BADACZE KULTURY

Badacz polskiego folkloru

OSKAR KOLBERG, żyjący w XIX w. to najsłynniejszy polski etnograf. Jego dzieło „Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce” to największe osiągnięcie naukowe w historii badań nad kulturą ludową. Kolberg ocalił od zapomnienia ponad 400 melodii ludowych. Za życia udało mu się opublikować 33 tomy monografii. Dorastał w Przysusze w rodzinie inteligenckiej. Interesował się muzyką, komponował, w młodości znał się z Chopinem. Badania folkloru rozpoczął od okolic Warszawy. Materiał często opierał na korespondencji, gdyż nie zawsze było go stać na podróże. Pracował jako księgowy. W ciągu 20 lat badaniami etnograficznymi objął większą część Polski.

Król Ajnów

BRONISŁAW PIŁSUDSKI,

starszy brat Józefa, podczas studiów prawniczych w Petersburgu zetknął się ze środowiskiem rewolucjonistów. Brał udział w przygotowaniach zamachu na cara Aleksandra II. Skazany na 15 lat zsyłki, trafił na wyspę Sachalin. Tam rozpoczął badania nad kulturą Ajnów – ludu zamieszkującego Sachalin i wyspy północnej Japonii. Ożenił się z krewną wodza, spłodził dwójkę dzieci i zamieszkał wśród Ajnów. Piłsudski był jednym z pionierów wykorzystania metod multimedialnych w etnografii – prowadził dokumentację fotograficzną i nagrywał pieśni i obrzędy Ajnów na wałkach Edisona. Razem z Wacławem Sieroszewskim prowadzili badania na japońskiej wyspie Hokkaido.

Ich dorobek jest lekturą obowiązkową dla naukowców.

Kochał przeszłość dla przyszłości

ZYGMUNT GLOGER był historykiem, archeologiem, etnografem, badaczem folkloru. Działał w okresie zaborów, uważał, że konieczne jest trzymanie się narodowych obrzędów ludowych i szlacheckich. Efekt jego 30-letniej pracy to czterotomowa „Encyklopedia staropolska ilustrowana”, wydana w latach 1900–1903. Gloger utrzymywał kontakty z wieloma uczonymi i literatami, gościł w swoim dworze w Jeżewie Henryka Sienkiewicza czy Elizę Orzeszkową. Po śmierci został pochowany na Powązkach. Na jego grobie wyryto napis: „Kochał przeszłość dla przyszłości”. Swoje zbiory zapisał w testamencie m.in. Polskiemu Towarzystwu Krajoznawczemu, którego był jednym z założycieli i pierwszym prezesem oraz Towarzystwu Etnograficznemu.