‘શૂન્ૂન્ૂ યતાા’

ખ

ડીંંગ..

પથાારીીવશ કૃૃશકૃાય હેેમંંત ટેેબલ પરી કૃંઈકૃ લેવા મંથાતો હેતો. મંાંડીં ટેેબલ સુુધીી પહેંચેેલો અશક્ત હેાથા કૃાચેનાા ગ્લાસુ સુાથાે અથાડીંાયો. ગ્લાસુ જમંીના પરી પડ્યોો અનાે કૃાચે ફૂૂટેવાનાા અવાજથાી તંદ્રાાવસ્થાામંાં સુરીી પડીંેલી નાસુસ ઝબકૃી.

“અરીેરીેઆ શું કૃયુɖ? કૃંઈ જોઈએ તો મંનાે કૃહેેવાનાું નાે? રીોજેરીોજ પાણીી ઢોોળાાયનાે મંારીે સુાફૂ કૃરીવાનાું વળાી મંેડીંમં આવીનાે જોશે તો કૃોનાે ખબરી કૃેટેલું સુંભળાાવશે?” નાસુસનાા બડીંબડીંાટેનાી સુામંે હેેમંંતે ટેેબલ પરી પડીંેલી ઘડિડીંયાળા તરીફૂ નાજરી કૃરીી. વર્ષોોથાી સુમંયપાબંદ હેેમંંત મંાટેે ઘડિડીંયાળા એનાી જીવનાનાું અભિભન્ન અંગ હેતી.

હેેમંંતનાો ઈશારીો સુમંજીનાે નાસુે હેાથામંાં ઘડિડીંયાળા આપી. ઘડિડીંયાળા સુામંે નાજરી કૃરીતા હેેમંંતે આંખથાી પ્રશ્ન કૃયો.

આમં તો આ રીોજનાી વાત હેતી. ઉચ્ચ હેોદ્દાા પરી કૃામં કૃરીતી મંાયા મંોટેાભાગે મંોડીંી આવતી. ક્યારીેકૃ વહેેલી આવે તો અલપઝલપ દેખા દઈનાે બહેારીનાા કૃામંે ચેાલી જતી.

આઠ વાગ્યે બીજી નાસુસ આવે એ પહેેલાં ડ્યોુટેી પરીનાી નાસુસ હેેમંંતનાે સુૂપ આપીનાે ચેાલી જતી. હેેમંંતનાા ભાગે તો શૂન્યતા જ આવતી.

છેેલ્લાા થાોડીંાકૃ સુમંયથાી હેેમંંત મંાયાનાે નાોકૃરીી છેોડીંવા સુમંજાવતો.

“મંાયા, ઈશ્વરીનાી આપણીી પરી ઘણીી કૃૃપા છેે. છેોકૃરીાંઓ પોતાનાી રીીતે ખુશ છેે. બાકૃીનાું જીવના આપણીે સુુખ-શાંભિતથાી પસુારી કૃરીી શકૃીએ એટેલું કૃમંાઈ લીધીું છેે નાે હેવે ઝાઝી આવશ્યકૃતા રીહેી નાથાી. તું પણી ભિનાવૃભિŧ લઈ લે તો આ ભાગદોડીંમંાંથાી સુાથાે ભિનારીાંતનાે શ્વાસુ લઈનાે જીવી શકૃીએ.”

મંાયા મંનાસ્વી હેતી. ગૃભિહેણીી બનાીનાે રીહેેવાનાું એનાા મંાટેે અસુંભવ હેતું.

*****

પ્રથામં પત્નીી કૃરૂણીાનાી યાદ આવતા હેેમંંતનાી આંખ ભીનાી થાઈ.

કૃરૂણીા સુીધીી, સુાદી ગૃભિહેણીી હેતી. હેંમંત અનાે ત્રણી સુંતાનાોમંાં જ આખું ભિવશ્વ સુમંાઈ જતું. હેેમંંત જ્યારીે અન્ય મંભિહેલાઓનાે કૃામં કૃરીતી જોતો ત્યારીે એ કૃરૂણીા પરી ભારીે અકૃળાાતો.

