુુવાાદ)