GAELIC COLUMN

Angus Macdonald

’S e rud prìseil a th’ann an deagh charaidean, agus prìseil dha rìreabh mu tha an càirdeas a’ seasamh fad do bheatha. An tseachduinn a chaidh, air feasgair di-haoine bha cruinneachadh againn dha’n a’ chlass a’s a robh sinn a’s a’ bhun-sgoil. Cha robh ach dithis a dhìth, John Murdo (Dordo) agus Annette, esain ag obair a’s a’ Chuan a Tuath, agus ise le ualaichean co-cheangailte ris an teaghlach. Choinnich sinn ann a seann sgoil a’ Chnuic, far a bheil Bùth agus Café a Rudha a-nise agus ghabh sinn biadh a’s a’ Chafé, le còmhradh gu leòr eadar a huile glaim. Agus còmhla ruinn bha Miss Martin, an tidsear òg a thàinig a dh’fheuchainn ri rud eigin a chuir na’r cinn ’n uair a bha sinn air an trìeamh bliadhna. Bha i cho caoimhneil agus cho eireachdail ’s a bha i riamh. Cha do lean ach aon duine againn, Joan Ann, a h-eisimpleir airson a dhol a theagaisg, agus bha e iongantach mar a sgaoil sinn a-mach bho na làithean a’s a robh a sgoil bheag a bha sin, a’ coimhead dhuinne mar thogalach mòr a’s a’ faodadh sinn a dhol air chall.

Tha mi creids gur e Torcuil agus Dòmhnall is fhaide shiubhail a’s na dreuchdan a’s a robh iad, an dara fear aig muir, agus a fear eile a’s an airm, agus an dithis aca nise ann an cosnaidhean tha ciallachadh gu bheil iad air ais a’ furachd an Eilean Leòdhais. Tha Margaret a’s na seirbhisean cùram ann an Inbhirnis, agus Kathleen, Christine agus John Murdo Mhàgan a’s an ospadal ann a Steòrnabhagh. Tha Calum agus Mary Margaret ag obair an gnìomhachas na h-ola, agus Don agus Kenny aig a’ Chomhairle.

Nise seo a rud annasach, bha na boireanaich a’ coimhead tòrr nas òige no na fir. Sinne liath no call an fhuilt, agus iadsan cho breagha ris a là dh’fhàg iad a sgoil. Bha dealbh no dhà againn dha na classaichean. An uair ud bha trì classaichean a’s a’ cheud rùm, far a bheil a’ bhùth an diugh. Bhiodh teine mòr troimh’n a’ gheamhradh a’s an àite teine tha’n diugh air falach air cùl sgeilfichean a’s a’ bhùth. Bha duine no dhithis ann a thàinig dhachaidh, ach nach do dh’fhuirich ach stòcha bliadhna no dhà. Bha feadhainn aca agus an athair a’s an RAF, agus bhiodh iad ag obair aig a’ phort-adhair agus an uairsin dheadh an gluasad a dh’ait-eigin eile. Bha feadhainn eile aig a robh càirdean a’s na bailtean, agus stòcha gun deadh an cuir dhachaidh as na bailtean mòra airson aobharan a bha’r a’ cumail air falach oirnne.

Bha cuimhn’ againn uile air rùm Chrayag - gu cinnteach bha ise dhan an t-seann sgoil, agus ’s iomadh là bha creanadh aig ar làmhan air. Ach an deidh sin, bha fear dha na balaich ag radh nach robh uair a choinnicheadh e i shuas am baile, nach stadadh i bruidhinn ris a dh’fhoighneachd dha de mun a bha dol dha. Bha cheart uighir a’ ghoiriseachadh a’ dol tromhainn a’ cuimhneachadh air an dentist. A’ tolladh ar fiaclan, gun fiughs rud a bheireadh faochadh dhuinn bho’n a’ phian. Agus aghaidh a’ chlann eile air uinneag a bhan a bh’aige, air am beòth-ghlacadh le fulang chuid-eigin eile, agus eagal am beatha gur e iadsan a dh’fheumadh a dhol ann as do dheidh.

Ach ann a rùm a’ mhaighstir-sgoile, ’s ann a sin a bha’n t-annas - aquarium. Agus feasgair dha chuir seachad a’s an tràigh a’ lorg portanan, easgainn, maorach do dheifir sheòrsaichean agus biastan a dh’itheadh iad. Bha sinn ag ionnsachadh gun fhiost dhuinn. Agus a Mòd, far na bhuannaich sinn a h-uile duais ach aon dhan a bha dol, air a’ bhliadhna bho dheireadh. Agus a huile càil a bha sin bho stiùir a’ chreidimh a bha cho mòr na phàirt dha’r dualchas.