ન્વલખરા ર્ંદિર, ઘૂર્લી

દ્વારિકવા જિલ્વામવાં ભવાણવડ ગવામ નજીક ઘમૂ લી ગવામ આવલે છે. જ્્યવાં લગભગ 11મી સદીનું નવલખવા મરં દિ આવલે છે. આ મરં દિ એનવા જિલ્્પ સ્્થવા્પત્્યની દૃષ્ટિએ જાણીતું છે. ગિુ િવાતનવા જવિવાળ મરં દિોમવાં એની ગણનવા ્થવા્ય છે. આ મરં દિ જિણ્ણ ્થતવાં તને ો ્પનુ િોદ્વાિ કિવવામવાં આવ્્યવાં છે. આ જિવ મરં દિ ્પવૂ વાજ્ણ ભમખુ છે. મોઢેિવા અને રૂદ્રમવાળનવા જિલ્્પોની તલુ નવામવાં આવી િકે એવવા જિલ્્પો ઘમૂ લવાની સ્્થવા્પત્્યોનવાં છે. આ નવલખવા મરં દિની બવાિમુ વાં ગણિે મરં દિ આવલે છે. ઉ્પિવાતં અહીીં એક િનૈ મરં દિ આવલે છે.

ઘમૂ લીનું આિવા્પિુ વા મવાતવાજીનું મરં દિ ્પણ જાણીતું છે. આ મવાતવાજી બિડવાઇ બ્વાહ્મણોનવા કુળદેવી અને િવાિ્પતૂ વિં નવા કુળદેવી મનવા્ય છે. વળી અહીીં સૌ્થી પ્વાચીન ગણવાતું મરં દિ જવધ્ં ્યવવાજસની મવાતવાનું છે.

આ મરં દિ લગભગ 7મી્થી 8મી સદી વચ્ને મનવા્ય છે. મરંદિનવા દ્વાિ ઉ્પિ નવગ્રહીોની પ્જતમવા છે. જવધ્ં ્યવવાજસની દેવી િઠે વવા િવાિ્પતૂૂ ોની કુુળદેવી

છ.ેે. જ્્યવાિેે ગણિેે મરંં દિ 9મી સદીનંુું મનવા્ય છે.ે. અહીીં નજીકમવાંં ભૃ ગુ ક ુંડુંડ

આવલે ો છે, જ્્યવાં અન્્ય દેવોની ભગ્ન મજૂ તઓ્ણ િણવા્ય છે. નજીકમવાં અન્્ય પ્વાચીન મરં દિો ્પણ આવલે વા છે. જોકે, આ સ્્થળ સ્્થવા્પત્્યકલવાની દૃષ્ટિએ મહીત્વનું છે, ્પણ અહીીં ્યવાત્વાધવામ તિીકે સ્ખળનો હીિુ જવકવાસ ્થ્યો ન્થી.

આવું િ એક નવલખવા મરં દિ ઝવાલવાવવાડ તિીકે ઓળખવાતવા જવસ્તવાિમવાં સવા્યલવા ગવામ નજીક આવલે વા સિે ક્પિુ ગવામે આવલે છે. સોલકં ી કવાળનું ગણવાતું આ મરં દિ ્પણ સ્્થવા્પત્્યકલવાનો અદભતુ નમનૂ ો છે.

અહીીં નવલખવા ્પતૂ ળવાં હીોવવા્થી નવલખવા કહીેવવા્યું એમ મનવા્ય છે, તો બીજી વવાત એવી ્પણ મળે છે કે, મરં દિનવા બવાધં કવામમવાં નવ લવાખનો ખચ્ણ િે તે સમ્યે ્થ્યો હીતો. સ્્થવા્પત્્યજવદોનવા મતે આ મરં દિ 12મી સદીનું ગણવાવવા્ય છે.

જવિવાળ િંગમડં ્પ ધિવાવતું આ મરં દિ અટિકોણી છે. આ મરં દિની િલૈૈ ી ્પણ મોઢેેિવાનવા મરંં દિ સવા્થેે સિખવાવી

િકવા્ય છે.ે. નવલખવા મરં દિને સ્યૂ મ્ણ રં દિ તિીકે ્પણ ગણવાવવા્યું છે. જોકે, સોલકં ી કવાળમવાં સ્યૂ મ્ણ રં દિો બવાધં વવામવાં આવ્્યવા હીોવવાનું ઇજતહીવાસ કહીે છે.

ઘમૂ લીનવા િઠે લવા વવાિવિં જવ. સ.ં 1176્થી એક તવામ્ર્પત્નવા આધવાિે જાણવવા મળે છે. ઇ. સ. 1900ની આસ્પવાસ ઘમૂ લીમવાં ખોદકવામ કિતવાં નવલખવાની બવાિમુ વા્થં ી દવાન્પત્ોનવા 6 સટે મળ્્યવા હીતવા િમે વા્થં ી 13 િટે લવા તવામ્ર્પત્ો હીતવા. આ લખે ો સસ્ં કકૃતમવાં લખવા્યલે વા છે િને ો અભ્્યવાસ અને ભવાષવાતં િ તત્કવાલીન જવદ્વાન હીવા્થીભવાઇ િવાસ્ત્ીએ ક્યયો હીતો િમે વાં સૈંધવ વિં નવા િવાજાઓ આઠમી સદી્થી બસો વષ્ણ સધુ ી િવાજ્્ય કિતવા હીોવવાની મવાજહીતી જાણવવા મળી હીતી, જોકે, આ સૈંધવ વિં એ િ િઠે વવા વિં છે કે કેમ? તે હીિુ સ્્પટિ ્થ્યું ન્થી, આ તવામ્ર્પત્ો જામનગિનવા લવાખોટવા મ્્યઝુ ી્યમમવાં સચવવા્યલે વાં છે. ્પોિબદં િ્થી નજીક આ સ્્થળ ્પવાસે અનકે ્પિુ વાણવા મરં દિોનો સમહીૂ જોવવાલવા્યક છે.