Beachd Ailein
Feasgar Disathairne seo chaidh bha Tallacluiche na h-Ìmpireachd aig Cùirt an Aodainn an Inbhir Nis air a beò-ghlacadh le cianalas, is luchd-amharc is èisteachd fo bhuaidh consairt de thaisbeanadh aithris is ciùil a’ comharrachadh ceud bliadhna bho sheòl am Metagama à Steòrnabhagh. Ged a bha an tachartas seo a’ cuimseachadh air beatha nan òganach a dh’fhàg na h-Eileanan air an t-soitheach seo agus am Marloch, ann an 1923, thugadh aithne cuideachd dha na mìltean a chaidh fhuadach thar bhliadhnaichean roimhe aig nach robh roghainn ach siubhal thar chuan gu tìrean cèine.
Thug an taisbeanadh “Uisge Stiùireach na Metagama” (‘The Wake of The Metagama’) sealladh, tro òrain, ceòl, agus bàrdachd air buaidh imrich chòrr air trì ceud de dh’òigridh a shiubhail air a’ Mhetagama à Steòrnabhagh air na coimhearsnachdan a dh’fhàg iad às an dèidh. Bha uimhir eile air fàgail air a’ Mharloch à Loch Baghasdal ann an Uibhist a Deas. Dha mòran de na bha an làthair san talla nochd dealbh air àm nach b’ aithne dhaibh far nach robh fònaichean ach tearc, gun iomradh air fònaichean-làimhe, post-d, neo eadar-lìon! Nuair a sheòl buill teaghlaich cha robh cinnt gum faicte iad gu bràth tuilleadh, agus b’ e litir dhachaigh an-dràsta ’s a-rithist an dòchas a b’ fheàrr a bh’ aig pàrantan is luchd-gaoil.
Ach ’s ann misneachail agus dòchasach a bha na h-eilthirich a’ falbh, air am brosnachadh agus gu ìre air am breugadh le geallaidhean nach robh dearbhte idir dha mòran nuair a ràinig iad. Threòraich an aithris sinn gu ruige Canada, a’ leantainn bhoireannaich òga gu obair-mhuinntireis; agus fir gu tuathan àibheiseach, coilltean gruamach, is àrainneachd iargalta Red Deer, Shiubhail iad ann am bochdainn agus le fiachan an fharaidh ri phàigheadh air ais rè ùine, bha sin na bhacadh air gluasad gu cosnaidhean na b’ fheàrr thar a’ chrìch ann an Ameireagaidh. Ach rinn a’ mhòr-chuid an slighe le diongmhaltas agus neart na h-òige, agus fhuair iad gu leithid baile-mòr Detroit far an robh coimhearsnachd Ghàidheil deiseil gus an cuideachadh. Dh’fhuirich mòran thall fad am beatha. Thill feadhainn “dhachaigh” air chuairt, agus bha cuid dhiubh sin nach deach a-null tuilleadh. Bha iad air sealladh fhaotainn air “tìr a’ gheallaidh” agus air co-dhùnadh gun robh tìr an àraich na bu luachmhora!
’S e cho beò ’s a tha cuimhne na h-imrich mhòir sin fhathast am measg an t-sluaigh a dh’ fhàg an talla seo, agus a liuthad làrach eile san do shiubhail an taisbeanadh, cho làn. Gu cinnteach b’ e cuideachd mar a chaidh an sgeulachd a shnìomh gu sìmplidh, ach gu cumhachdach, le aithris, seinn ionmholta, agus ceòl, a dhùisg an cianalas a bha cho nochdte. Mar a thuirt a’ bhana-chleasaiche chliùiteach Doileag NicIllFhinnein chan eil am facal Beurla “homesick” idir a’ mìneachadh daingneachd dhòrainneach cianalas eilthireach! Bha mi a’ smaoineachadh air sin is mi ag amharc fear bhon Sudan a’ coinneachadh a theaghlaich an dèidh mhìosan, is iad air ùr fhaotainn gu sàbhailte às an dùthaich sin.