કોોરોોનથાનરી રોસીરીનરી આડઅસીરોોનથા ખુુલાથાસીથા્થરી ખુળભળથાટ
ર્ોરોનાા મહેામારીનાા લગભાગ 4 વર્ષકા પુછેી ર્ોરોનાાનાી ર્સી બનાાવનાારી વિđટાનાનાી ટાોચાનાી ફૂામાકાસ્યૌુડિટાર્લ ર્ંપુનાી એસ્ટ્રાાઝેનાેર્ાએ હેવે ર્બૂલ્યૌુȏ છેે ર્ે તેનાી ર્સીનાા ર્ારણાે માનાવશરીરમાȏ આઅ્સરો પુેદેા થઇ શર્ે છેે. એસ્ટ્રાાઝેનાેર્ા ્સામે ર્સીનાી આઅ્સર અȏગે વળતર માટાે ર્ે્સ દેાખેલ ર્રાયૌા છેે.
ર્ોટાટમાȏ એસ્ટ્રાાઝેનાેર્ાએ ર્બૂલ્યૌુȏ છેે ર્ે વિવશ્વભારમાȏ ર્ોવિવવિશલ્ અનાે વેક્્સજાવડિરયૌા નાામથી વેચાાતી તેનાી ર્ોરોનાા ર્સીનાા ર્ારણાે લોર્ોમાȏ લોહેીનાા ગȏઠાાવા ્સવિહેતનાી આઅ્સર થઇ શર્ે તેમ છેે. બીજા શબ્દેોમાȏ ર્હેીએ તો, તે હેાટાટ એટાેર્, મગજનાો સ્ટ્રાોર્ અનાે પ્લેટાલેટ્્સ ઘટાી શર્ે છેે. ર્ંપુનાીએ એમ પુણા ઉમેયૌુɖ હેતુȏ ર્ે આવુȏ ખેૂબ જ ઓછેા ડિર્સ્્સાઓમાȏ થશે અનાે ્સામાન્યૌ લોર્ોનાે રવાનાી ર્ોઈ જરૂર નાથી.
એસ્ટ્રાાઝેનાેર્ાએ ઓક્્સફૂકા યૌુવિનાવવિ્સકાટાી ્સાથે ભાાગીદેારીમાȏ ર્સી વિવર્્સાવી હેતી. ર્ંપુનાી પુર એવો આરોપુ મૂર્ાયૌો છેે ર્ે તેમનાી ર્સીનાી ગȏભાીર આઅ્સર છેે અનાે મૃત્યૌુનાુȏ જોખેમ છેે. ર્ંપુનાીનાી આ ર્બૂલાતનાા પુગલે વિવશ્વભારમાȏ ખેળભાળાટા વ્યૌાપુી ગયૌો છેે. જે લોર્ોએ આ ર્સી લીધાી છેે તેઓ ગભારાઇ ગયૌા છેે. જોગાનાુજોગે ભાારત ્સવિહેતનાા દેેશોમાȏ આ ર્સીનાી અનાેર્ આઅ્સરો જોવા મળી છેે. ભાારતમાȏ ર્ોરોનાાર્ાળ પુછેી ્સȏખ્યૌાબȏધા યૌુવાનાો હેાટાટએટાેર્નાો ભાોગ બનાીનાે મૃત્યૌુ પુામ્યૌા છેે. આ અર્ાળે મૃત્યૌુ બદેલ ર્ોરોનાાનાી ર્સીનાે જવાબદેાર ઠાેરવવામાȏ આવી રહેી છેે.
આ જ ર્સી ભાારતમાȏ પુુણાેનાી ્સીરમ ઇન્સ્ટિન્સ્ટાટ્યૂૂટાે બનાાવી છેે. ભાારતમાȏ તે ર્ોવિવવિશલ્ તરીર્ે ઓળખેાયૌ છેે. CoWIN પુોટાટલનાા ેટાા અનાુ્સાર, જાન્યૌુઆરી 2021 થી 29 એવિપ્રલ, 2024 ્સુધાીમાȏ, ભાારતે વિવશ્વનાી ્સૌથી મોટાી ર્સીર્રણા ઝુȏબેશ હેાથ ધારી હેતી જેમાȏ Covishield ર્સીનાા 1,749,417,978 થી વધાુ ોઝ આપુવામાȏ આવ્યૌા છેે. હેવે આ બધાાȏ લોર્ો ગભારાઇ ગયૌા છેે.
