A’ ceangal nan Gàidhealtachdan air gach taobh dhen Chuan Siar
Chaidh ‘A’ Ceangal nan Gàidheal’, àrd-choinneamh eadar-nàiseanta nan Gàidheal, a chumail aig Colaisde na Gàidhlig, Ceap Breatann eadar 5-7 Iuchar 2017. Thathar a’ tuigsinn gur e seo a’ chiad chruinneachadh den t-seòrsa ann an Canada a bha ag amas air buidhnean agus riochdairean a tha an sàs ann an leasachadh cànain, cultair agus eaconamaidh anns na Gàidhealtachdan eadarnàiseanta a thoirt cruinn còmhla le buidhnean agus riochdairean an sàs ann an iomairtean co-ionann ann an Albainn Nuaidh fhèin. Bha an tachartas sònraichte seo air a chur air bhonn ann an compàirteachas eadar Colaisde na Gàidhlig agus Iomairtean na Gàidhlig ann an Albainn Nuaidh agus air a chur air adhart mar thachartas a bha a’ comharrachadh Chanada 150.
Bha e mar phrìomh amas na co-labhairt beachdachadh air ciamar a b’ urrainn dha na Gàidhealtachdan càch a chèile a thaiceachadh agus a mhargaidheachd barrachd gu h-eadar-nàiseanta agus, math dh’fhaodte, coimhead ri lìonradh na b’ fharsaing a chruthachadh a bhiodh a’ ceangal nan Gàidhealtachdan na bu dlùithe. Le riochdairean an làthair bho Èirinn, Alba agus Albainn Nuaidh bha cothrom ann cuideachd togail air ceanglaichean eadar-roinneil agus eadarbhuidhnean a neartachadh.
Anns a’ cho-theags seo, bha e iomchaidh gun deach cuireadh a thoirt dha Sabhal Mòr Ostaig a bhith an làthair mar aon de na buidhnean a bha a’ riochdachadh Gàidhealtachd na h-alba, le na riochdairean eile bho Alba a’ tighinn bho Bhòrd na Gàidhlig agus bhon Chomunn Ghàidhealach. Mar phàirt de phrògram na co-labhairt, chaidh Meòrachan Tuigse (Memorandum of Understanding )a shoidhnigeadh eadar Sabhal Mòr Ostaig agus Colaisde na Gàidhlig. Bha am Meòrachan a’ daingneachadh cheanglaichean a bha air an stèidheachadh thar grunn bhliadhnaichean roimhe seo agus a’ cur ìmpidh na bu mhotha air an dà ionad barrachd com-pàirteachais a bhith eatarra a thaobh a bhith a’ leudachadh teagasg na Gàidhlig; a bhith a’ compàirteachadh ann an tursan is iomlaidean co-obrachaidh do dh’oileanaich agus luchd-obrach agus a bhith a’ brosnachadh thursan cultarach agus iomlaid fiosrachaidh ann an cuspairean a leithid beulaithris, ciùil agus nan ealainean-cluiche.
Iain T. Macleòid, Leasphrionnsapal Shabhal Mòr Ostaig agus Ruaraidh Dòmhnallach, Ceannard Cholaisde na Gàidhlig a’ cur an ainm ris a’ Mheòrachan.
Tron cho-labhairt, chaidh beachdachadh air fallaineachd cànain, cultair agus dualchais roinneil le cuspairean eadar iomairtean coimhearsnachd; am foghlam; poileasaidhean riaghaltasan; an eaconamaidh; na meadhanan agus compàirteachas le òigridh air an deasbad. Anns gach seisean bha làn-chothrom ann ionnsachadh bhon t-suidheachadh ionadail ann an Alba, Èirinn, Albainn Nuaidh agus Eilean a’ Phrionnsa. Bha e gu sònraichte inntinneach cluinntinn mu iomairtean ann an Albainn Nuaidh fhèin airson ùidh na h-òigridh ath-bheothachadh ann an cànan agus dualchas na Gàidhlig. Seo sgìre a bha fhathast air a meas gu math ‘Gàidhealach’ air a chaidh a’ chiad chunntas de luchdlabhairt na Gàidhlig a chumail ann an 1931, le còrr is 24,000 air an comharrachadh le Gàidhlig mar a’ chainnt mhàthaireil aca. An-diugh, tha àireamh luchd-labhairt air crìonadh gu mòr ach chithear cuideachd freumhan a’ nochdadh bho gach oidhirp a thathar a’ dèanamh gus cùisean a thoirt am feabhas, gu h-àraidh tro iomairtean coimhearsnachd.
Uile-gu-lèir, bha mu 30 neach a’ gabhail pàirt anns na seiseanan foirmeil agus a thuilleadh air seo bha cothrom ann coinneachadh ri tuilleadh riochdairean bho bhuidhnean ionadail agus le muinntir coimhearsnachd Cheap Breatann fhèin. Mar a bhiodh dùil, cha bhiodh cuairt gu Ceap Breatann coileanta gun chothrom air cuirmean-ciùil, cèilidhean, biadh agus deoch an eilein a bhlasad. Le ‘Fèis a’ Chidsin’ a’ gabhail àite aig an aon àm bha cothrom ann sin uile fheuchainn ann am pailteas!
’S e co-dhùnadh aonaghuthach na h-àrdchoinneimh gum bu chòir lìonradh na b’ fharsaing a stèidheachadh airson na Gàidhealtachdan a cheangal na bu dlùithe, math dh’fhaodte a’ leantail modal coltach ri Colmcille, iomairt a bhios a’ brosnachadh com-pàirteachas eadar Gàidhlig na h-alba agus Gàidhlig na h-èireann. Bhathar mothachail gum biodh taic riaghaltasan, ùghdarrasan agus mòrroinnean riatanach airson com-pàirteachas mar seo a thoirt gu buil. Bhiodh dùil cuideachd ri tachartas eile a chur air dòigh le cothrom leudachadh air an àireimh de bhuidhnean agus riochdairean a dh’fhaodadh com-pàirteachadh.
Bho shealladh an t-sabhail Mhòir, tha am Meòrachan le Colaisde na Gàidhlig ann an Ceap Breatann na cheum nàdarra agus f ìor chudromach ann a bhith a’ brosnachadh barrachd com-pàirteachais eadar an dà ionad agus eadar Gàidheil Alba agus Albann Nuaidh. Chan e a-mhàin gum brosnaich e ar n-eòlas agus tuigse air càch a chèile, tha ìmpidh air na h-ionadan gnìomhan a mholadh agus air an toirt gu buil agus air gach oidhirp a dhèanamh gus cànan, cultar agus dualchas na Gàidhlig a neartachadh agus a bhrosnachadh gach taobh dhen Chuan Siar. Cò againn nach cuireadh a thaic ri sin?