“આ શું આખો ડિદવસુ ઘરીનાી જળાોજથાામંાં ભરીાયેલી રીહેે છેે. જરીા ઘરીનાી બહેારી આવીનાે જો તો ખબરી પડીંે કૃે કૃામં કૃરીવાનાી સુાથાે ઘરી પણી કૃેવી રીીતે સુંભાળાી શકૃાય?”

જેમંજેમં હેેમંંતનાી પ્રગભિત થાતી ગઈ એમં એનાું દોર્ષોદશી વલણી વધીતું ચેાલ્યું. કૃરૂણીાનાે નાાનાીનાાનાી વાતે ઉતારીી પાડીંતો હેેમંંત વધીુ નાે વધીુ સુમંય બહેારી રીહેેવા મંાંડ્યોો. મંમ્મંી તરીફૂ પપ્પાનાું વલણી, મંમ્મંીનાી ઉદાસુી છેોકૃરીાંઓ પણી જોતાં, સુમંજતાં પણી કૃશું કૃરીવા લાચેારી હેતાં.

હેેમંંતનાી નાફૂરીતનાી કૃરૂણીાનાી તભિબયત પરી અસુરી થાવા મંાંડીંી નાે સુાવ છે મંભિહેનાાનાા ટેૂંકૃા ગાળાામંાં એનાું અવસુાના થાયું. કૃરૂણીાનાા અવસુાના સુાથાે હેેમંંતનાી સુંયમંનાે પાળા તૂટેી ગઈ.

ઑડિફૂસુમંાં કૃામં કૃરીતી મંુક્ત વલણી ધીરીાવતી મંાયા સુાથાે હેેમંંતનાી નાજદીકૃી વધીી. ભિનાકૃટેતા લગ્નમંાં પડિરીણીમંી. કૃરૂણીાનાા અવસુાના પછેી છે મંભિહેનાામંાં મંાયા સુાથાે હેેમંંતે બીજા લગ્ન કૃયાસ. મંાયા હેેમંંત કૃરીતાં ઉંમંરીમંાં પંદરી વર્ષોસ નાાનાી હેતી, મંહેત્વકૃાંક્ષીી હેતી.

શરૂઆતથાી જ મંાયાનાે ત્રણીે સુંતાનાો પ્રત્યે ઝાઝો સ્નેેહે હેતો જ નાહેં. મંોટેી પૂજા પરીણીેલી હેતી. મંેડિડીંકૃલમંાં ભણીતી ભિપંકૃી શહેેરી બહેારી હેોસ્ટેેલમંાં રીહેેતી. બાકૃી રીહ્યોો દીકૃરીો- ભિવક્રમં. ભિવક્રમં તરીફૂ મંાયાનાું ઉપેભિક્ષીત વલણી હેેમંંતનાે દેખાતું નાહેોતું, પણી નાવ વર્ષોસનાો ભિવક્રમં બરીાબરી સુમંજતો. કૃરીે તો શું કૃરીે? જાય તો ક્યાં જાય?

મંમ્મંી તરીફૂ પપ્પાનાો કૃઠોરી વ્યવહેારી એણીે જોયો હેતો અનાે હેવે નાવી મંમ્મંી તરીફૂનાી ઘેલછેા પણી જોતો.

હેેમંંત મંાયાનાી મંાયામંાં લપેટેાતો ચેાલ્યો. મંાયા એનાું સુવસસ્વ હેતી. હેેમંંતનાી કૃમંજોરીી મંાયાનાી તાકૃાત બનાી. સુવારીે ઑડિફૂસુ અનાે સુાંજે પાટેીમંાં મંાયા અનાે હેેમંંતનાો ડિદવસુ પૂરીો થાતો.

ઘરીમંાં સુવારીે બનાેલું ખાવાનાું ભિવક્રમં મંાટેે મંૂકૃી રીખાતું. બંનાે ટેાઇમં એકૃસુરીખું ખાઈનાે કૃંટેાળાે તો ભિવક્રમં બચેાવેલા પૈસુાથાી બહેારી ખાઈ આવતો ત્યારીે એનાે મંા ખૂબ યાદ આવતી. ઘરીમંાં હેોય ત્યારીે ભિવક્રમં રૂમંમંાં જ પુરીાઈ રીહેેતો.

“ભિવક્રમં મંાટેે ભિચેંતા થાાય છેે હેં.. આખો ડિદવસુ રૂમંમંાં જ પુરીાઈ રીહેે છેે. આમં તો ક્યાં સુુધીી ચેાલશે? મંાયાએ પાસુા ગોઠવવા મંાંડ્યોાં.

