Am Mòd Nàiseanta Rìoghail a’ togail bratach na Gàidhlig ann an Loch Abar
Tha sgìre Loch Abar gu bhith a’ cur thairis le Gàidheil agus bidh cultar agus ceòl na Gàidhlig gu mòr am follais ann an dùthaich nan Abrach san t-seachdain a tha romhainn agus am Mòd Nàiseanta Rìoghail air tilleadh dhan sgìre 10 bliadhna às dèidh an turais mu dheireadh a chaidh a chumail ann.
Chaidh am Mòd fhosgladh a-raoir sa Ghearasdan le caismeachd nan lòchran agus cuirm sa bhaile far an robh Ceit Fhoirbeis BPA agus Iain Swinney BPA, am Ministear airson na Gàidhlig, an làthair. Mar phàirt de dh’iomall a’ Mhòid thèid ‘Iomain Cholmcille a Deich’ a chumail an-diugh, tachartas iomain bliadhnail far am bi cluicheadairean iomain à Alba agus cluicheadairean iománaíocht à Èirinn a’ farpais an aghaidh a chèile agus Gàidhlig no Gaeilge aig a h-uile duine aca. Cuideachd an-diugh tha cothrom ann cuairt a ghabhail a-muigh agus ionnsachadh mu phlanntrais is dearcan a ghabhas ithe, òraid mu chamanachd a chluinntinn le Ùisdean Macillinnein agus cothrom air trèanadh ann an Uicipeid na Gàidhlig.
A’ coimhead air adhart ri Mòd na bliadhna sa, thuirt Àrd-oifigear a’ Chomuinn Ghàidhealaich, Iain Moireasdan, “Tha mi a’ smaoineachainn gum bu chòir dhuinn a bhith a’ sùileachadh tachartas a tha gu math càirdeil, faisg agus dòigheil. Tha mi a’ smaoineachainn gur e sgìre air leth math a th’ ann an Loch Abar airson cruinneachadh de Ghàidheil. Tha an Gearasdan fhèin math, tha e làn de dh’àiteachan-fuirich agus tha goireasan matha ann. Tha na h-àireamhan a th’ againn am-bliadhna air leth fallain agus tha sinn a’ dèanamh toileachas mòr ri sin. Bidh seachdain air leth againn, tha mi cinnteach.”a rèir Mhgr Moireasdan, a bharrachd air a bhith na chothrom cruinneachaidh dha na Gàidheil, tha am Mòd cuideachd a’ toirt cothrom dhaibh cànan is cultar na Gàidhlig a chur air adhart agus ùidh a dhùsgadh am measg dhaoine sa chànan.
“Tha sinn air mothachadh gu bheil dùsgadh air a bhith ann am measg nan coimhearsnachdan timcheall air a’ Ghearasdan agus dùsgadh am measg dhaoine aig nach robh ùidh ’s dòcha ann an rudan Gàidhlig o chionn ùine mòire. Rud eile a thug toileachas mòr dhuinn am-bliadhna ’s e gun do dh’obraich sinn gu math tràth sa bhliadhna còmhla ri Fèisgoil agus chaidh an luchdobrach againn agus an luchdobrach acasan a-steach dha na bun-sgoiltean gu lèir ann an Loch Abar. Nuair a chaidh iad a-steach dha na sgoiltean, chuir iad umhail air mar a bha an sluagh sna sgìrean air atharrachadh. Bha na Gàidheil an ìre mhath air falbh, agus bha daoine gun Ghàidhlig air tighinn a-steach. Rud a tha air tachairt ann an tòrr choimhearsnachdan Gàidhlig. Bha tuigse air a’ Ghàidhlig agus air a’ Mhòd air tuiteam gu mòr.
Lean Mgr Moireasdan air, “Rud a tha na thoileachas dhuinn, ’s e gu bheil a h-uile sgoil bheag a tha sin a’ cur còisir a-steach gu Mòd na bliadhna seo, a leithid Bunsgoil Cheann Loch Lìobhann. Cho fad ’s a tha fios agamsa, cha robh còisir Ghàidhlig riamh aig an sgoil sin. Tha mi a’ smaoineachainn gu bheil faisg air deich còisirean òigridh a bharrachd againn am-bliadhna na bh’ againn bliadhnaichean eile.”
Thuirt Mgr Moireasdan gun deach tòrr obair ullachaidh a dhèanamh gus dèanamh cinnteach gun soirbhicheadh le Mòd na bliadhna sa, agus thuirt e gun robh na h-àireamhan de dh’fharpaisich air a dhol an-àirde gu mòr.
Mhìnich Mgr Moireasdan, “Tha an àireamh de dh’fharpaisich againn thairis air na bliadhnaichean air a bhith suas is sìos faisg air 3,000 farpaiseach, eadar 2,900 agus 3,100. Ach, am-bliadhna, tha sinn air a dhol thairis air 3,600. Tha sinn toilichte mu dheidhinn sin, ach tha duilgheadas ann cuideachd, oir feumaidh sinn barrachd thallaichean a lorg, feumaidh sinn barrachd bhreitheamhan is stiùbhardan fhaighinn agus tha sin a’ ciallachadh gu bheil barrachd cosgais ann. Mar sin, tha sinn toilichte mu dheidhinn, ach bha againn ri tallaichean a lorg sa h-uile oisean den bhaile.”
A bharrachd air na farpaisean fhèin, bidh prògram loma-làn a’ dol air Iomall a’ Mhòid am-bliadhna a-rithist. Mar a shaoileadh sibh, tha ceangal làidir aig grunn de na tachartasan ri Loch Abar fhèin, le bùth-obrach air ainmeanàite na sgìre, òraid leis a’ chraoladair Abrach, Ùisdean Macillinnein, agus Uicipeid is Leabharlann Nàiseanta na h-alba a’ toirt sùil air Loch Abar. Tha bùth-obrach leughaidh gu bhith ann, foillseachadh ‘Oor Wullie’ sa Ghàidhlig agus cuirm-chiùil le òrain is ceòl aig a bheil ceangal ri nàdar.
Mun àm seo an athsheachdain, bidh mòd eile seachad. Saoil dè an dìleab a dh’fhàgas tachartas mòr nan Gàidheal, agus an lean buaidh a’ Mhòid san sgìre? Le bun-sgoil Ghàidhlig sa Chaol, tha bun-stèidh ann. Ach bidh tuilleadh taice is brosnachaidh a dhìth ma tha cànan is dualchas nan Gàidheal a’ dol a thighinn am feabhas a-rithist ann an Loch Abar.
Tha an t-artaigil seo ga fhoillseachadh ann an co-bhuinn ris a’ Chomann Rìoghail Cheilteach www.royalcelticsociety.scot