Y llawfeddyg sy’n gweld sêr

MAE’R tair blynedd a hanner diwethaf wedi bod yn daith “rollercoaster” gorfforol, emosiynol a meddyliol i Neil Hopper, llawfeddyg o Gymro sydd bellach wedi ymsefydlu yn Truro yng Nghernyw.

Llawfeddyg fasgiwlar ydi Neil, sef un sy’n arbenigo mewn trychiadau (amputations).

Mae’r ffaith iddo ef ei hun felly golli ei ddwy goes i sepsis yn 2019 yn eironig o greulon a dweud y lleiaf. Dyma lawfeddyg oedd wedi perfformio cannoedd o drychiadau ar hyd ei yrfa yn gorfod wynebu’r gyllell ei hun. Mewn rhaglen ddogfen arbennig, Drych: Camau Tua’r Sêr nos yfory, cawn ddysgu am yr effaith gafodd colli ei goesau arno ef, a chawn ddilyn ei waith dydd i ddydd fel llawfeddyg. Cawn hefyd glywed am ran arall o stori’i fywyd diweddar, sef y ffaith iddo gael ei ddewis ar gyfer y broses o recriwtio parastronaut (astronot gydag anabledd) gan yr Asiantaeth Ofod Ewropeaidd.

Ar ôl cyfnod o driniaeth yn dilyn y sepsis, collodd Neil fysedd ei draed a llawer o groen ar waelod ei draed, felly penderfynwyd ar drychiadu (amputation).

“Roedd arwyddo’r consent forms, wel does dim geirie ’da fi i ddisgrifio beth oedd e fel,” meddai Neil. “Ond dwi ’n cofio, yn fy mhen, ro’n i’n dychmygu’r llawdriniaeth, oherwydd dyna be’ dw i’n neud, a jest i feddwl bod power tools am gael ei ddefnyddio arna i fy hun – roedd hwna’n rhywbeth anodd ei brosesu”.

Yn Chwefror 2021, daeth galwad gan yr Asiantaeth Ofod Ewropeaidd am bobol i lenwi swydd astronot oedd newydd gael ei hysbysebu, am y tro cyntaf ers dros ddegawd, fel rhan o’u Parastronaut Feasibility Project.

Ac yntau wedi bod â diddordeb mawr mewn pethau yn ymwneud â’r gofod erioed, roedd y rôl yn taro deuddeg, a phenderfynodd Neil lenwi’r ffurflen gais. Ym mis Rhagfyr 2021, cafodd glywed ei fod wedi cael ei ddewis ar gyfer y broses recriwtio.

“Pan weles i’r hysbyseb gan yr European Space Agency am para astronaut, sef astronaut efo anabledd o’dd raid i fi roi cais i mewn.”

Yn y rhaglen cawn ddilyn argraffiadau Neil o’r daith recriwtio, a dilyn ei antur yn ei ymdrech i gyrraedd y gofod – ond a fydd yn llwyddo?

■

Drych: Camau Tua’r Sêr, S4C, yfory, 9yh

mynd ymlaen yn y sîn yng Nghymru ar hyn o bryd.”

Yr wyth cân sydd wedi cael eu dewis i gystadlu am y siawns i ennill £5,000 a theitl Cân i Gymru 2023, yw:

■ Patagonia gan Alistair James. Dylan Morris yn perfformio.

■ Y Wennol gan Siôn a Liam Rickard, geiriau gan Siôn Rickard. Lo-fi Jones (Liam a Siôn Rickard) yn perfformio.

■ Melys gan Luke Clement, Daniel Davies, Dafydd Mills a Tomos Mills. The Night School (Luke Clement, Daniel Davies, Dafydd Mills a Tomos Mills) yn perfformio.

■ Cân i Mam gan Huw Owen.

■ Chdi Sy’n Mynd I Wneud Y Byd Yn Well gan Dafydd Dabson. Bryn Hughes Williams yn perfformio.

■ Cysgu gan Alun Evans (Alun Tan Lan). Tair aelod o’r band Tant yn perfformio (Angharad Elfyn, Elliw Jones a Siwan Iorwerth).

■ Eiliadau gan Ynyr Llwyd.

■ Tangnefedd gan Sera Zyborska & Eve Goodman.

Y gwylwyr sy’n gyfrifol am ddewis yr enillydd drwy fwrw eu pleidlais dros y ffôn. Mae manylion pleidleisio a thaflen sgôr ar gael ar wefan S4C yn https://www.s4c.cymru/cy/adloniant/cn-igymru/.

■

Cân i Gymru, S4C, Dydd Gwener, 8yh

Dexter’s books or the John Thaw TV series.

However, before that, this episode begins with Morse (Shaun Evans) investigating a murder that appears to be linked to an Oxford orchestra.

Bronson: Fit To Be Free?

Monday, Channel 4, 9pm

He was born Michael Gordon Peterson and currently calls himself Charles Arthur Salvador, but is by far best known as Charles Bronson, Britain’s most notorious prisoner.

Now 70, he’s spent most of his adult life behind bars. Having been convicted of a range of crimes, he’s serving a life sentence, while his life story was even depicted in the 2008 film Bronson, starring Tom Hardy.

Bronson’s due to meet the parole board next week and this documentary examines the case for his release.

Great British Menu

Tuesday, BBC2, 8pm

It’s the turn of chefs from Scotland to impress Tom Aikens, the Michelin-starred veteran who previously appeared on Iron Chef UK.

They are challenged to take inspiration from animation and illustration linked to the country, with vegan starters based on the Beano, Dennis the Menace, Bananaman and Aesop fable The Mouse And The Lion.

Then, one of the fish courses is influenced by a forest scene from Pixar’s animated adventure Brave.

The Billionaires Who Made

Our World: Mark Zuckerberg

Wednesday, Channel 4, 10pm

If you’ve ever seen the film The Social Network, then you’ll know that for as long as