“આ ઉંમંરી જ એવી છેે. મંા-બાપ કૃરીતાં ભિમંત્રો સુાથાે સુમંય પસુારી કૃરીવો વધીુ ગમંે.” હેેમંંત

“એનાો ઉપાય?”

એનાા ઉપાયમંાં ભિવક્રમંનાે હેોસ્ટેેલ મંોકૃલવાનાો ભિનાણીસય લેવાયો.

“અરીે, ભિવક્રમંનાી મંરીજી તો જાણીી લો અનાે પજાૂ નાે પણી પૂછેી લો. એણીે તો લગ્ન પછેી અહેં આવવાનાું જ બંધી કૃરીી દીધીું છેે. કૃોઈ જાણીશે તો કૃહેેશે કૃે નાવી મંાએ આવીનાે દીકૃરીાનાે બહેારી ધીકૃેલ્યો.” મંનાોમંના રીાજી મંાયાએ ઠાવકૃાઈનાો

મંુખવટેો પહેેરીી લીધીો.

ભિવક્રમંે હેોસ્ટેેલ રીહેેવાનાું પસુંદ કૃયુɖ. મંનામંરીજીનાી મંાભિલકૃ મંાયાનાે મંનાગમંતું સુામ્રાાજ્ય મંળ્યું.

સુમંય પાખં ો પસુારીીનાે ઊડીંતો રીહ્યોો. ભિપકૃં ી ડીંૉક્ટેરી બનાી. અસુીમં સુાથાે પ્રમંે લગ્ન કૃરીીનાે ભિવદશે ચેાલી ગઈ. ભિવક્રમંે ભણીીનાે મંનાપસુદં યવુ તી સુાથાે લગ્ન કૃરીી લીધીા.ં મંાયાનાે મંનાદȕુ ખ ના થાાય એ મંાટેે ભિપકૃં ી કૃે ભિવક્રમંનાા જીવનાસુાથાીનાો હેમંે તં સ્વીકૃારી ના કૃયો.

પૂજા, ભિપંકૃી અનાે ભિવક્રમંે હેેમંંત સુાથાે, ઘરી સુાથાેનાા સુંબંધી પરી પૂણીસભિવરીામં મંૂકૃી દીધીું. કૃરૂણીાએ મંમંતાથાી પોરીવેલી મંાળાાનાાં મંણીકૃા વેરીભિવખેરી થાઈ ગયા.

ભિનાȕસુંતાના મંાયાએ પોતાનાી ભિવધીવા ફૂોઈનાા દીકૃરીા રીમંેશનાે જાણીે દŧકૃ જ લઈ લીધીો. ભણીવાનાી સુાથાે ઘરીનાાં નાાનાાંમંોટેાં કૃામં કૃરીતો રીમંેશ ઘરીનાું અભિનાવાયસ અંગ બનાી ગયો. ઘરીનાી આભિથાસકૃ વ્યવસ્થાા પણી રીમંેશનાે સુંપી દીધીી. મંાયાએ પોતાનાી મંનાપસુંદ યુવતી સુાથાે પરીણીાવીનાે ઘરી જાણીે એ બંનાેનાા હેવાલે કૃરીી દીધીું.

હેેમંંતનાી અકૃળાામંણી સુામંે મંાયા પાસુે જવાબ તૈયારી હેતો,

“કૃેમં આપણીો દીકૃરીો હેોત તો એ ઘરી, ઘરીનાી વ્યવસ્થાા સુંભાળાતો હેોત તો તમંનાે ગમંત નાે? મંાનાી લો કૃે રીમંેશ તમંારીો જ દીકૃરીો છેે.”

મંાયાનાું મંના સુાચેવવા હેંમંતે રીમંેશનાે પણી ખુશ રીાખવો પડીંતો. ભિનાવૃભિŧ પછેી હેેમંંત પાસુે સુમંય જ સુમંય હેતો. મંાયા વગરી ઘરીમંાં એનાું મંના ગોઠતું નાહેં. મંાયાનાે નાોકૃરીી છેોડીંવા સુમંજાવતો રીહ્યોો, મંાયાનાે ઘરીમંાં બંધીાઈ રીહેેવું પસુંદ નાહેોતું.