ર્સી લીધાા પુછેી ઘણાા પુડિરવારોએ ર્ોટાટમાȏ ફૂડિરયૌાદે ર્રી હેતી ર્ે એસ્ટ્રાાઝેનાેર્ાનાી ર્સી લીધાા પુછેી તેમનાે ગȏભાીર આઅ્સરો થઇ છેે. એવિપ્રલ 2021માȏ એસ્ટ્રાાઝેનાેર્ાનાી ર્સી લીધાા પુછેી થ્રોોમ્બોવિ્સટાોપુેવિનાયૌા વિ્સન્ડ્રોોમ (TTS) થી થ્રોોમ્બોવિ્સ્સથી મગજનાી ર્ાયૌમી ઈજાનાો ભાોગ બનાેલા જેમી સ્ર્ોટાે ગયૌા વર્ષે ર્ંપુનાી ્સામે ર્ે્સ દેાખેલ ર્યૌો હેતો. જેમી સ્ર્ોટા પુડિરણાીત છેે અનાે બે બાળર્ોનાો વિપુતા છેે. આ બીમારીનાા ર્ારણાે તેનાી હેાલત ર્ફૂોી બનાી ગઇ છેે. થ્રોોમ્બોવિ્સટાોપુેવિનાયૌા વિ્સન્ડ્રોોમ (TTS) નાા ર્ારણાે લોહેીનાા ગȏઠાાવાનાા બનાાવો બનાે છેે અનાે પ્લેટાલેટ્્સનાી ્સȏખ્યૌામાȏ પુણા ઘટાાો થાયૌ છેે. જેમી સ્ર્ોટાનાી પુત્નીી ર્ેટાે તેનાા પુવિત તથા અન્યૌ અ્સરગ્રસ્ત પુડિરવારો માટાે વાજબી વળતરનાી માȏગણાી ર્રી છેે.
વિનાષ્ણાાતો ર્હેે છેે ર્ે યૌુરોવિપુયૌના દેશે ોમાȏ ર્ોરોનાાર્ાળમાȏ ર્સી લીધાા બાદે થ્રોોમ્બોવિ્સ્સ વિવથ થ્રોોમ્બો્સાયૌટાોપુેવિનાયૌા વિ્સન્ડ્રોોમ (TTS)નાા લક્ષણાો જોવાȏ મળ્યૌા હેતા. પુરંતુ ભાારતમાȏ તેનાી અ્સર ખેા્સ જોવા મળી નાહેોતી. ભાારતમાȏ ર્સીર્રણા અવિભાયૌાના વિવર્ષે ચાચાાકામાȏ ભાાગ લેનાારા આરોગ્યૌ મȏત્રાલયૌનાા એર્ વડિરષ્ઠ અવિધાર્ારીએ ર્હ્યુંȏ, 'ટાીટાીએ્સનાી અ્સર ભાાગ્યૌે જ જોવા મળે છેે. યૌુરોવિપુયૌનાોનાી તુલનાામાȏ ભાારતીયૌો અનાે દેવિક્ષણા એવિશયૌાનાા લોર્ોમાȏ ખેા્સ જોવા મળતી નાથી. ્સામે છેે ર્સીનાા ર્ારણાે લોર્ોનાુȏ ર્ોરોનાાથી રક્ષણા થયૌુȏ હેોયૌ અનાે તેમનાો જીવ બચ્યૌો હેોયૌ એવા અનાેર્ દેાખેલા છેે. આમ વિનાષ્ણાાતોનાા મતે ર્સીનાા જોખેમો ર્રતાȏ ફૂાયૌદેા વધાારે છેે. વળી આ ર્સીનાી આઅ્સરો મોટાાભાાગે ર્સી લીધાા પુછેી થોાર્ ્સમયૌમાȏ જ જોવા મળી હેોવાનાુȏ વિનાષ્ણાાતોએ નાંધ્યૌુȏ છેે. હેવે તો ર્સી લીધાે પુણા ત્રણા-ચાાર વર્ષકા જટાે લો ્સમયૌ વીતી ગયૌો છેે. ભાારતમાȏ અનાે બીજે ર્ેટાલેર્ સ્થળે મુખ્યૌ ોઝ અનાે બે બુસ્ટાર ોઝ ્સવિહેત ત્રણા ોઝ આપુવામાȏ આવ્યૌાȏ હેતાȏ.
ર્ોવિવ-19 ર્સીઓ માટાે WHOનાી ્સુરક્ષા ્સલાહેર્ાર ્સવિમવિતમાȏ રહેી ચાૂર્ેલા ૉ. ગગનાદેીપુ ર્ાȏગે ર્હ્યુંȏ હેતુȏ ર્ે, 'લોર્ોનાા મનામાȏ એ વાત ઉતારવી મહેત્વનાી છેે ર્ે ર્સીર્રણા પુછેી તરત જ TTSનાુȏ જોખેમ ઊભાુȏ થાયૌ છેે. થોો ્સમયૌ વીત્યૌા પુછેી આ જોખેમનાી શક્યૌતા રહેેતી નાથી. હેવે તો ઘણાો ્સમયૌ નાીર્ળી ગયૌો છેે. આમ તો ર્ોરોનાાનાી ર્સી જે ઝપુે તૈયૌાર થઇ હેતી તેમાȏ તેનાા ્સȏભાવિવત જોખેમોનાી ચાેતવણાી અમુર્ વિવજ્ઞાાનાીઓ ઉચ્ચેારી ચાૂક્યૌા હેતા. પુણા એ વખેતે ર્ોરોનાાથી રક્ષણા એ ્સૌથી મહેત્વનાી બાબત હેતી.
2022 માȏ લાન્્સેટા ગ્લોબલ હેેલ્થનાા એર્ અધ્યૌયૌનામાȏ જાણાવા મળ્યૌુȏ છેે ર્ે એસ્ટ્રાાઝેનાેર્ાનાી ર્સીનાો પ્રથમ ોઝ મેળવનાારા દેરેર્ 1 વિમવિલયૌના લોર્ોમાȏ 8.1 લોર્ોમાȏ અનાે બીજા ોઝ મેળવનાારા પ્રવિત વિમવિલયૌના લોર્ોમાȏ 2.3 લોર્ોમાȏ TTSનાા ર્ે્સ નાંધાાયૌા હેતા.
એસ્ટ્રાાઝેનાેર્ા ર્ંપુનાીએ ર્ોટાટમાȏ સ્વીર્ાયૌુɖ છેે ર્ે બહુ ઓછેા ડિર્સ્્સામાȏ ર્સી લોહેીનાા ગȏઠાાવાનાુȏ ર્ારણા બનાી શર્ે છેે. આ એર્ વાયૌરલ વેક્ટાર ર્સી છેે. જો ર્ે છેેલ્લાા એર્ વર્ષકામાȏ વિવશ્વનાા ઘણાા દેેશોમાȏ આ ર્સી પુર પ્રવિતબȏધા મુર્વામાȏ આવ્યૌો છેે. ર્ંપુનાીનાા આ ખેુલા્સા પુછેી જે લોર્ોએ આ ર્સી લીધાી છેે તેઓનાે પુોતાનાો જીવ જોખેમમાȏ હેોવાનાો ભાયૌ લાગી ગયૌો છેે.
પુણા ર્ોરોનાાનાો રોગચાાળો ચાાલતો હેતો એ વખેતે આ ર્સી લોર્ોનાે દેેવદેૂત જેવી જણાાઇ હેતી. લોર્ો ્સામે એ વખેતે બે વિવર્લ્પુ હેતાȏ- ર્ોરોનાાનાો ભાોગ બનાીનાે તાત્ર્ાવિલર્ મૃત્યૌુ પુામવાનાી શક્યૌતા સ્વીર્ારવી ર્ે ર્સી લઇનાે ભાવિવષ્યૌમાȏ તનાે ી ્સભાȏ વિવત આઅ્સરનાો ્સામનાો ર્રવો. લોર્ોએ ર્ોરોનાાથી તાત્ર્ાવિલર્ બચાવાનાો વિવર્લ્પુ વધાારે પુ્સȏદે ર્યૌો હેતો, જે યૌોગ્યૌ જ હેતુȏ.
ર્ોરોનાાનાી ર્સી લેવાયૌા પુછેી યૌોગાનાુયૌોગ ગણાો ર્ે આ ર્સીનાી અ્સર ગણાો પુણા ર્ોરોનાાએ ધાીમેધાીમે ્સમગ્ર વિવશ્વમાȏથી વિવદેાયૌ લીધાી હેતી. જો ર્ે, જતાȏ પુહેેલાȏ તેણાે મૃત્યૌુનાુȏ ભાયૌાનાર્ તાȏવ મચાાવી દેીધાુȏ હેતુȏ. વિવશ્વમાȏ ર્ોરોનાાથી ર્ેટાલાȏ લોર્ો મયૌાકા તેનાો ્સાચાો આȏર્ો હેજુ પુણા ઉપુલબ્ધા નાથી એવુȏ ર્હેેવાયૌ છેે.
ર્ોરોનાા મહેામારીનાે માનાવજાત વર્ષો ્સુધાી ભાૂલી નાહેં શર્ે. આવી લાચાારી, આવો ભાયૌ અગાઉ ક્યૌારેયૌ જોવા મળ્યૌો નાહેોતો. મહેાના વૈજ્ઞાાવિનાર્ો, ોક્ટારો, વિચાȏતર્ો, વિવદ્વાાનાો બધાા જોતા જ રહ્યાા અનાે વિવશ્વનાા લગભાગ તમામ દેેશો આ અભાૂતપુૂવકા વૈવિશ્વર્ રોગચાાળાનાી ઝપુેટામાȏ આવી ગયૌા હેતા. આ રોગચાાળાનાી એ વખેતે તાત્ર્ાવિલર્ ર્ોઇ ્સારવાર ઉપુલબ્ધા નાહેોતી. એ વખેતે માનાવજાતનાા ઇવિતહેા્સમાȏ ર્દેાચા પ્રથમ વાર જ લોર્ોએ લોર્ાઉનાનાો અનાુભાવ ર્યૌો હેતો.