“હેવે આટેલા વર્ષોે મંનાે સુમંજાવવાનાી મંાથાાકૃૂટે કૃરીવાનાું બંધી કૃરીો. ઘરીમંાં રીમંેશ તો છેે જ નાે. સુાથાે રીહેે એ જ સુાચેો સુગો. પૂજા, ભિપંકૃી કૃે ભિવક્રમં ક્યાં તમંારીી સુામંે જોવાય તયૈ ારી છેે? હેા, સુમંય આવશે ત્યારીે હેકૃ લેવા જરૂરી દોડીંી આવશે.”

મંાયાનાાં ઉદ્દાંડીં વતસના અનાે ઉપેક્ષીાથાી હેંમંત નાાસુીપાસુ થાતો ચેાલ્યો. મંાયા પ્રત્યે મંોહેનાાં આવરીણી વચ્ચે હેવે એનાે કૃરૂણીા યાદ આવતી.

‘કૃરૂણીા સુાથાે પોતે કૃેટેલો અનાુભિચેત વ્યવહેારી કૃયો હેતો નાે છેતાં કૃરૂણીા? ક્યારીેય ઊંચેા સુાદે એણીે જવાબ આપ્યો નાહેોતો. મંાયાનાા મંોહેમંાં પોતે પૂજા, ભિપંકૃી અનાે ભિવક્રમંનાી પણી પરીવા કૃરીી નાહેં !?

‘મંાયા પારીકૃી હેતી. સુાવકૃી મંા હેતી, પણી પોતે તો એમંનાો ભિપતા હેતો નાે? કૃેમં... કૃેમં..એણીે છેોકૃરીાંઓનાે ભિવસુારીે પાડ્યોાં? મંા ગઈ એનાી સુાથાે એમંનાાં મંાથાેથાી ભિપતાનાું છેત્ર પણી ખેસુવી લીધીું? હેવે અતીતનાે ક્યાં પાછેો વળાાશે?’

ઉચેાટે, પશ્ચાાતાપનાી મંના પરી અસુરી થાવા મંાંડીંી. મંના પરી બોજો વધીતાં તના ખોરીવાયું. પૅરીાભિલભિસુસુ થાતા પૂરીેપૂરીો અન્ય પરી ભિનાભસરી બનાી ગયો.

મંાયાએ એનાી દેખભાળા નાોકૃરીચેાકૃરી, ડીંૉક્ટેરી-નાસુસનાી ફૂોજ

દીધીી.

સુમંાચેારી મંળાતાં છેોકૃરીાંઓ પોતાનાી સુગવડીંે આવીનાે હેેમંંતનાે મંળાી ગયાં. મંાયાનાા રીાજમંાં આથાી ભિવશેર્ષો કૃરીી પણી શું શકૃ?ે

અનાે હેેમંંત પણી હેવે શું કૃરીે? કૃોનાે કૃહેે, કૃહેે તો કૃેવી રીીતે કૃહેે ?

છેોકૃરીાંઓનાી, કૃરૂણીાનાી મંાફૂી મંાંગવા મંાટેે શબ્દો તો ઘણીા છેે. વ્યકૃત કૃરીવા વાચેા નાથાી.

ત્રણી વર્ષોસ પસુારી થાઈ ગયાં. હેજુ કૃેટેલાં પસુારી થાશે એનાી હેેમંંતનાે ખબરી નાથાી. મંાયા આવશે એવી અપેક્ષીાથાી થાોડીંીથાોડીંી વારીે એ બારીણીાં તરીફૂ નાજરી મંાંડીંે છેે.

ખુલ્લાા બારીણીાં સુાથાે ખાલી નાજરી અફૂળાાઈનાે પાછેી ફૂરીે છેે ત્યારીે એમંાં કૃરૂણીાનાો કૃરૂણીાસુભરી ચેહેેરીો દેખાય છેે. ખાલી નાજરી અનાે શૂન્યતા જ હેવે એનાા જીવનાનાી વસુમંી વાસ્તભિવકૃતા છેે.

(મંંજુુલાા જોશીી લિલાલિ„ત વાાતાɓ કહીી અનકહીી પર આધાારિરત ભાાવાાનુવાાદ)

મંાટેે ખડીંકૃી